Yassı Tepe Höyük Erken Tunç Çağı Potaları

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 28, 43 - 61, 30.04.2022

Mehmet Akif Erdem Zafer Derin

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.987123

Cited By: 1

Öz

Anadolu’da Neolitik Dönem ’den itibaren madeni üretimlere rastlanılsa da gerçek anlamda bilinçli üretimin Geç Kalkolitik Dönem ile ortaya çıktığı ve Erken Tunç Çağ’da geniş alanlara yayıldığı görülmektedir. 1960 sonrası yapılan kapsamlı kazılar daha çok Doğu Anadolu’da kurtarma kazıları şeklinde gerçekleştirilmiş ve bu alanlardan birçok madeni eser ele geçmiştir. Dolayısıyla madenciliğin bu bölgede doğmuş olabileceği düşülmüştür. Anadolu’nun diğer yerleşimlerinde ortaya çıkartılan buluntular ise yerleşimlere özgü tekil alanlar olarak değerlendirilmiştir. Fakat son 20 yıllık süreçte Anadolu’nun diğer bölgelerinde de geniş alanlarda çalışılması ve bu alanlarda da madeni eserlere rastlanılması Anadolu’da madenciliğin genel olarak Geç Kalkolitik ve Erken Tunç Çağ’da bilindiğini göstermiştir. Yassıtepe yerleşimi de bu merkezlerden biridir. Bunun yanında kazılardan elde edilen bulgular yaygın tipolojiye göre ele alınmıştır. Üretim aşamaları kısmen göz ardı edilmiştir. Üretim aşamasında kullanılan araçlardan biri de potalardır. Söz konusu potalar madeni eser bulunan alanların neredeyse hepsinde karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geç Kalkolitik, Erken Tunç Çağ, Batı Anadolu, Madencilik, Potalar

Early Bronze Age Crucıbles from Yassı Tepe Höyük

Öz

Although metallic artifects founds in Neolithic Period in the Anatolia, conscious production emerge in the Late Chalcholithic and than Early Bronze Age periods spread over large areas. After the 1960 extensive excavations were in Eastern Anatolia in the light of salvage excavations and a lots of metallic artifects has been found. So, minning is tought to be born here. The finds unearted in other settlements of Anatolia were considered simple areas. But in the last 20 years working in large areas in other regions of Anatolia and presence of metallic artifects these areas showed that minning is widesperad at the Late Chalcholithic and Early Bronze periods. Yassıtepe is one of there centers too. In addition metallic artifacts commonly divided for their shapes. The production stage is partially ignored. One of tools used in the produciton stage are crucibles. The crucibles appear in almost all areas with metallic artifacts.

Anahtar Kelimeler

Late Chalcolithic, Early Bronze Age, Western Anatolia, Minning, Crucibles

Kaynakça

• AY-EFE 2001: D. Ay, T. Efe, The Salvage Excavations at Orman Fidanlığı. A Chalcolithic Site İn İnland Northwestern Anatolia”, Task Yayınları. İstanbul.
• BAYLEY-REHREN 2007: J. Bayley, T. Rehren, “Towards a Functional and Typological Classification of Crucibles” Archetype Books- Metals and Mines Studies in Archaemetallurgy, (Ed. S. La Niece, D. Hook & P. Craddoc), s. 46-55.
• BLEGEN-CASKEY-RAWSON 1951: C. Blegen, J. L. Caskey, M. Rawson, J. Sperling, Troy General İntroduction. The First and Second Settlements. Volume I-II, Princeton, London.
• DEDEOĞLU 2014: F. Dedeoğlu, “Yukarı Menderes Havzası Bölgesel Yerleşim Analizi: Erken Tunç Çağı’nda Sosyo-Ekonomik Örgütlenmedeki Değişim ve Dönüşüm Süreçleri.” (Ed. Ö. Çevik-B. Erdoğdu), Ege Yayınları, İstanbul, s. 19-42.
• De JESUS 1980: P. D. Jesus, The Development of Prehistoric Minning and Metallurgy in Anatolia, BAR,74, Oxford.
• De JESUS-DARDENİZ 2015: P. D. Jesus, G. Dardeniz, “Antik Madencilik Hakkında Arkeolojik ve Jeolojik Görüşler”, MTA, 151, s. 235-250.
• DERİN 2019: Z. Derin, “İzmir’de 5 Bin Yıllık Yerleşim Alanı Yassıtepe’de Yeni Keşifler”, Smyrna/İzmir, Kazı Araştırmaları III, Editörler, H. Göncü, A.Ersoy, D.S.A. Tanrıver, Ege Yayınları, s. 1-16.
• DURU 2008: R. Duru, M.Ö. 8000’den 2000’e Burdur-Antalya Yöresinin Altı Binyılı, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
• EFE 1999: T. Efe, “Orman Fidanlığı Kurtarma Kazıları:1992-1994 Yılları Arasında Yapılan Çalışmalar”, Anadolu Araştırmaları 15. s. 73-104.
• ERDEM 2021: A. Erdem, “İzmir Bayraklı Höyük’te Bulunan Gümüş Takılara Dair İlk Gözlemler” Arkeoloji Dergisi XXVI 2021/1, s. 83-90.
• ESİN 1986: U. Esin, “Tepecik ve Tülintepe’ye (Altınova-Elâzığ) Ait Bazı Metal ve Cüruf Analizleri. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, II, Ankara, s .69-80.
• ESİN 1969: U. Esin, Kuantatif ve Spectral Analiz Yardımıyla Anadolu’da Başlangıcından Asur Ticaret Kolonileri Sonuna Kadar Bakır ve Tunç Madenciliği. İstanbul.
• FİDAN 2015: E. Fidan, “Batı Anadolu’da Sosyal Sınıf Farklılıklarının Ortaya Çıkışı: Aşağı ve Yukarı Yerleşme Sistemi”, TAS 2, Ege Yayınları, s.175-184.
• FİDAN 2016: E. Fidan, “Tarihöncesi Dönemlerde Anadolu’da Kullanılmış Olan Maden Yatakları”, Türk Tarihi Madenler Konferansı Bildirileri MT Bilimsel Dergisi, s.51-59.
• FİDAN-MASSA 2019: E. Fidan, M. Massa, “Yeşilova and Yassıtepe metal chemical composition analysis-preliminary report.
• FRANGİPANE 2002: M. Frangipane, Yakındoğu’da Devletin Doğuşu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• GENÇ 2019: E. Genç, “Karadeniz Bölgesi’nde Bir Erken Tunç Çağı Madenci İşliği: Kastamonu-Kınık”, International Social Sciences Studies Journal, 5(51): s. 6818-6837.
• HOREJS vd. 2017: B. Horejs, S. Grasböck, M. Röcklinger. “Continuity and Change in an Early Bronze Age 1 Metal Workshop”, Çukuriçi Höyük 1 Anatolia and the Aegean from the 7th to the 3rd, Oriental and Europan Archeology 5, Austrian Academy of Sciences, Vienna, s. 95-125.
• HÜRYILMAZ 2008: H. Hüryılmaz, “1996 Rettungsgrabungen auf dem Yenibademli Höyük, Gökçe Ada/Imbros”, The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age, (Ed.: H. Erkanal, H. Hauptmann, V. Şahoğlu, Rıza Tuncel), s. 229-241.
• KAPTAN 1997: E. Kaptan, “Limantepe’de Eski Metalurjiye Ait Buluntular”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, XIII, Ankara, s. 93-102.
• KAPTAN 1998a: E. Kaptan, “Baklatepe’de Eski Metalurjiye Ait Buluntular”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, XIII, Ankara, s.103-114.
• KAPTAN 1999: E. Kaptan, “Altın Tepe’de Kalkolitik ve Eski Tunç Çağı’na Ait Metalurjik Buluntular”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, XIV, Ankara s.45-47.
• KAPTAN 2008: E. Kaptan, “Metallurgical Residues from Late Chalcolithic and Early Bronze Age Limantepe” The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age, (Ed. H. Erkanal, H. Hauptmann, V. Şahoğlu, R. Tuncel), Ankara, s. 243-250.
• KESKİN 2011: L. Keskin, “Metalworking in Western Anaolian Coastal Region During the 3rd Millennium BC”. Across. The Cyclades and Western Anatolia During the 3rd Millennium BC. Editörler: V. Şahoğlu – P. Sotirakopoulou, İstanbul, s. 144-152.
• LAMP 1936: W. Lamb, Excavations at Thermi in Lesbos, Cambridge.
• LLOYD-MELLAART 1962: S. Lloyd- J. Mellaart, Beycesultan Volume I. The Chalcolithic and Early Bronz Age Levels, London.
• MASSA vd. 2017: M. Massa, O. Mcllfatrick, E. Fidan, “Patterns of Metal Procurement, Manufacture and Exchange in the Early Bronze Age Northwestern Anatolia: Demircihüyük and Beyond”, Anatolian Studies 67, s. 61-83.
• MEHOFER 2014: M. Mehofer, “Metallurgy During the Late Chalcolithic and The Beginning of The Early Bronze Age in Western Anatolia”, Western Anatolia Before Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC. Proceedings of the International Symposium held at the Kunsthistorisches Museum Wien, Austria, 21-21 Nowember, 2012, (Ed. B.Horejs, M. Mehofer), Vienna, s.463-490.
• ÖKTÜ-ERKANAL 2015: A. Erkanal-Öktü, H. Erkanal, “Orta Batı Anadolu’da Yeni Tarih Öncesi Araştırmaları. Baklatepe, Limantepe, Çeşme Bağlararası ve Panaztepe”, Kültürlerin Köprüsü Anadolu, (Ed. Ü. Yalçın- H. D. Bienert), Bonn- Bochum. s.185-203.
• PERNİÇKA vd. 2003: E. Pernicka- C. Eibner- Ö. Öztunalı- G. A. Wagner, “Early Bronze Age Metallurgy in the Northeast Aegean”, Troia and The Troad. Scientfic Approaches, Natural Science in Archaeology, Berlin, Heidenberg, s. 143-172.
• PONTİNG 2019: C. Ponting, Yeni Bir Bakış Açısıyla Dünya Tarihi, Alfa Basımevi, Çeviri: Eşref Bengi Özbilen, 6.Baskı, İstanbul.
• SARI 2012: D. Sarı, “İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun Kültürel ve Siyasal Gelişimi” M.A.S.R.O.P E-Dergisi 7, 2012: s.112-249.
• ŞAHOĞLU-TUNCEL 2014: V. Şahoğlu- R.Tuncel, “New İnsight into the Late Chalcolithic of Coastal Western Anatolia: A View from Baklatepe, İzmir. Western Anatolia Before the Troy. Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC, (Ed. B. Horejs, M. Mehofer), Austria, s. 65-82.
• STRONACH 1962: D. B. Stronach, “Metal Objects” in Beycesultan Volume I. The Chalcolithic and Early Bronz Age Levels, (Ed. S. Lloyd-J. Mellaart), Londra
• TEKİN 2015: H. Tekin, Eski Anadolu Madenciliği. Arkeolojik Veriler Işığı Altında Başlangıcından Demir Çağı’na Kadar. Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları, Ankara.
• UMURTAK 1996: G. Umurtak, Kuruçay Höyük II, Maden Eserler, TTK, Ankara. s. 56-59. YALÇIN 2011: Ü. Yalçın. “Anadolu’da Madencilik”, Arkeo Atlas, (Ed. Necmi Karul), s. 188-195.
• YALÇIN 2016: Ü. Yalçın, “Anadolu Madencilik Tarihine Toplu Bir Bakış” Yeraltı Kaynakları Dergisi, 9, s.1-13.
• YALÇIN vd. 1992: Ü. Yalçın, H. Hauptmann, A. Hauptmann, E. Pernicka, “Norşuntepe’de Geç Kalkolitik Çağ Bakır Madenciliği Üzerine Arkeometallurjik Araştırmalar”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, VIII, Ankara, s. 381-390.
• YENER 1985: A. Yener, “Bolkar, Aladağ ve Keban Madenlerinde 1984 yılı İncelemeleri”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 1. Ankara, s. 93-106.
• YENER 1995: A. Yener, “1994 Göltepe Arkeometrik Çalışmalar”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı XI, Ankara, s.91-103.