Hesap Verebilirlik Kavramı: Psikolojik Danışma ve Rehberlik Alanına Yansımaları

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 27, 01.11.2018

Şükrü Dutar , Zeynep Karataş

Öz

“Hesap verebilirlik” ya da diğer
kullanımıyla “hesap verilebilirlik”, günümüzde siyasal ve yönetimsel alanda,
eğitim ve sağlık alanında, hukuk ve psikoloji alanlarında ve buna benzer birçok
farklı alanda kullanılmaya başlanmış bir kavramdır. Bu kavram, yapılmak istenen
faaliyetlerin maksimum verim alınarak yerine getirilmesi noktasında, neredeyse
zorunluluk halini alan bir yaklaşım olarak günümüz dünyasında dikkatleri
üzerinde toplamıştır. Yapılan bir işin, davranışın mantıklı ve dayanaklı
temellerle açıklanarak sorumluluğunu almayı, bunların hesabını vermeyi ifade
eden hesap verebilirlik, değerlendirme süreçlerinin ayrılmaz bir parçası olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada, Türkiye’de ve özellikle hem Psikolojik
Danışma ve Rehberlik (PDR) alanında hem de eğitim alanında tam manasıyla
yerleşmiş bir algının ya da modelin bulunmadığı görülmektedir. PDR alanında
yapılan uygulamaların hesap verebilirliğin ilkeleri doğrultusunda
gerçekleştirilmesi, uygulanan müdahalelerin değerlendirilmesi, sürecin bu
doğrultuda yapılandırılması ve her an hesap vermeye hazır bir şekilde
planlanmış olması, alanın gelişimi için büyük önem taşımaktadır. Yine benzer
şekilde bir okul psikolojik danışmanının kapsamlı okul PDR programını
değerlendirmesi, eksiklikleri tespit etmesi, oluşan olumlu veya olumsuz
sonuçları paydaşlarla paylaşması da hesap verebilirlik konusuyla ilgili olmakla
beraber eğitimde ilerleme kaydetmek için önemlidir. Bu derleme çalışmasında da
hesap verebilirlik konusu detaylıca ele alınmış, yurtdışında bulunan
okullardaki hesap verebilirlikten, hesap verebilirlik modelinden, hesap
verebilirliğin önemli noktalarından ve Türkiye’deki hesap verebilirlik
çalışmalarından bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hesap verebilirlik, Sorumluluk alma, Şeffaflık, Okullarda hesap verebilirlik, PDR’de hesap verebilirlik

Concept of Accountability: Reflections in Psychological Counseling and Guidance

Öz

"Accountability" is a
concept that is now being used in many areas such as political and
administrative field, education and health, law and psychology. This concept
collects on the attention of today's world as an almost imperative approach, at
the point where the desired activities are performed with maximum efficiency.
Accountability as an integral part of the evaluation process is a reflection of
what is done and how to take responsibility by explaining the behavior on a
logical and substantive basis. At this point, it seems that there is not any
model in Turkey, especially in the field of Psychological Counseling and
Guidance, which is settled in the educational field in its entirety. It has
great importance for the development of the field that the applications made in
the field of counseling and guidance are realized in accordance with the
principles of accountability, the evaluation of the applied interventions, the
construction of the process in this direction and the planning ready to account
at any time. Similarly, it is important for a school psychological counselor to
evaluate the comprehensive school counseling and guidance program, to identify
deficiencies, to share positive or negative outcomes with stakeholders, as well
as to accountability for progress in education. This compilation work on
accountability issues dealt with in detail, accountability model in schools
located abroad and accountability studies in Turkey are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Accountability, Taking responsibility, Transparency, Accountability in schools, Accountability in Counseling and Guidance

Kaynakça

• Acierno, R., & Hersen, M., & Hasselt, V. B. (Ed.). (1996). Sourcebook of Psychological Treatment Manuals for Adult Disorders. New York: Springer Science.
• American School Counselor Association. (2012). The ASCA national model: A framework for school counseling programs (3. bs.). Alexandria, VA: Author.
• Bakioğlu, A., & Salduz, E. (2014). Öğretmenlerin hesap verebilirliklerini öğrencilerin akademik başarısı açısından değerlendirmeleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, 13-29. DOI: 10.15285/EBD.2014409740
• Bemak, F., & Williams J. M., & Chung, Y. (2014). Four Critical Domains Of Accountability For School Counselors. Asca-Professional School Counseling, 18(1).
• Bigcas, J. (2016). K-12 Basic Education Curriculum. 24.07.2018 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/305388829_K-12_Basic_Education_Curriculum adresinden erişildi.
• Burck, H. D., & Cottingham, H. F., & Reardon R. C. (1973). Counseling and Accountability: Methods and Critique. ABD: Pergamon Press Inc.
• Bülbül, M., & Demirbolat, A. O. (2014). Hesap verebilirlikle ilgili Türk milli eğitim sistemine yönelik bir değerlendirme. Eğitim ve Bilim, 39(174), 39-52. DOI: 10.15390/EB.2014.1559
• Bülbül, M. (2011). Türk milli eğitim sisteminde hesap verebilirlik. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 27.07.2018 tarihinde http://toad.edam.com.tr/olcek/turk-milli-egitim-sisteminde-hesap-verebilirlik-olcegi adresinden erişildi.
• Çınar, F. (2015). Hesap verilebilirlik ilkesi ile kurumsal performans ilişkisinde paydaş katılımının rolü; hastane işletmelerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(13), 12-30.
• Dahir, C. A., & Stone, C. B. (2003). Accountability: A M.E.A.S.U.R.E of The Impact School Counselors Have on Student Achievement 6(3), 214-220.
• Demirkıran, Ö., & Eser, H. B., & Keklik, B. (2011). Demokrasinin tabana yayılması, yönetimde şeffaflık ve hesap verebilirlik bağlamında bilgi edinme hakkı kanunu. Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2), 169-192.
• Erdağ, C., & Karadağ, E. (2018). Exploration of possible individual and institutional effects on school accountability pressures and teacher responses. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(1), 93-142. DOI: 10.14527/kuey.2018.003
• Erdağ, C. (2013). Okullarda hesap verebilirlik politikaları: bir yapısal eşitlik modelleme çalışması. Yayınlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. 27.07.2018 tarihinde http://openaccess.ogu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11684/710 adresinden erişildi.
• Eryılmaz, B., & Biricikoğlu, H. (2011). Kamu yönetiminde hesap verebilirlik ve etik. İş Ahlakı Dergisi, 4(7), 19-45.
• Gedikoğlu, T. (2012). Yükseköğretimde Hesap Verebilirlik. Yükseköğretim Dergisi, 2(3), 142-150. DOI: 10.2399/yod.12.019
• Gülener, S. (2011). Yargı bağımsızlığını güçlendirici bir mekanizma olarak yargısal hesap verebilirlik ve Türk yargı sistemi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2).
• Gündüz, Y., & Göker, S. D. (2017). Eğitim denetimi sürecinde hesap verebilirlik ve şeffaflık uygulamaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 83-93. DOI: 10.7822/omuefd.327390
• Hiebert, B. (1997). Integrating Evaluation Into Counselling Practice: Accountability and Evaluation Intertwined. Canadian Journal of Counselling, 31(2).
• Öntaş, T., & Atmaca, T. (2016). Eğitim ve ideoloji bağlamında hesap verebilirlik ve neoliberalizm bağlantısı. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 1813-1828. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9342
• Thorsen, C., & Cliffordson, C. (2012). Teachers’ Grade Assignment and The Predictive Validity of Criterionreferenced Grades. Educational Research and Evaluation, 18, 153–172. DOI:10.1080/13803611.2012.659929
• Yıldıran, G. (2014). Psychological Counseling, Advocacy, Accountability and Technology. Boğaziçi University Journal of Education, 31(1).
• Yüksel, S. (2013). Öğretmen yetiştirmede hesap verebilirlik bağlamında KPSS sonuçlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı(1), 404-420.