Yetişkinlerin Psikolojik Yardım Arama Tutumlarının Yordanması

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 1, 177 - 198, 24.07.2015

Füsun Serim , Zeynep Cihangir Çankaya

https://doi.org/10.12984/eed.79026

Cited By: 12

Öz

Bu araştırma, kendini saklama, cinsiyet ve duyguları ifade etme değişkenlerinin yetişkinlerin psikolojik yardım arama tutumlarını yordama gücünü ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya sosyo-ekonomik düzeyleri farklı 298’i kadın, 142’si erkek olmak üzere toplam 440 yetişkin katılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Yardım Arama Tutumu Ölçeği, Kendini Saklama Ölçeği, Duyguları İfade Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Kendini saklama, duyguları ifade etme ve cinsiyetin yetişkinlerin psikolojik yardım arama tutumlarını yordama gücünün belirlenmesi amacıyla aşamalı çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın bulguları incelendiğinde, kendini saklama, duyguları ifade etme ve cinsiyetin yetişkinlerin psikolojik yardım arama tutumlarının anlamlı birer yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Bu bulgular, literatürdeki önceki araştırma bulguları ile karşılaştırılarak tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Psikolojik yardım arama tutumu, kendini saklama, duyguları ifade etme

Kaynakça

• Albayrak D. K., & Yücel, D. (2001). Boğaziçi Üniversitesi’nde psikolojik yardıma başvuruda bulunan öğrencilerin profili. Boğaziçi Üniversitesi, Öğrenci Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi (BÜREM).
• Ang, R. P., Lim, K. M., & Tan, A. G. (2004). Effects of gender and sex role orientation on help-seeking attitudes. Current Psychology, 23(3), 203-214.
• Ang, R. P., Lim, K. M., Tan, A. G., & Yau, T.Y. (2004). Effects of gender and sex role orientation on help-seeking attitudes. Current Psychology: Developmental, Learning, Personality & Social, 23(3), 203-214.
• Annaberdiyev, D. (2006). Türkiye’de eğitim gören Türk Cumhuriyetleri ve Türk üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım arama tutumları, psikolojik ihtiyaçları ve psikolojik uyumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Arslantaş, H. (2005). Yetişkinlerde profesyonel psikolojik yardım arama tutumu ve bunu etkileyen faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Atik, G. & Yalçın, İ. (2011). Help-seeking attitudes of university students: the role of personality traits and demographic factors. South African Journal of Psychology, 41(3), 328-338.
• Atkinson, L. R., Atkinson, C. R., Smith, E. E., Bem, J. S., & Nolen Hoeksema, S. (2002). Psikolojiye giriş (2. Baskı). (Çev. Alogan, Y.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Ayaydın, F. S., & Özbay, Y. (2003). Üniversite öğrencilerinin problem alanları, problemlilik düzeyleri, problem çözme becerileri ve yardım arama davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Aydar, E., & Altınçekiç, F. (1987). Şehirsel sınıf sisteminin mekânsal boyutları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Yayını.
• Bicil, B. (2012). Yetişkinlerin psikolojik yardım arama niyetlerinin incelenmesi: İzmir ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Chang, H. (2007). Psychological distress and help-seeking among Taiwanese college students: Role of gender and student status. British Journal of Guidance & Counselling, 35(3), 347-355.
• Carnevale, J. P. (2001). Danışmanlık incileri (1. Baskı). (Çev. Albayrak-Kaymak, D.). İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Cepeda-Benito, A., & Short, P. (1998). Self-concealment, avoidance of psychological services, and perceived likelihood of seeking professional help. Journal of Counseling Psychology, 45, 58-64.
• Ciarrochi, J., Deane, F. P., Wilson, C. J., & Rickwood, D. (2002). Adolescents who need help the most are the least likely to seek it: The relationship between low emotional competence and low intention to seek help. British Journal of Guidance and Counselling, 30, 173-188.
• Chang, E. C. (1998). Hope, problem-solving and coping in a college student population. Journal of Clinical Psychology, 54(4), 953-962.
• Cramer, K. M. (1999). Psychological antecedents to help-seeking behavior: A reanalysis using path modeling structures. Journal of
• Counseling Psychology, 46, 381-387.
• Czuchta, D., & McCay, E. (2001). Help-seeking for parents of individuals experiencing a first episode of schizophrenia. Archieves of Psychiatric Nursing, 15(4), 159-170.
• Çınar, L. (2008). Evlilik doyumu: Cinsiyet rolleri ve yardım arama tutumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Er, G. K. (2008). Ailesi parçalanmış olan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin akademik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Erdayı, G. S. (2009). Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik yardım aramaya gönüllülük düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Erkan, S., Özbay, Y., Cihangir-Çankaya, Z., & Terzi, S. (2012). University students’ problem areas and psychological help-seeking willingness. Eğitim ve Bilim, 37(164), 94-107.
• Fischer, E. H., & Turner, J. L. (1970). Development and research utility of an attitude scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 35, 79-90.
• Fleming, R., Baum, A. & Singer, J. F. (1984). Toward and ıntegrative approach to the study of stress. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 839-852.
• Good, G., Dell, D., & Mintz, L. (1989). Male role and gender role conflict: Relation to help seeking men. Journal of Counseling Psychology, 36, 295-304.
• Greenidge, W. L., & Daire, A. P. (2010). The relationship between emotional openness and the attitudes towards seeking professional counseling of english-speaking Caribbean college students. International Journal for the Advancement Counselling, 32,191-201.
• Halter, J. M. (2004). Stigma & Help-seeking related to depression a study of nursing students. Journal of Psychosocial Nursing & Mental Health Services, 42(2), 41-51.
• Hamid, P. D., Simmonds, J. G., & Bowles, T. V. (2009). Asian Australian acculturation and attitudes toward seeking professional psychological help. Australian Journal of Psychology, 61(2), 69-76.
• Hartley, P. (1999). İnterpersonal communication. (2. Edition). Washington: 11 New Fetter Lane Published.
• Hinson, J. A., & Swanson, J. L. (1993). Willingness to seek help as a function of self-disclosure and problem severity. Journal of Counseling & Development, 71, 465-470.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2009). Family, self, and human development across cultures: theory and applications (2. Baskı). Psychology Press: London.
• Kahn, J. H., & Hessling, R. M. (2001). Measuring the tendency toconceal versus disclosure psychological distress. Journal of Social and Clinical Psychology, 20, 41-65.
• Kalkan, M., & Odacı, H. (2005). Cinsiyet ve cinsiyet rolünün psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 23(3), 57-62.
• Karalp, A. (2009). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Keklik, İ. (2009). Attitudes toward seeking professional psychological help: A comparative study of Turkish and American graduate students. Eurasian Journal of Educational Research, 37, 159–173.
• Kelly, A. E., & Achter, J. A. (1995). Self-concealment and attitudes toward counseling in university students. Journal of Counseling Psychology, 42, 40-46.
• King, L. A., & Emmons, R. A. (1990). Conflict over emotional expression: Psychological and psysical correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 64-877.
• Komiya, N., Good, G. E., & Sherrod, N. B. (2000). Emotional openness as a predictor of college students’ attitudes toward seeking psychological help. Journal of Counseling Psychology, 47, 138-143.
• Kumcağız, H. (2013). Psychological help-seeking attitudes of helping professional candidates and factors influencing them. Educational Research and Reviews, 8(16), 1375-1382.
• Kushner, M. G., & Sher, K. J. (1989). Fears of psychological treatment and its relation to mental health service avoidance. Professional Psychology: Research and Practice, 20, 251-257.
• Kuzucu, Y. (2006). Duyguları fark etmeye ve ifade etmeye yönelik bir psikoeğitim programının, üniversite öğrencilerinin duygusal farkındalık düzeylerine, duyguları ifade etme eğilimlerine, psikolojik ve öznel iyi oluşlarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Larson, D. G., & Chastain, R. L. (1990). Self-concealment: Conceptualization, measurement and health implications. Journal of Social and Clinical Psychology. 9(4), 439-455.
• Lepore, S. J., Fernandez-Berrocal, P., Ragan, J. & Ramos, N. (2004). It's not that bad: Social challengs to emotional disclosure enhance adjustment to stress. Anxiety, Stress and Coping, 17(4), 341-361.
• Liao, H. Y., Rounds, J., & Klein, A. G. (2005). A test of Cramer’s (1999) Help-Seeking Model and acculturation effects with Asian and Asian American college students. Journal of Counseling Psychology, 52(3), 400-411.
• Mahrer, A. R., Faierweather, D., Passey, S., Gingras, N., & Boulet, D. B. (1999). The promotion and use of strong feelings in psychotherapy. Journal of Humanistic Psychology, 39(1), 35-53.
• Nebizade, K. (2004). Türkiye’de yükseköğrenim gören Orta Asyalı öğrencilerle Türk öğrencilerin stresle başa çıkma tutumları ile yardım arama davranışlarının incelenmesi: KTÜ örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Nicholas, J., Oliver, K., & O’Brien, M. (2004). Help-seeking behaviour and the internet: an investigation among Australian adolescents. Australian e-Journal for the Advancement of Mental Health, 3(1), 1-8.
• Nisbet, R. (2003). Düşüncenin Coğrafyası. (çev. Gül Çağalı Güven), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Oladipo S.E. & Oyenuga, T.O. (2013). Psycho-demographic predictors of psychological help-seeking behaviour of undergraduates. International Journal of Development and Sustainability, 2(2), 697-703.
• Olenick, S.G. (2011). An examination of the relationship between emotional expressivity and attitudes toward and barriers to seeking psychological help. Yayımlanmamış doktora tezi. Ball State University, Muncie, İndiana.
• Omarzu, J. (2000). A disclosure decision model: Determining how and when individuals will self-disclose. Personality and Social Psychology Review, 4(2), 174-185.
• Özbay, Y. (1996). Üniversite öğrencilerinin problem alanları ile yardım arama tutumları arasındaki ilişki. IX. Ulusal Psikoloji Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Özbay, Y., Palancı, M., & Koç. M. (1999). Yardım arama tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. V. Ulusal Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özdemir, S. (2012). Psikolojik yardım alma tutumu ile kişilik, kendini saklama, cinsiyet rolleri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Panagopoulou, E., Kersbergen, B., & Maes, S. (2002). The effect of emotional (non-) expression in (chronic) disease: A meta-analytic review. Psychology and Health, 17(5), 529-545.
• Pennebaker, J. W. (1995). Emotion, disclosure, and health: An overview.Washington, D.C.: American Psychological Association.
• Reynders, A., Kerkhof, A.J.F.M., Molenberghs, G. & Van Audenhove, C. (2014). Attitudes and stigma in relation to help-seeking intentions for psychological problems in low and high suicide rate regions, Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 49, 231–239.
• Rickwood, D. J., & Braithwaite, V. A. (1994). Social-psychological factors affecting help-seeking for emotional problems. Social Science and Medicine, 39,563-572.
• Rickwood, D., Deane, F. P., Wilson, J. C., & Ciarroci, J. (2005). Young people’s help-seeking for mental health problems. Australian e-Journal for the Advancement of Mental Health, 4(3), 1-34.
• Rime, B., Finkenauer, C., Luminet, O., Zech, E., & Philippot, P. (1998). Social sharing of emotion: New evidence and new questions.Chichester: Wiley.
• Rime, B., & Zech, E. (2001). The social sharing of emotion. Boletin de Psicologia, 97-108.
• Srebnik, D., Cauce, A. M., & Baydar, N. (1996). Help- seeking pathways for children and adolescents. Journal of Emotional and Behavioural Disorders, 4(4), 210-220.
• Terzi, Ş., Güngör Cihan, H., & Erdayı, G. S. (2007). Kendini Saklama Ölçeği’nin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, Dokuz eylül Üniversitesi, İzmir.
• Thao, D. D. (2004). Gender and acculturation as predictors of attitudes toward seeking professional psychological help among the Hmong community. Yayımlanmamış doktora tezi, Uluslararası Alliant Üniversitesi, California Profesyonel Psikoloji Okulu, Fresno.
• Topkaya, N. (2011). Psikolojik yardım alma niyetinin sosyal damgalanma, tedavi korkusu, beklenen yarar, beklenen risk ve tutum faktörleriyle modellenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Triandis, H., C. Mccuster & H. Hui. (1990). Individualism and Collectivism: Cross-Cultural Perspectives on Self-İngroup Relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 54 (2), 1006-1020.
• Tuna, M. E. (2003). Cross-cultural differences in coping strategies as predictors of university adjustment of Turkish and U.S. students. Yayımlanmamış doktora tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Türküm, S. (2000). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumları ve kendini açma eğilimleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 205-220.
• Türküm, S. (2001). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik, bilişsel çarpıtma düzeyleri ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 1-16.
• Türküm, A. S. (2005). Who seeks help? Examining the differences in attitude of Turkish üniversity students toward seeking psychological help by gender, gender roles, and help-seeking experiences. The Journal of Men’s Studies, 13(3), 389-401.
• Vogel, D. L., Wade, N. G., & Hackler, A. H. (2008). Emotional expression and the decision to seek therapy: The mediating roles of the anticipated benefits and risks. Journal of Social and Clinical Psychology, 27(3), 254-278.
• Vogel, D. L., Wade, N. G., Wester, S. R., Larson, L., & Hackler, A. H. (2007). Seeking help from a mental health professional: The influence of one’s social network. Journal of Clinical Psychology, 63(3), 233-245.
• Vogel, D. L., & Wester, S. R. (2003). To seek help or not to seek help:
• The risks of self-disclosure. Journal of Counseling Psychology, 50, 351-361.
• Vogel, D. L., Wester, S. R., & Larson, L. M. (2007). Avoidance of counseling: Psychological factors thatinhibit seeking help. Journal of Counseling & Development, 85, 410-422.
• Vogel, D. L., Wester, S. R., Wei, M., & Boysen, G. A. (2005). The role of outcome expectations and attitudes on decisions to seek professional help. Journal of Counseling Psychology, 52(4), 459-470.
• Zech, E. (1998). Is it helpful to verbalise ones emotions? Gedrag and Gezondheid, 27, 42-47.