Okul Öncesi Öğretmenlerinin Yaratıcılığı Geliştiren Eğitim Ortamları Oluşturma Deneyimlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 280 - 297, 29.10.2023

Duygu Çetingöz , Büşra Bakırcı , Ömer Konur

https://doi.org/10.12984/egeefd.1290916

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin yaratıcılığı geliştiren eğitim ortamları oluşturma deneyimlerinin incelenmesidir. Çalışmanın verileri 2021-2022 öğretim yılı bahar döneminde İzmir Buca’da bağımsız bir anaokulunda görev yapmakta olan dokuz okul öncesi öğretmeni ile yarı-yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak yapılan görüşmeler sonucu toplanmıştır. Olgubilim desenindeki bu çalışmanın örneklemi amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum ve ölçüt örnekleme yöntemlerine göre belirlenmiştir. Toplanan veriler, içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcılığı geliştiren eğitim ortamlarına yönelik deneyimleri incelendiğinde yaratıcılık tanımı için özgün bir fikir, ürün ortaya koyma, yaratıcılığı geliştiren eğitim ortamlarının çocuğun sosyal-duygusal gelişim yeterliklerinden kendini rahat ifade etmeye etkisi olduğu, yaratıcılığı geliştiren psikolojik eğitim ortamında çocukları motive etmek için her çocuğun kendini rahat ifade etmesini ve özgür çalışmalar yapmasını sağlama çoğunlukla ifade edilen görüşler olarak belirlenmiştir. Yaratıcılığı geliştiren fiziksel eğitim ortamı için sınıf ortamında teknolojik araçları kullanmanın, yaratıcılığı geliştiren fiziksel eğitim ortamı oluşturmada yaşadıkları güçlük olarak sınıfta yeterli alan ve materyal bulamamanın ise tüm katılımcılar tarafından ifade edilen görüşlerdir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, Yaratıcılık, Eğitim ortamı

Examination of Preschool Teachers' Experiences in Effectuating Educational Environments That Develop Creativity

Öz

The purpose of this study is to examine the preschool teachers' experiences in effectuating educational environments that develop creativity. The data of the study were collected via semi-structured interviews with nine preschool teachers working in an independent kindergarten in Buca, Izmir using interview forms, in the spring term of the 2021-2022 academic year. The sample of this phenomenological study was determined by the typical case and criterion sampling methods. The collected data were analyzed by content analysis method. When the experiences of the preschool teachers in educational environments that develop creativity are examined, revealing an original idea, product for the definition of creativity, educational environments that develop creativity having an effect on the child's social-emotional development competencies, on free self-expression, in order to motivate children in psychological education environments that develop creativity ensuring that each child can express her/himself comfortably and work freely are the most frequently expressed opinions. The experiences expressed by all participants are that they use technological tools in the classroom for a physical education environment that develops creativity, that it is difficult to create a physical education environment that develops creativity and that they cannot find enough space and materials in the classroom.

Anahtar Kelimeler

Preschool period, Creativity, Educational environment

Kaynakça

• Acar, H. (2014). Learning environments for children in outdoor spaces. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 141, 846-853. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.05.147
• Akkoyunlu, B. ve Tuğrul, B. (2002). Okulöncesi çocukların ev yaşantısındaki teknolojik etkileşimlerin bilgisayar okuryazarlığı becerileri üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (23), 12-21.
• Alfuhaigi, S. S. (2015). School environment and creativity development: A review of literature. Journal of Educational and Instructional Studies, 5(2), 33-37.
• Altay, M. (2018). Okul öncesi eğitim kurumlarında, öğrenme merkezlerinin düzenlenmesinin ve kullanılmasının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Atchley, R. A. Strayer, D. L., & Atchley P. (2012). Creativity in the wild: Improving creative reasoning through immersion in natural settings. PloS One 7(12), e51474. doi: 10.1371/journal.pone.0051474
• Beaty, J. J. (2000). Skills for preschool teachers (6th ed.) New Jersey: Merril Publisher.
• Beghetto, R. A., & Kaufman, J. C. (2014). Classroom contexts for creativity. High Ability Studies, 25(1), 53-69. doi: 10.1080/13598139.2014.905247
• Bentley, T. (1999). Takımınızın yeteneklerini geliştirmede yaratıcılık. (1. baskı) (O. Yıldırım, çev.). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (28. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cameron, P., A. (2010). Preschool environments, relationships and creative skills: A case study. (Unpublished doctoral dissertation). University of Walden, Minneapolis.
• Chan, S., & Yuen, M. (2014). Personal and environmental factors affecting teachers’ creativity-fostering practices in Hong Kong. Thinking Skills and Creativity, 12, 69-77. doi: 10.1016/j.tsc.2014.02.003
• Chew, F. P., & Eau, K. L. (2017). Creativity teaching through e-book reading program among the children in Malaysia. Advanced Science Letters, 23(3), 2043-2047. doi: 10.1166/asl.2017.8588
• Cingi, M. A. (2022). Etkileşimli kitap okuma etkinliklerinin 60-72 aylık çocukların yaratıcılıklarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çelik, M. ve Kök, M. (2007). Okulöncesi eğitim kurumlarında eğitim ortamı ve donanımının önemi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(15), 158-170.
• Çeliköz, N. (2017). Okul öncesi dönem 5-6 yaş çocukların yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 2(1), 1-25.
• Çiçek, I. (2011). Teknoloji geliştirmede yaratıcılığı yönetmek. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 45-55.
• Dababneh, K., Ihmeideh, F. M., & Al-Omari, A. A. (2010). Promoting kindergarten children’s creativity in the classroom environment in Jordan. Early Child Development and Care, 108(9), 1165-1184. doi: 10.1080/03004430902872950
• Darıca, N. (2003). Yaratıcı etkinlikler uygulama kitabı (1. baskı). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Davies, D., Jindal Snape, D., Collier, C., Digby, R., Hay, P., & Howe, A. (2013). Creative learning environments in education: A systematic literature review. Thinking Skills and Creativity, 8, 80-91. doi: 10.1016/j.tsc.2012.07.004
• Demiriz, S., Karadağ, A. ve Ulutaş, İ. (2011). Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim ortamı ve donanımı (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğan Altun, Z. ve Ekinci Vural D. (2017). Okul öncesi dönemde düşünme becerileri: Öğretmen görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (44),214-224.
• Eckhoff, A. (2011). Creativity in the early childhood classroom: Perspectives of preservice teachers. Journal of Early Childhood Teacher Education, 32(3), 240-255. doi: 10.1080/10901027.2011.594486
• Elibol, F. (2010). Okul öncesinde yaratıcılık eğitiminde ailenin rolü. E. Ç. Öncü (Ed.), Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (7. baskı) içinde (ss. 192-206). Ankara: Pegem Akademi.
• Erdoğdu, Y. (2006). Yaratıcılık ile öğretmen davranışları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17), 95-106.
• Ernst, J., & Burçak, F. (2019). Young children’s contributions to sustainability: The influence of nature play on curiosity, executive function skills, creative thinking, and resilience. Sustainability, 11(15), 4212(1-22).
• Feeney, S., & Moravick, E. (1987). A thing of beauty: Aestetic development in young children. Young Children, 42(6), 7-15.
• Gültekin Akduman, G. (2016). Okul öncesi eğitimin tanımı ve önemi. G. Uyanık Balat (Ed.), Okul Öncesi Eğitime Giriş (6. baskı) içinde (ss. 2-17). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Hakimi Manesh Y., Mojdehi, H., & Tashakkori, A. (1984). Short communication: Effects of environmental enrichment on the mental and psychomotor development of orphanage children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 25(4),643-650. doi: 10.1111/j.1469-7610.1984.tb00178.x
• Isenberg, J. P., & Jalongo, M. R. (1997). Creative expression and play in early childhood (2nd ed.). New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Kandır, A. ve Kurt, F. (2010). Proje temelli okul öncesi eğitim programı (1. baskı). İstanbul: Morpa Yayınları.
• Kara, A. (2007). Okul öncesi dönemde 5-6 yaş grubu çocukların yaratıcılık düzeylerini etkileyen faktörlere ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kara, Ş. ve Şençiçek, S. (2015). Yaratıcı çocuk yetiştirmede problemler ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 90-97.
• Karakale, S. (2000). Yaratıcılık ve yaratıcılığın geliştirilmesinde eğitimcilerin rolü. Yaşadıkça Eğitim, (67),11-15.
• Karlıdağ, İ. ve Gönen, M. (2019). Okul öncesi eğitim ortamının kalitesinin çocukların yaratıcılığa etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(4), 928-960.
• Karlıdağ, Ö, İ. (2021). Creating learning environments in preschool classrooms: Perspectives of pre-service preschool teachers. International Journal of Progressive Education, 17(3), 327-342. doi: 10.29329/ijpe.2021.346.21
• Kartal, H. (2005). Erken çocukluk eğitim programlarından Anne-Çocuk Eğitim Programı’nın 6 yaş grubundaki çocukların bilişsel gelişimlerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Kellert, S. (2005). Building for life: Understanding and designing the human-nature connection (1st ed.). Washington, DC: Island Press.
• Kiewra, C., & Veselack, E. (2016). Playing with nature: Supporting preschoolers’ creativity in natural outdoor classrooms. The International Journal of Early Childhood Environmental Education, 4(1),70-91.
• Kösem, M. (2022). Okul öncesi eğitim kurumlarında yönetici ve öğretmenlerin dış oyun alanlarının kullanımı ve materyallerinin niteliğine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Kubanç, Y. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarının fiziki durumunun incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 665-688.
• Kuru Turaşlı, N. (2010). Yaratıcılıkta temel kavramlar ve yaratıcılığın doğasını anlamak. E. Ç. Öncü (Ed.), Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (7. baskı) içinde (ss. 2-14). Ankara: Pegem Akademi.
• LeCompte, M. D., & Goetz, J.P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of Educational Research, 52, 31-60.
• Leggett, N. (2017). Early childhood creativity: Challenging educators in their role to ıntentionally develop creative thinking in children. Early Childhood Education Journal, 45(6), 845-853. doi: 10.1007/s10643-016-0836-4
• Leggett, N., & Ford, M. (2013). A fine balance: Understanding the roles educators and children play as intentional teachers and intentional learners within the early years learning framework. Australasian Journal of Early Childhood, 38(4), 42-50.
• Liu, E. Z.-F., Lin, C.-H., Liou, P.-Y., Feng, H.-C., & Hou, H.-T. (2013). An analysis of teacher student interaction patterns in a robotic course for kindergarten children: A pilot study. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 12(1), 9-18.
• Louv, R. (2017). Doğadaki son çocuk, çocuklarımızdaki doğa yoksunluğu ve doğanın sağaltıcı gücü. (C. Temürcü, çev.). Ankara: Tübitak Yayınları.
• Makhmalbaf, A., & Yi-Luen Do, E. (2007). Physical environment and creativity: Comparıng children’s drawing behavior at home and at the bookstore. International Association of Societies of Design Research. Retrieved from. https://www.sd.polyu.edu.hk/iasdr/proceeding/papers/Investigating%20how%20Physical%20Environment%20might%20help%20Enhance.pdf
• Marton, F. (1986). Phenomenography: A research approach to investigating different understandings of reality. Journal of Thought, 21(3), 28-49.
• Marksberry, L. M. (1963). Foundation of creativity (1st ed.). New York: Harper & Row Publishers.
• Marsh, J. Plowman, L. Yamada-Rice, D. Bistop, J. Lahmar, J., & Scott, F. (2018). Play and creativity in young children’s use of apps. British Journal of Educational Technology, 49(5), 870-882.
• Mayesky, M. (2012). Creative activities for young children (10th ed.). Wadsworth: Cengage Learning.
• Mcpake, J. Plowman, L., & Stephen, C. (2013). Pre-school children creating and communicating with digital technologies in the home. British Journal of Educational Technology, 44(3), 421-431.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Miller, S. (2003). Analysis of phenomenological data generated with children as research participants. Nurse Researcher, 10(4), 68-82.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf adresinden elde edildi.
• Oktay, A. (2007). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem (6. baskı). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Ömeroğlu, E. ve Turla, A. (2001). Okulöncesi dönemde yaratıcılık eğitimi ve desteklenmesi. Milli Eğitim Dergisi, (151), 49-53.
• Özdemir, A. (2011). Okul bahçesi peyzaj tasarım anlayışındaki değişim ve bu değişimin uygulamaya yansımalarının Bartın kenti örneğinde irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 13(19), 41-51.
• Özdemir Beceren, Y. (2012). Okul öncesi eğitim ortamları. R. Zembat (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş (1. baskı) içinde (ss. 180-199). Ankara: Hedef Yayıncılık.
• Özdemir, S., Bacanlı, H. ve Sözer, M. (2007). Türkiye’de okul öncesi eğitim ve ilköğretim sistemi temel sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Özerbaş, M. A. (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığa etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675-705.
• Özkan, H. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki öğrencilerin yaratıcılık düzeyleri ile öğretmenlerin yaratıcılık gelişimine ve okul öncesi eğitim programına yönelik görüşleri ve uygulamaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Özkubat, S. (2013). Okul öncesi kurumlarında eğitim ortamlarının düzenlenmesi ve donanım. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 58-66.
• Öztürk Aynal, Ş. (2015). Eğitimde yaratıcılık. E., Ç. Öncü (Ed.), Erken döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (4. baskı) içinde (ss. 100-118). Ankara: Pegem Akademi.
• Pandit, N., & Neogi, S. (2016). A study on the impact of pre-school factors on creativity of young children. International Journal of Home Science, 2(2), 94-96.
• Patton, M., Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Pekdoğan, S., & Kanak, M. (2016). A qualitative research on active learning practices in pre-school education. Journal of Education and Training Studies, 4(9), 232-239. doi: 10.11114/jets.v4i9.1713
• Polat, A. E. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki kalitenin çocuğun yaratıcılığına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Salı, G. (2019). Çocuklarda yaratıcılığın gelişimine ilişkin boylamsal bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1574-1589. doi: 10.17240/aibuefd.2019
• San, İ. (1979a). Sanatsal yaratma çocukta yaratıcılık (2. baskı). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• San, İ. (1979b). Yaratıcılık iki düşünme biçimi ve çocuğun yaratıcılık eğitimi. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 12(1), 117-190.
• Sayan, H. (2016). Okul öncesi eğitimde teknoloji kullanımı. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(13), 67-83.
• Sungur, N. (1992). Yaratıcı düşünce (1. baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Sharma, R. (2016). Effect of school and home environments on creativity of children. MIER Journal of Educational Studies Trends and Practices, 1(2), 38-57. doi: 10.52634/mier/2011/v1/i2/1614
• Sönmez Ektem, I. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının görüşlerine göre uygulama okullarındaki etkinliklerin yaratıcılık bağlamında değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 524-546. doi: 10.14520/adyusbd.336491
• Sternberg, R. J. (2005). Creativity or creativities? International Journal of Human- Computer Studies, 63(4), 370-382. doi: 10.1016/j.ijhcs.2005.04.003
• Şahin, E., & Türkün Dostoğlu, N. (2012). The importance of preschoolers’ experience in kindergarten design. METU JFA, 29(1), 301-320. doi: 10.4305/metu.jfa.2012.1.17
• Torrance, E. P. (1969). Creativity: What research says to the teacher. Washington, DC: National Education Association.
• Turdieva, M. J. (2021). Preschool age is important time to focus on creativity. Oral Presentation, II. International Scientific Conference: Technologies, Tools and Strategies for Scientific Research Implementation, Lviv, Ukraine.
• United Nations International Children's Emergency Fund [UNICEF] (2019). A world ready to learn. USA: UNICEF. Retrieved from https://www.unicef.org/media/57926/file/A-world-ready-to-learn-advocacy-brief-2019.pdf
• Ünlüer, E. (2010). Okul öncesinde yaratıcılık eğitimde ailenin rolü. E. Ç. Öncü (Ed.), Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (1. baskı) içinde (ss. 192-205). Ankara: Pegem Akademi.
• Üstündağ, T. (2009). Yaratıcılığa yolculuk (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yazıcı, E., Bolay Belen, H., Yaman Baydar, I., Okutan, N. Ş. ve Aksu, G. (2019). Öykü temelli etkinliklerin çocukların yaratıcılık becerilerine etkisi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 226-249. doi: 10.17984/adyuebd.487001
• Yıldırım, A. (2015). Yaratıcılığa dayalı eğitim programları oluşturma. E. Ç. Öncü (Ed.), Yaratıcılığın keşfi (1. baskı) içinde (ss. 114-127). Ankara: Hedef Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız Çiçekler, C., & Aral, N. (2021). An investigation of preschool children’s creativity in terms of their courage value and competition. Early Child Development and Care, 192(15), 2455-2464.
• Yıldız, F. Ü. ve Şener, T. (2007). Okulöncesi dönemde yaratıcılık eğitimi ve yaratıcı etkinliklerde kullanmak için materyal hazırlama (2. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yılmaz, S. (2011). Pre-service in-service preschool teachers’ views regarding creativity in early childhood education. (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Yılmaz, Y. (2021). Okul öncesi öğretmenleri ve öğretmen adaylarının okul öncesi dönemde yaratıcılığın önemine ve geliştirilmesine yönelik görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Yuvacı, Z. (2017). Okul Öncesi eğitim alan 6 yaş çocuklarının yaratıcılık düzeylerinin öğretmenlerinin ve sınıf ortamlarının yaratıcılıklarına göre incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Zembat, R. (2005). Okul öncesi eğitimde nitelik. A. Oktay ve Ö. Polat Unutkan (Ed.), Okul öncesi eğitimde güncel konular (1. baskı) içinde (ss. 25-45). Ankara: Morpa Yayınları.
• Zembat, R., İçli Küsmüş, G. ve Yılmaz, H. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcı düşünme eğilimleri ve sınıf yönetimleri. S. Dinçer (Ed.), Değişen dünyada eğitim (1. baskı) içinde (ss. 67-81). Ankara: Pegem Akademi.
• Zembat, R., Tosun, D., Çalış, B., N. ve Yılmaz, H. (2020). Okul öncesi eğitimde doğal ve artık materyallerin kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 19-32.