EMEKLİ ASTSUBAYLARIN YAŞAM DOYUMU VE UMUTSUZLUK DÜZEYLERİ İLİŞKİSİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2019, Cilt: 35 Sayı: 3, 93 - 102, 24.12.2019

Leman Küçükoğlu Yalçın , Dilek Özmen

Öz

ÖZET

Amaç: Çalışmada Balıkesir İl merkezinde yaşayan emekli astsubayların yaşam
doyumları ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlandı.

Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan araştırmanın evrenini
Balıkesir-Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği’ne (TEMAD) kayıtlı 1211 emekli
astsubay oluşturdu (N=1211). 
Araştırmanın örneklemi ise en küçük örnek sayısı bilinmeyen prevalans
%50 alınarak, 0.05 sapma ve %95 güven aralığında 292 astsubaydan oluştu
(n=292). Veriler Şubat-Haziran 2016 tarihleri arasında Sosyo-Demografik Bilgi
Formu, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği kullanılarak toplandı.
Verilerin analizi SPSS 20,0 (Statistical Package Social Sicience) paket
programıyla yapıldı.

 Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 55,58±8,37, ortalama emeklilik
süreleri 11,74±9,08’dır. Emekli astsubayların 9,81±4,52 yaşam doyumu puan
ortalaması ile orta düzeyde yaşam doyumuna sahip oldukları, umutsuzluk
ortalaması da 9,03±6,24 orta olarak
bulundu. Emekli astsubayların yaşam doyumunu etkileyen faktörler
emekliliğe hazır olma, emekli maaşından başka geliri olma durumu, emeklilik
sonrası mali durum ve emeklilik sonrası yakın aile bireyleri ve arkadaşlık
ilişkilerinde değişiklik olarak belirlenirken; umutsuzluk düzeyini etkileyen
faktörler ise; emeklilik süresi, emekliliğe hazır olma durumu, emekli maaşından
başka geliri olma durumu, emeklilik sonrası mali durum ve emeklilik sonrası
yakın aile bireyleri ve arkadaşlık ilişkilerinde değişiklik olarak bulundu
(p<0,05). Emekli astsubayların yaşam doyumları ile umutsuzluk düzeyleri
karşılaştırıldığında ise, yoğun umutsuzluk yaşayan emekli astsubayların
%78,7’sinin yaşam doyumu puanlarının düşük olduğu ve aralarındaki farkın
istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü (p<0,05).

Sonuç: Emekli astsubayların Beck Umutsuzluk Ölçeği puanı ile Yaşam Doyumu
Ölçeği puanı arasında da negatif yönde güçlü bir ilişki bulundu (r =-0,694,
p<0,05). Emekliye ayrılacak astsubaylara emeklilik öncesi dönemde emeklilik
yaşamlarına uyumlarını sağlayacak programlar düzenlenmesi umutsuzluk
düzeylerini azaltma ve yaşam doyumlarını arttırma açısından yararlı olabilir.

Anahtar kelimeler:  

Yaşam
Doyumu, Umutsuzluk, Emekli Astsubay, halk sağlığı hemşireliği

 

Destekleyen kurumlar:

Kaynakça:

1.       
Aközer M. Nuhrat C. Say Ş. “Türkiye'de yaşlılık dönemine
ilişkin beklentiler araştırması” Aile ve Toplum, 2011, 7 (27): 103-128.

2.       
Baran AG. (Editör). Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı.
İçinde: Kalınkara V, Akın GV. Başarılı Yaşlanma Modellerinin Sosyolojik
Analizi. Ankara: Gazi Kitabevi, 2007:236-45.

3.       
Bayramova N. Karadakovan A. “Kronik hastalığı olan
bireylerin umutsuzluk durumlarının incelenmesi”, Atatürk Üniversitesi
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2004, 7(2): 39-47.

4.       
Beck A.T. Weissman A. Lester D. Trexler L. “The
measurement of pessimism: the hopelessness scale”, Journal of Consulting and
Clinical Psychology, 1974, 42 (6): 861-865.

5.       
Çelikel F.Ç. Erkorkmaz Ü. “Üniversite öğrencilerinde
depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler”
Nöropsikiyatri Arşivi, 2008, 45: 122-129. 

6.       
Çetinkaya E. “Emekli bireylere yaşam doyumunun
yordayıcıları olarak sosyal destek ve öz-yeterlilik” (Tez).  Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2011.

7.       
Dost Tuzgöl M. Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun
bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 2007, 22 (22): 132-143.

8.       
Dünyaoğulları Ö. Üniversite
son sınıf öğrencilerinin kendilerini gerçekleştirme engelleriyle genel erteleme
eğilimi ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez). Dokuz
Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2011.

9.       
Erol S.  “Yaşlılık sigortası ve emeklilik yaşı
tartışması”, Sosyal Bilimler Dergisi, 2011,
1 (1), ss. 40-65.

10.    
Güler K.” Beden imajının üniversite öğrencilerinde yaşam
doyumu ve umutsuzluk üzerine etkisi “(Tez). Beykent Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi; 2015

11.    
 Günay G. Bireylerin kişi ve aile olarak emekliliğe
hazırlanmalarına ilişkin plan yapma durumlarının incelenmesi (Tez). Hacettepe
Üniversitesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi; 2006.

12.    
İçli G. “Yaşlılar ve yaşlılığın değerlendirilmesi:
Denizli İli üzerine niteliksel bir araştırma”, Yaşlı Sorunları Araştırma
Dergisi, 2010, (1):7-14.

13.    
İlbay A.B. Yiğit Y. Özişli Ö. “Emeklilerin yaşam doyumu
ve rehberlik ihtiyacı ilişkisi- Sakarya örneği “ Bülent Ecevit Üniversitesi,
Sakarya Üniversitesi,  Journal of
Behavior at Work,  2016 1 (1):6-12.

14.    
Kapıkıran Ş. “Yaşlılarda yalnızlık ile yaşam doyumu
arasındaki ilişki: sosyal desteğin aracılık rolünün sınanması”, Yaşlı Sorunları
Araştırma Dergisi (YSAD),  Haziran 2016,
9: 13-25.

15.    
Karataş K.  Duyan
V. “Difficulties that elderly people encounter and their life satisfaction”.
Social Behavior and Personality: An International Journal, 2008, 36
(8):1073-1084.

16.     Kılıç D. Türkoğlu N. Adıbelli D. Armut S. “Geriatrik
yaş grubundaki kişilerin yaşam doyumu ve yaşam tutum profilleri arasındaki
ilişki”, Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2016, 5(1): 1-8.       

17.    
Kılınç C. Eşel E. “Stres tepkisi süreci”, Klinik
Psikofarmokoloji Bülteni, 2002, 12:41-48.

18.    
Kuraner E. Askeri emekli personelin umutsuzluk düzeyleri
ve psiko-sosyal durumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Tez). Selçuk
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi; 2004.

19.    
Li H. Iris C. Ling X. "Life satisfaction of older
Chinese adults living in rural communities", Journal Of Cross-Cultural
Gerontology, 2013, 28 (2):153-165.

20.    
Mascaro, N., & Rosen, D. H. (2005). Existential
meaning’s role in the enhancement of hope and prevention of depressive
symptoms. Jour- nal of Personality, 73, 985-1013.
doi:10.1111/j.1467-6494.2005.00336.x

21.    
Odell K.S. Soloninka J.W. Lawrence L.D. Gartin S.A.  “Life Satisfaction Of Retired West Virginia
Secondary School Agriculture Teachers.”, Journal of Agricultural Education,
1992, 33: 17-22.

22.    
Öz, F., Swıft, J. “Yaşamın son evresi: yaşlılık
psikososyal açıdan gözden geçirme” Kriz Dergisi, 2002, 10 (2): 17-28.

23.    
Özer F, Beydağ D, Cengiz Ş. “Hemodiyalize giren
hastaların umutsuzluk düzeyleri”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2009, 10
(4): 132-133.

24.    
Özer
M. Karabulut, Ö.Ö. “Yaşlılarda yaşam doyumu”, Turkish Journal of Geriatrics, 2003,  72-74.

25.     Salman S.” Öğretmenlerin
emeklilik dönemine uyumları ve yaşam tatminleri “(Tez). Ankara
Üniversitesi Ev Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi; 2004.

26.    
Sevim Y. Şahin J. “Toplumun yeni yoksulları: emekliler
(Şanlıurfa ili örneği), Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 2007, 10 (1):187-207.

27.    
Softa H, Karaahmetoğlu G, Erdoğan O. Yavuz S.
“Yaşlılarda yaşam doyumunu etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi”, Yaşlı
Sorunları Araştırma Dergisi, 2015, (1):12-21.

28.     Şahin Baltacı H., Selvitopu A.  “Öğretmenlerin emeklilik dönemine ve
emekliliğe hazırlık eğitimine ilişkin görüşleri”, Elementary Education
Online, 2012, 11: (3), 800-812

29.    
Şimşek A. Büyükkıdık S. “Emekli öğretmenlerin yaşam
doyumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015, 4 (6):19-41.

30.    
Tercanlı N.  Demir
V. “Beck umutsuzluk ölçeğinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi
(Gümüşhane ili örneği)” Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012,
1(1): 29-40.

31.    
Tüfekçiyaşar T. Lise 10. ve 11. sınıf öğrencilerinde
kaygı, umutsuzluk ve benlik imgesi düzeylerinin değerlendirilmesi (Tez). Haliç
Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi; 2014.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Doyumu, Umutsuzluk, Emekli Astsubay, halk sağlığı hemşireliği

Kaynakça

• 1. Aközer M. Nuhrat C. Say Ş. “Türkiye'de yaşlılık dönemine ilişkin beklentiler araştırması” Aile ve Toplum, 2011, 7 (27): 103-128.
• 2. Baran AG. (Editör). Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı. İçinde: Kalınkara V, Akın GV. Başarılı Yaşlanma Modellerinin Sosyolojik Analizi. Ankara: Gazi Kitabevi, 2007:236-45.
• 3. Bayramova N. Karadakovan A. “Kronik hastalığı olan bireylerin umutsuzluk durumlarının incelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2004, 7(2): 39-47.
• 4. Beck A.T. Weissman A. Lester D. Trexler L. “The measurement of pessimism: the hopelessness scale”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1974, 42 (6): 861-865.
• 5. Çelikel F.Ç. Erkorkmaz Ü. “Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler” Nöropsikiyatri Arşivi, 2008, 45: 122-129.
• 6. Çetinkaya E. “Emekli bireylere yaşam doyumunun yordayıcıları olarak sosyal destek ve öz-yeterlilik” (Tez). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2011.
• 7. Dost Tuzgöl M. Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2007, 22 (22): 132-143.
• 8. Dünyaoğulları Ö. Üniversite son sınıf öğrencilerinin kendilerini gerçekleştirme engelleriyle genel erteleme eğilimi ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2011.
• 9. Erol S. “Yaşlılık sigortası ve emeklilik yaşı tartışması”, Sosyal Bilimler Dergisi, 2011, 1 (1), ss. 40-65.
• 10. Güler K.” Beden imajının üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ve umutsuzluk üzerine etkisi “(Tez). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi; 2015
• 11. Günay G. Bireylerin kişi ve aile olarak emekliliğe hazırlanmalarına ilişkin plan yapma durumlarının incelenmesi (Tez). Hacettepe Üniversitesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi; 2006.
• 12. İçli G. “Yaşlılar ve yaşlılığın değerlendirilmesi: Denizli İli üzerine niteliksel bir araştırma”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2010, (1):7-14.
• 13. İlbay A.B. Yiğit Y. Özişli Ö. “Emeklilerin yaşam doyumu ve rehberlik ihtiyacı ilişkisi- Sakarya örneği “ Bülent Ecevit Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, Journal of Behavior at Work, 2016 1 (1):6-12.
• 14. Kapıkıran Ş. “Yaşlılarda yalnızlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: sosyal desteğin aracılık rolünün sınanması”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD), Haziran 2016, 9: 13-25.
• 15. Karataş K. Duyan V. “Difficulties that elderly people encounter and their life satisfaction”. Social Behavior and Personality: An International Journal, 2008, 36 (8):1073-1084.
• 16. Kılıç D. Türkoğlu N. Adıbelli D. Armut S. “Geriatrik yaş grubundaki kişilerin yaşam doyumu ve yaşam tutum profilleri arasındaki ilişki”, Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2016, 5(1): 1-8. 17. Kılınç C. Eşel E. “Stres tepkisi süreci”, Klinik Psikofarmokoloji Bülteni, 2002, 12:41-48.
• 18. Kuraner E. Askeri emekli personelin umutsuzluk düzeyleri ve psiko-sosyal durumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Tez). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi; 2004.
• 19. Li H. Iris C. Ling X. "Life satisfaction of older Chinese adults living in rural communities", Journal Of Cross-Cultural Gerontology, 2013, 28 (2):153-165.
• 20. Mascaro, N., & Rosen, D. H. (2005). Existential meaning’s role in the enhancement of hope and prevention of depressive symptoms. Jour- nal of Personality, 73, 985-1013. doi:10.1111/j.1467-6494.2005.00336.x
• 21. Odell K.S. Soloninka J.W. Lawrence L.D. Gartin S.A. “Life Satisfaction Of Retired West Virginia Secondary School Agriculture Teachers.”, Journal of Agricultural Education, 1992, 33: 17-22.
• 22. Öz, F., Swıft, J. “Yaşamın son evresi: yaşlılık psikososyal açıdan gözden geçirme” Kriz Dergisi, 2002, 10 (2): 17-28.
• 23. Özer F, Beydağ D, Cengiz Ş. “Hemodiyalize giren hastaların umutsuzluk düzeyleri”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2009, 10 (4): 132-133.
• 24. Özer M. Karabulut, Ö.Ö. “Yaşlılarda yaşam doyumu”, Turkish Journal of Geriatrics, 2003, 72-74.
• 25. Salman S.” Öğretmenlerin emeklilik dönemine uyumları ve yaşam tatminleri “(Tez). Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi; 2004.
• 26. Sevim Y. Şahin J. “Toplumun yeni yoksulları: emekliler (Şanlıurfa ili örneği), Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 2007, 10 (1):187-207.
• 27. Softa H, Karaahmetoğlu G, Erdoğan O. Yavuz S. “Yaşlılarda yaşam doyumunu etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2015, (1):12-21.
• 28. Şahin Baltacı H., Selvitopu A. “Öğretmenlerin emeklilik dönemine ve emekliliğe hazırlık eğitimine ilişkin görüşleri”, Elementary Education Online, 2012, 11: (3), 800-812
• 29. Şimşek A. Büyükkıdık S. “Emekli öğretmenlerin yaşam doyumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015, 4 (6):19-41.
• 30. Tercanlı N. Demir V. “Beck umutsuzluk ölçeğinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi (Gümüşhane ili örneği)” Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012, 1(1): 29-40.
• 31. Tüfekçiyaşar T. Lise 10. ve 11. sınıf öğrencilerinde kaygı, umutsuzluk ve benlik imgesi düzeylerinin değerlendirilmesi (Tez). Haliç Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi; 2014.