EVDE BAKIM HASTALARININ BAKIM VERİCİLERİNDEKİ STRES DÜZEYİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 35 Sayı: 3, 115 - 122, 24.12.2019

Hacer Gök Uğur , Aslıhan Çatıker

Öz

Başlık:EVDE BAKIM HASTALARININ BAKIM
VERİCİLERİNDEKİ STRES DÜZEYİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ 

Özet:

Amaç: Bu
çalışma evde bakım hastalarının bakım vericilerindeki stres düzeyini ve
etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Araştırma
tanımlayıcı olarak 1-30 Ekim 2017 tarihleri arasında bir Eğitim-Araştırma
Hastanesi’nin evde sağlık hizmetlerine kayıtlı hastaların bakım vericileri
üzerinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini il merkezinde yaşayan 410 hasta
bakım vericisi, örneklemi ise araştırma kriterlerine uyan 223 hasta bakım
vericisi oluşturmuştur. Araştırmaya başlamadan önce kurum izni, etik kurul
onayı ve bakım vericilerden sözel onam alınmıştır. Araştırmanın verileri ev
ziyareti yapılarak yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin
toplanmasında  “Hasta ve Bakım Verici
Tanıtım Formu”, “Katz Günlük Yaşam Aktivitelerinde Bağımsızlık İndeksi” ve
“Bakım Verenin Stres Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 20.0 istatistik paket
programında tanımlayıcı istatistikler, korelasyon testi, t testi ve varyans
analizi kullanılarak değerlendirilmiştir.

Bulgular ve Sonuç:
Araştırma kapsamındaki bakım vericilerin yaş ortalaması 53,76±13,99 olup, %86,1’inin kadın, %84,8’inin
evli,  %48,9’unun ilkokul mezunu ve %29,1’inin hastanın gelini
olduğu belirlenmiştir. Bakım vericilerin stres ölçeği puan
ortalamalarının 5,12±3,35 ile orta düzeyde olduğu bulunmuştur. Bakım
vericilerin kronik hastalığı olma durumu ile bakım stresi ölçeği puan
ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu
belirlenmiştir (p<0,05). Hastaların cinsiyeti ve
günlük yaşam aktiviteleri ölçeği puan ortalamaları ile bakım verenlerin bakım
stresi ölçeği puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Bu
çalışmada evde bakım veren bakım vericilerin bakım stresinin orta
düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte kronik hastalığı olan bakım
vericilerin bakım stresinin yüksek olduğu ve erkek hastaların ve yatağa
bağımlılığı yüksek olan hastaların bakım vericilerinin bakım stresinin daha
yüksek olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda; evde bakım veren bakım
vericilerin bakım stresini etkileyen faktörlere yönelik destek verilmesi hem
hastaların hem de bakım vericilerin yaşam kalitesi açısından önemlidir.

Anahtar sözcükler:
Evde bakım, bakım verici, bakım stresi.

Destekleyen kurumlar: Bu çalışma herhangi bir kurum ve kuruluş tarafından desteklenmemiştir.

Kaynakça:

Adelman RD, Tmanova LL,
Delgado D & et al. Caregiver
Burden A Clinical Review. JAMA 2014; 311(10): 1052-1059.

Almborg AH, Ulander K,
Thulin A & et al. Understanding
The Needs of Families Discharge Planning of Stroke Patients: The Relatives
Perceptions of Participation. J Clin Nurs 2009; 18: 857–858.

Ansari B, Qureshi SS.  Stress and Coping in Caregivers of Cancer
Patients. IJCRB 2013; 4(11): 558-563.

Arik G, Varan HD, Yavuz
BB & et al. Validation
of Katz Index of Independence in Activities of Daily Living in Turkish Older Adults.
Arch Gerontol Geriatr 2015; 61(3): 344-350.

Ateş
E, Bilgili N. Omurilik Yaralanmalı Bireye Bakım Verenlerde Stresle Baş Etme ve
Sosyal Destek. HEMAR-G 2013; 15(3): 1-12.

Cora A, Partinico M, Munafo M & et al. Health Risk Factors
in Caregivers of Terminal Cancer Patients: A Pilot Study. Cancer Nurs 2012; 35 (1): 38-47.

Darlami K, Pannose R,
Jose P. Caregiver’s Stress of Psychiatric Patients. UCMS 2015; 3(10): 39-43.

Desbiens NA,
Mueller-Rizner N, Virnig B &
et al. Stress in Caregivers of Hospitalized Oldest-Old Patients. J Gerontol 2001;
56(4): M231–M235.

Ekwall A, Hallberg I. The
Association Between Caregiving Satisfaction, Difficulties and Coping Among
Older Family Caregivers. J Clin Nurs 2007; 16: 832-844.

Feldman FH, Waliser MN,
Gould DA & et al.
When The Caregivers Needs Care: The Plight of Vulnerable Caregivers. Am J
Public Health 2002; 92(3): 409-13.

Judd RG. The Stress of
Caregiving: Factors Impacting Family Caregivers Following Entry of The Care
Recipient into A Nursing Home. Doctor Of Philosophy. Texas: The University Of
Texas At Arlington; 2008. 1-144.

Karaaslan A.
Kanserli Hastalara Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Algıladıkları
Sosyal Destek Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsü; 2013. 1-95.

Katz S. Assessing Self-Maintenance:
Activities of Daily Living, Mobility, and Instrumental Activities of Daily
Living. J Am Geriatr Soc 1983; 31: 721-727.

Khan F, Pallant J, Brand
C.  Caregiver Strain and Factors
Associated with Caregiver Self-Efficacy and Quality of Life in A Community
Cohort with Multiple Sclerosis. Disabil Rehabil 2007; 29(16): 1241-1250.

Koraltan A. Eve Bağımlı
Hastalara Bakım Verenlerin Genel Sağlık Algısı ile Kişilik Özellikleri
Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Doğuş
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2017. 1-69.

Langman
N.  Caregivers of Dementia
Patients Mental Health Screening Support. Clin Rev 2016; 26(6): 42-49.

Lu YFY, Wykle M.
Relationships Between Caregiver Stress and Self-Care Behaviors in Response to
Symptoms. Clin Nurs Res 2007; 16: 29-43.

Mioshi E, Bristow M, Cook
R & et al. Factors
Underlying Caregiver Stress in Frontotemporal Dementia and Alzheimer’s Disease.
Dement Geriatr Cogn Disord 2009; 27: 76–81.

Öztürk Kaynar Ö, Vural F.
Assessment of The Caregiver Burden of Caregivers of Colorectal Cancer Patients.
Turk J Colorectal Dis 2018; 28: 164-171.

Parks SM, Novielli KD. A Practical Guide To Caring For
Caregivers. Am Fam Physician 2000; 62:
2613-22.

Partlak Günüşen N. Evde Hasta
ve Bakım Verenlerin Psikososyal Bakımı. İçinde: Bahar Z, Beşer A, Editörler. Evde
Bakım. İstanbul: Deren Matbaacılık; 2017: 152.

Rafiq M, Sadiq R.
Caregivers Stress and Quality of Life Among Female Family Members of Poly Drug
Abusers. RMJ 2019; 44(1): 106-108.

Robinson
BC. Validation of A Caregiver Strain Index. 
J Gerontol 1983; 38(3): 344-348.

Sayan A. Günümüzde Evde Bakım.
Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 7(3): 91-6.

Schulz R, Sherwood PR. Physical and Mental Health Effects of
Family Caregiving. Am J Nurs 2008; 108 (9):
23–27.

Torti FM, Gwyther LP, Reed
SD & et al. A
Multinational Review of Recent Trends and Reports in Dementia Caregiver Burden.
Alzheimer Dis Assoc Disord 2004; 18: 99–109.

Toseland RW, Smith G,
McCallion S. Familiy Caregivers of The Frail Elderly. In: Gutterman A, Editör.
Handbook of Social Work Practice with Vulnerable and Resilient Population. New
York: Columbia University; 2001: 548-81.

Tuna Malak A, Dicle A.
Beyin Tümörlü Hastalarda Bakım Verenlerin Yükü ve Etkileyen Faktörler. Türk
Nöroşir Derg 2008; 18(2): 118-121.

Uğur
Ö. Onkoloji Hastasına Bakım Verenlerin Bakım Yükünün İncelenmesi. Doktora Tezi.
İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2006. 1-77.

Yıldız E, Dedeli Ö,
Çınar Pakyüz S. Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve
Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. HEAD 2016; 13(3): 216-225. 

Anahtar Kelimeler

Evde bakım, bakım verici

Kaynakça

• Adelman RD, Tmanova LL, Delgado D & et al. Caregiver Burden A Clinical Review. JAMA 2014; 311(10): 1052-1059.
• Almborg AH, Ulander K, Thulin A & et al. Understanding The Needs of Families Discharge Planning of Stroke Patients: The Relatives Perceptions of Participation. J Clin Nurs 2009; 18: 857–858.
• Ansari B, Qureshi SS. Stress and Coping in Caregivers of Cancer Patients. IJCRB 2013; 4(11): 558-563.
• Arik G, Varan HD, Yavuz BB & et al. Validation of Katz Index of Independence in Activities of Daily Living in Turkish Older Adults. Arch Gerontol Geriatr 2015; 61(3): 344-350.
• Ateş E, Bilgili N. Omurilik Yaralanmalı Bireye Bakım Verenlerde Stresle Baş Etme ve Sosyal Destek. HEMAR-G 2013; 15(3): 1-12.
• Cora A, Partinico M, Munafo M & et al. Health Risk Factors in Caregivers of Terminal Cancer Patients: A Pilot Study. Cancer Nurs 2012; 35 (1): 38-47.
• Darlami K, Pannose R, Jose P. Caregiver’s Stress of Psychiatric Patients. UCMS 2015; 3(10): 39-43.
• Desbiens NA, Mueller-Rizner N, Virnig B & et al. Stress in Caregivers of Hospitalized Oldest-Old Patients. J Gerontol 2001; 56(4): M231–M235.
• Ekwall A, Hallberg I. The Association Between Caregiving Satisfaction, Difficulties and Coping Among Older Family Caregivers. J Clin Nurs 2007; 16: 832-844.
• Feldman FH, Waliser MN, Gould DA & et al. When The Caregivers Needs Care: The Plight of Vulnerable Caregivers. Am J Public Health 2002; 92(3): 409-13.
• Judd RG. The Stress of Caregiving: Factors Impacting Family Caregivers Following Entry of The Care Recipient into A Nursing Home. Doctor Of Philosophy. Texas: The University Of Texas At Arlington; 2008. 1-144.
• Karaaslan A. Kanserli Hastalara Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2013. 1-95.
• Katz S. Assessing Self-Maintenance: Activities of Daily Living, Mobility, and Instrumental Activities of Daily Living. J Am Geriatr Soc 1983; 31: 721-727.
• Khan F, Pallant J, Brand C. Caregiver Strain and Factors Associated with Caregiver Self-Efficacy and Quality of Life in A Community Cohort with Multiple Sclerosis. Disabil Rehabil 2007; 29(16): 1241-1250.
• Koraltan A. Eve Bağımlı Hastalara Bakım Verenlerin Genel Sağlık Algısı ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Doğuş Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2017. 1-69.
• Langman N. Caregivers of Dementia Patients Mental Health Screening Support. Clin Rev 2016; 26(6): 42-49.
• Lu YFY, Wykle M. Relationships Between Caregiver Stress and Self-Care Behaviors in Response to Symptoms. Clin Nurs Res 2007; 16: 29-43.
• Mioshi E, Bristow M, Cook R & et al. Factors Underlying Caregiver Stress in Frontotemporal Dementia and Alzheimer’s Disease. Dement Geriatr Cogn Disord 2009; 27: 76–81.
• Öztürk Kaynar Ö, Vural F. Assessment of The Caregiver Burden of Caregivers of Colorectal Cancer Patients. Turk J Colorectal Dis 2018; 28: 164-171.
• Parks SM, Novielli KD. A Practical Guide To Caring For Caregivers. Am Fam Physician 2000; 62: 2613-22.
• Partlak Günüşen N. Evde Hasta ve Bakım Verenlerin Psikososyal Bakımı. İçinde: Bahar Z, Beşer A, Editörler. Evde Bakım. İstanbul: Deren Matbaacılık; 2017: 152.
• Rafiq M, Sadiq R. Caregivers Stress and Quality of Life Among Female Family Members of Poly Drug Abusers. RMJ 2019; 44(1): 106-108.
• Robinson BC. Validation of A Caregiver Strain Index. J Gerontol 1983; 38(3): 344-348.
• Sayan A. Günümüzde Evde Bakım. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 7(3): 91-6.
• Schulz R, Sherwood PR. Physical and Mental Health Effects of Family Caregiving. Am J Nurs 2008; 108 (9): 23–27.
• Torti FM, Gwyther LP, Reed SD & et al. A Multinational Review of Recent Trends and Reports in Dementia Caregiver Burden. Alzheimer Dis Assoc Disord 2004; 18: 99–109.
• Toseland RW, Smith G, McCallion S. Familiy Caregivers of The Frail Elderly. In: Gutterman A, Editör. Handbook of Social Work Practice with Vulnerable and Resilient Population. New York: Columbia University; 2001: 548-81.
• Tuna Malak A, Dicle A. Beyin Tümörlü Hastalarda Bakım Verenlerin Yükü ve Etkileyen Faktörler. Türk Nöroşir Derg 2008; 18(2): 118-121.
• Uğur Ö. Onkoloji Hastasına Bakım Verenlerin Bakım Yükünün İncelenmesi. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2006. 1-77.
• Yıldız E, Dedeli Ö, Çınar Pakyüz S. Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. HEAD 2016; 13(3): 216-225.