Türkler Nasıl Yemek Tarifi Verir?

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 2, 265 - 278, 18.12.2017

Orhan Baldane

Öz

Çevresel,
sosyoekonomik ve dinî nitelikli birçok faktörün etkisi altında gelişen yemek
kültürü, zamanla milletlere has bir yapıya da bürünür. Türk topluluklarında da
yaşanılan coğrafyaların gereği olarak hayvancılığa dayalı bir yemek kültürü
daha baskın olmuştur. Ayrıca, misafirperverlik olgusu Türk yemek kültürünün
gelişmesi hususunda önemli katkılar sağlamıştır. Doğumdan ölüme kadarki süreçte
belirli gün ve zaman dilimlerinin kutlanması ya da anılması esnasında da yemek
unsuru hep ön planda olmuştur. Türk Dünyasının mutfağı oldukça geniş bir içeriğe
sahip olmasına rağmen günümüzde farklı Türk boylarına ait yemeklerin ortak ve
anlaşılır tariflerinin verildiği kaynaklara da ihtiyaç vardır. Bu çalışmada
Türkiye Türkçesindeki yemek kültürü terimleri temel alınarak Azerbaycan, Kazak
ve Özbek Türkçelerindeki konuyla ilgili terminoloji karşılaştırmalı olarak
incelenecektir. Böylece bu Türk gruplarının yemek tariflerinde bulunan
terimlerden kaynaklanan anlaşmazlıklar en aza indirgenmeye çalışacaktır. Bu
durum, Türk yemeklerinin hem Türk boylarının kendi aralarında, hem de dünya
çapında yaygınlık kazanabilmeleri bakımından da önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Türk mutfağı, beslenme, yemek kültürü, Türk yemekleri, tarif

How Turks Give The Recipe?

Öz

Food culture that develops
under the influence of many environmental, socioeconomic and religious factors
becomes national some time later. The food culture based on livestock became
more dominant in the Turkish communities because of the geographical region
they live in. Also, hospitality phenomenon has contributed to the development of
the Turkish food culture. Until the death from birth, the food concept is very
important during the celebration or recall of certain days and time periods.
Although the Turkish world’s cuisine has a very large content, we need
resources that have common and understandable recipes for Turkish tribes. In
this study, the terminology related to the topic in Azerbaijani, Kazakh and
Uzbek will be examined comparatively based on Turkish food culture terms. Thus,
the conflicts caused by the terms in the recipe of these Turkish groups will be
tried to be minimized. This situation is important both in the spread of
Turkish food among Turkish tribes and worldwide.

Anahtar Kelimeler

Turkish cuisine, nourishment, food culture, Turkish foods, recipe

Kaynakça

• ARLI M. - GÜMÜŞ H. (2007). “Türk Mutfak Kültüründe Çorbalar”, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildirileri Kitabı – 1. Cilt, ss. 143-158.
• BEŞİRLİ Hayati (2010). “Yemek, Kültür ve Kimlik”, Millî Folklor, Yıl: 22, S: 87, ss. 159-169.
• DOĞAN Cihangir (2007). “Kazak Türklerinde Konukseverlik ve Konuk Ağırlama”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, S: 36, ss. 27-44.
• EHMEDOV Ehmed Cabir (2011). Novruz Süfresi, Bakü: Azerneşr.
• ERÖZ Mehmet (1983). Milli Kültürümüz ve Meseleleri, İstanbul: Doğuş Yayınları.
• GOODE Judith (2005). “Yemek”, Çeviren: Fatih Mormenekşe, Millî Folklor, Yıl: 17, S: 67, ss. 172-176.
• GÜLER Sibel (2010). “Türk Mutfak Kültürü v Yeme İçme Alışkanlığı”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 26, ss. 24-30.
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (1991). Komisyon Başkanı: A. Bican Ercilasun, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KASİMANOV Sadık (1992). Kazaktın Ulttık Tağamdarı, Aktaran: Ertuğrul Yaman, Ankara: Kültür Bakanlığı HAGEM Yayınları.
• KEMALOĞLU Muhammet (2011). “Terekeme-Karapapak Türkleri ve Yemek Kültürü (Muş-Bulanık Çevresinde)”, EÜSBED, S: 2, ss. 415-438.
• KOCA Salim (1977). “Tuz ve Ekmek”, Türk Milli Kültür Dergisi, Ekim, ss. 57-61.
• KÖSOĞLU Nevzat (1992). Milli Kültür ve Kimlik, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• MAHMUDOV Kerim (1977). Özbek Taåmleri, Taşkent: Özbekistan Neşriyatı.
• SAĞIR Adem (2012). “Bir Yemek Sosyolojisi Denemesi Olarak Tokat Örneği”, Turkish Studies, Cilt: 7, S: 4, ss. 2675-2695.
• SAĞIR Adem (2016). “Ölüm Sosyolojisi Bağlamında Yemek, Cenaze ve Ölümün Sofra Pratikleri Üzerine”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 20, S: 1, ss. 271-298.
• ŞANLIER N. - CÖMERT M. - DURLU ÖZKAYA F. (2012). “Gençlerin Türk Mutfağına Bakış Açısı”, Millî Folklor, Yıl: 24, S: 94, ss. 152-161.
• ŞAVKAY Tuğrul (2000). Osmanlı Mutfağı, İstanbul: Şekerbank Yayınları.