Eski Uygurca Cheng weishi lun Tefsirine Ait İki Fragman (16. Yaprak ve Başka Bir Yaprak)

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 327 - 353, 20.12.2019

Uğur Uzunkaya , Tümer Karaayak

Öz

Cheng weishi lun, Xuanzang’ın
(602-664)
kaleme aldığı Faxiang ‘öğretilerin özellikleri’
veya bir başka deyişle
Weishi ‘salt
bilinç’ ekolünün temel metinlerinden biridir. Xuanzang
bu eserini Yogācāra ekolünün önemli isimlerinden biri olan Vasubandhu’nun Triṃśikā’sı ve bu eser
üzerine yazılan on mensur tefsir temelinde tamamlamıştır. 629-645 tarihlerinde
Budist merkezlerini ziyaret ederek Çin’e Yogācāra
ekolünü tanıtan ve daha sonraları Yeni Yogācāra
ekolü olarak da anılacak olan Faxiang ekolünü ortaya koyan Xuanzang’dan sonra,
Faxiang ekolünün ilk patriği ve Xuanzang’ın öğrencisi Kuiji (632-682) de
bu eser üzerine Cheng weishi lun shuji adıyla bir tefsir yazmıştır. Kitsudō’nun tespitine göre Berlin
Turfan Koleksiyonu’nda korunan Faxiang ekolüne ilişkin metinleri içeren ve en
az otuz bölümden oluşan derleme biçimindeki bir yazmanın 21. bölümü Cheng
weishi lun tefsirine ilişkindir. Eski Uygurca Cheng weishi lun tefsirine ilişkin daha önce neşredilmemiş iki yaprak bu yazının
konusunu oluşturmaktadır. Burada bahsi geçen iki fragmandan ilki Mainz 704 (T I
D 2)
arşiv numarasına sahiptir ve 21. bölümün 16. yaprağıdır. Diğer yaprak ise Mainz 703 (T I D 3) arşiv numarasına sahiptir ve
henüz metin içerisindeki yeri tanımlanmamış olup bir yaprak numarası ihtiva
etmemektedir. Bu çalışma mevzubahis metinlerin yazı çevirimini, harf çevirimini,
Türkçeye çevirisini, metne ilişkin notlarını ve dizin/sözlüğünü içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Xuanzang, Cheng weishi lun, Kuiji, Cheng weishi lun shuji

Kaynakça

• Clauson, Sir G. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Oxford at the Clarendon Press, 1972.
• Cook, Francis H. Three texts on Consciousness Only. Demonstration of Consciousness Only by Hsüan-tsang. The thirty verses on Consciousness Only by Vasubandhu. The Treatise in Twenty Verses on Consciousness Only by Vasubandhu. Translated from the Chinese of Hsüan-tsang (Taishō Volume 31, Numbers 1585, 1586, 1590), California. (BDK English Tripiṭaka 60-I, II. Vol. II), 1999.
• DDB = Digital Dictionary of Buddhism, www.buddhism-dict.net (Erişim tarihi: 25.08.2019).
• Edgerton, Franklin. Buddhist Hybrid Sanskrit Grammar and Dictionary. c. II: Dictionary. New Haven: Yale University Press, 1953.
• Hirakawa, Akira A Buddhist Chinese-Sanskrit Dictionary. Tōkyō: Reiyukai, 1997.
• Japanese-English Buddhist Dictionary. Tōkyō: Daitō Shunppansha, 1979.
• La Vallée Poussin, Louis de. Vijñaptimātratāsiddhi, la Siddhi de Hiuan-tsang. c. 1 (1928), c. 2 (1929), Index (1948). Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner, 1928.
• Mainz 703 (T I D 3): [A sayfası:] http://turfan.bbaw.de/dta/mainz/images/mainz0703_seite1.jpg (Erişim tarihi 01.09.2019) ve [B sayfası:] http://turfan.bbaw.de/dta/mainz/images/mainz0703_seite2.jpg (Erişim tarihi: 01.09.2019).
• Mainz 704 (T I D 2): [recto:] http://turfan.bbaw.de/dta/mainz/images/mainz0704_seite1.jpg (Erişim tarihi 01.09.2019) ve [verso:] http://turfan.bbaw.de/dta/mainz/images/mainz0704_seite2.jpg (Erişim tarihi: 01.09.2019).
• Ölmez, Mehmet. “Eski Uygurca İkilemeler Üzerine” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 65/2 , (2017): 243-311.
• Röhrborn, Klaus. Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, 1-6. Wiesbaden: Steiner, 1977-1998.
• Röhrborn, Klaus Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung. I. Verben. Band. 1: ab- - äzüglä-. Stuttgart: Steiner, 2010.
• Scharlipp, Wolfgang. “Fragmente eines uigurischen Kommentars zur Triṃśikāvijñaptimātratāsiddhi des Vasubandhu”, Ural-altaische Jahrbücher, Neue Folge 6, (1986): 122-136.
• Soothill, William Edward - Lewis Hodous. A Dictionary of Chinese Buddhist Terms: with Sanskrit and English Equivalents and a Sanskrit-Pali Index. London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co, 1937.
• Taishō No. 1830, c. 43, 229a-606c: http://21dzk.l.u-tokyo.ac.jp/SAT2015/T1830_.43.0229a02:0229a02.cit (Erişim tarihi: 01.09.2019).