Sovyetler Birliği'nde Din Karşıtı Mücadele ve Komsomol

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 1, 179 - 196, 26.07.2019

Burcu Özdemir

https://doi.org/10.18513/egetid.596130

Cited By: 1

Öz

Sovyetler Birliği’nde
dinle mücadele, sınıf savaşının önemli bir parçasıydı ve sosyalist bir toplum
düzenin kurulabilmesinin önkoşulu olarak görülüyordu. Bunun için komünist
yönetim tarafından devrimin ilk yıllarından itibaren yoğun bir din karşıtı
propaganda yürütüldü. Din, emekçilerin başlıca düşmanı olarak tanımlandı. İbadethanelerin
kapatılması, dini eğitimin yasaklanması, her türlü dini yayının durdurulması bu
sürecin ilk adımlarıydı. Daha sonraki dönemde bunlara din karşıtı bayramlar,
seminerler ve film gösterimleri gibi metotlar da eklendi. Sovyetler Birliği’nde
dinle mücadele sürecini yürüten kurum, 1925 yılında teşkil edilen Militan
Ateistler Birliği’ydi. Militan Ateistler Birliği’nin vazifesi, din karşıtı
propagandadan kiliselerin kapatılmasına ve dini cemaatlerin tasfiyesine kadar
çeşitlilik arz ediyordu. Bununla birlikte dinle mücadelede Komsomol da önemli
bir rol oynadı. Komsomol’un din karşıtı propaganda metotlarından en dikkat
çekici olanı, dini bayram günlerinde gerçekleştirilen Komsomol festivalleriydi.
Komsomol festivallerinin amacı kutsal şeylere tapınmak değildi, tam tersine
bunlar dini değerlerin alaya alındığı etkinliklerdi. Komsomol’un görevi, bu
festivaller aracılığıyla, yeni nesle hiçbir kutsallığın bulunmadığını
göstermekti. Bu çalışma, devrimin ilk yıllarından başlayarak Sovyetler
Birliği’ndeki dinle mücadele sürecini ele almakta ve ayrıca Komsomol’un bu
mücadeledeki rolünü arşiv belgelerinden de istifade ederek açıklamaya
çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din, Komsomol, Komünist Parti, Sovyetler Birliği, Propaganda

Anti-Religious Struggle in the Soviet Union and the Komsomol

Öz

The struggle against religion in the Soviet Union was an important part of the class war and it was prerequisite for a
socialist society. Thus, an intensive anti-religious propaganda was initiated
by the communist government. Religion has been described as the main enemy of the
working class. Prohibitions of religious education, suppression of religious
publications were the other steps in this process. In the later years, the
methods such as anti-religious holidays, seminars and movies became a part of
this struggle. The League of Militant Atheists was an organisation in the
Soviet Union founded in 1925 in order to propagate atheism. The tasks of the
League of Militant Atheists were anti-religious propaganda, anti-church
struggle and the liquidation of religious communities. However, the Komsomol
also served in struggle against religion. What are most striking of Komsomol's
anti-religious propaganda methods were the Komsomol festivals. The goal of the
Komsomol festivals was not to worship; on the contrary, these were activities
which religious values were teased. In these festivals Komsomol's task was to
prove to the new generation that there was no blessed. This paper explores the
period of the war against religion in the Soviet Union from the first years of
the revolution and also the role of the Komsomol in this struggle using archive
documents.

Anahtar Kelimeler

Religion, Komsomol, Atheism, Soviet Union, propaganda

Kaynakça

• Astanina 2014 Elena Astatina, “Antireligioznaya Propaganda v Rabote Dalnevostoçnıh Komsomolskih Organizatsiy v Kontse 1930-h gg.”, Gumanitarnıye, Sotsialno-ekonomiçeskiye Obşestvenniye Nauki 10 (1): 105-109. Ateistiçeskoye Vospitaniye v Pionerskom Lagere, Leningrad 1964.
• Avetisyan 1966 G. A. Avetisyan, Komsomol Zakavkazya v Borbe za Osuşestvleniye Sotsialistiçeskih Preobrazovaniy v Pervıye Godı Sovetskoy Vlasti: 1921-1925 gg., Erivan: izd.vo Vestn.Obşestv.Nauk AN Arm. SSR.
• Balantsev 2008 A.V. Balantsev, “Natsionalnıy Faktor v Antireligioznoy Propagande Komsomola v Naçale 1920-h gg.”, Vestnik TGU 3(59): 338-340.
• Dunn ve Dunn 1964 Ethel Dunn ve Stephen Dunn,”Religion as an Instrument of Culture Change: The Problem of the Sects in the Soviet Union”, Slavic Review 23 (3): 459-478.
• Figes 1997 Orlando Figes, “The Russian Revolution of 1917 and Its Language in the Village”, Russian Review, Vol. 56 (3): 323-345.
• Fitzpatrick 1982 Sheila Fitzpatrick, The Russian Revolution (1917-1932), New York: Oxford University Press.
• Fitzpatrick 1992 Sheila Fitzpatrick, The Cultural Front: Power and Culture in Revolutionary Russia, New York: Cornell University Press.
• Hasegawa 1977 Tsuyoshi Hasegawa, “The Bolsheviks and the Formation of the Petrograd Soviet in the February Revolution”, Soviet Studies 29 (1): 86-107.
• Hosking 1993 Geoffrey Hosking, The First Socialist Society, Cambridge: Harvard University Press.
• Husband 1998 William Husband, “Soviet Atheism and Russian Orthodox Strategies of Resistance: 1917-1932”, Journal of Modern History 70 (1): 74-107.
• “Kırım v Setyah Tserkvey i Meçetey”, Komsomolskaya Pravda, 3 Ocak 1928.
• “Komsomol”, Bolşaya Rossiskaya Entsiklopediya, Cilt: 14: 715-716.
• Menkov 2016 S.V. Menkov, “Antireligioznaya Propaganda i ee Rol v Borbe s Traditsionnoy Prazdiçnoy Obryadnostyu na Altaye”, Problemı Sotsialno-ekonomiçeskogo Razvitiya Sibiri 2(4): 98-102.
• Peters 1956 Victor Peters, “Education in the Soviet Union”, The Phi Delta Kappan 37 (9): 421-425.
• Petrone 2000 Karen Petrone, Life Has Become More Joyous Comrades-Celebrations in The Time of Stalin, Bloomington: İndiana University Press.
• Rauch 1967 Georg Von Rauch, A History of Soviet Russia, New York: Praeger Publishers.
• Service 1997 Robert Service, A History of Twentieth-Century Russia, The Penguin Press.
• Sherwood 1930 M. Sherwood, The Soviet War on Religion, London: Modern Books.
• Slezin 2010 A. A. Slezin, “Antireligioznıye Prazdniki 1920-h gg.”, http://historical-articles.blogspot.com.tr/2011/07/1920.html (15.05.17)
• Sulemova 1983 V. A. Sulemova, İstoriya VLKSM i Vsesoyuznoy Pionerskoy Organizatsii İmeni V.İ.Lenina, Moskva: Prosveşeniye.
• The Leninist Young Communist League of the Soviet Union: Program and Rules, Moscow 1936
• Timasheff 1955 N. S. Timasheff, “The Anti-religious Campaign in the Soviet Union”, The Review of Politics 17 (3): 329-344.
• Ukolova 1987 V. A. Ukolov, Uçastiye Leninskogo Komsomola v Kulturnoy Revolyutsii SSSR, Moskva.
• Ustav Vsesoyuznogo Leninskogo Kommunistiçeskogo Soyuza Molodeji, İzd-vo Detskoy i Yunuşeskoy Literaturı, Baku 1941.
• “Vsesoyuznıy Leninskiy Kommunistiçeskiy Soyuz Molodeji (VLKSM)”, Bolşaya Sovetskaya Entsiklopediya, Cilt: 5, Moskva 1927.
• “Vsesoyuznıy Leninskiy Kommunistiçeskiy Soyuz Molodeji”, Bolşaya İstoriçeskaya Entsiklopediya, Cilt: 1, Moskva 1961.
• Yaman 2012 Ali Yaman, Türk Dünyasında İslam: Sovyet Ateizmi ve Kültürel Süreklilik, Ankara: Elips Kitap.
• Zickel 1971 Raymond Zickel, Soviet Union: A Country Study, Washington: Area Handbook Series.