Hadrianoutherai’ın Kuruluş Hikâyesi Mitos mu, Gerçek mi?

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 1, 269 - 280, 26.07.2019

Mustafa Türk

https://doi.org/10.18513/egetid.596148

Öz

Roma İmparatoru
Hadrianus tarafından kuzey batı Anadolu’da kurulan üç kentten biri olan
Hadrianoutherai, Roma ve Bizans kaynaklarında özellikle kuruluş hikâyesiyle yer
almıştır. Bu kaynakların aktardığına göre, bölgedeki seyahati sırasında
katıldığı av partisinde bir ayı öldüren imparator, başarılı geçen avın anısına
avlandığı bölgede Hadrianoutherai kentini kurmuştur. Söz konusu av, kentin
bastığı sikkelere de yansımıştır. Ephesos’un kuruluş mitosuna benzerliği,
Antikçağ’da avın bir simge olarak krallar veya imparatorlar tarafından çok sık
kullanılması ve Hadrianus döneminde kentlerin kökenlerini Hellen geleneğine bağlama
çabaları, Hadrianoutherai’ın kuruluş hikâyesinin de mitos olabileceği şüphesine
yol açmaktadır. Buna karşın imparatorun antik kaynaklar, sikkeler ve
kabartmalardan öğrendiğimiz av tutkusu, bu tutkusunu eyaletlerdeki gezileri
sırasında icraata dönüştürmüş olması ve Hadrianoutherai’ın lokalize edildiği
Balıkesir çevresinin fauna ve flora açısından av için uygunluğu ise hikâyeyi
tamamen bir mitos olarak görmemizi engellemektedir. Bu çalışma, gerçekten
yaşanmış bir olayın düzenlenerek kentin kuruluş hikâyesi haline getirildiğini
ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Hadrianoutherai, Balıkesir, Hadrianus, Av, Mitoloji

Proje Numarası

Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Bursu (2214-A)

Teşekkür

Danışman hocam Prof. Dr. Mustafa H. Sayar’a ve Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Bursu (2214-A) kapsamında Westfälische Wilhelms-Universität Münster’de araştırma yapmamı sağlayan Tübitak’a bir kez daha teşekkür ediyorum. Ayrıca makalenin yayına hazırlanması sırasında verdikleri destekler için saygıdeğer hocam Prof. Dr. Turhan Kaçar ile Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Üstün, Dr. Oğuz Yarlıgaş ve doktora öğrencisi Sebastian Whybrew’e de müteşekkirim.

The Foundation Story of Hadrianoutherai: Myth or Reality?

Öz

Hadrianoutherai was one of three cities in
Northwestern Anatolia which was refounded by emperor Hadrian and the city’s
name appears in Roman and Byzantine sources especially in relation with her
foundation story. According to these sources, during his expedition in the area
the emperor kills a bear in a hunting party, and as a commemoration of his
successful hunting, he founds Hadrianoutherai where he did hunting. This
hunting theme was also reflected on the city’s coins. But the similarity of the
story with Ephesus’ foundation story as well as the common use of hunting theme
as a symbol by kings and emperors in Antiquity, and efforts of the cities in
Hadrianic era to create a link between the Greek past leads scholars to think
that the foundation story of Hadrianoutherai might just be a myth. However, the
hunting passion of the emperor which can be attested from ancient sources,
coins and reliefs, the realisation of his passion for hunting during his famous
travels to various provinces, and the suitable fauna and flora of Balıkesir
area in terms of hunting where the ancient city of Hadrianoutherai is generally
localised, prevent us to see the story just as another myth. This study reveals
that an event which was really taken place was shaped as a founding story.

Anahtar Kelimeler

Hadrianoutherai, Balıkesir, Hadrian, Hunting, Mythology

Proje Numarası

Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Bursu (2214-A)

Kaynakça

• Athenaeus The Deipnosophist, Vol. II, çev. C. D. Yonge, B. A., London, Henri G. Bohn, Yorg Street, Covent Garden, London, 1854.
• Cassius Dio Dio's Roman History, VIII, Çev. Earnest Cary, (The Loeb Classical Library), William Heinemann, London, 1925.
• Georgius Cedrenus Compendium Historiarum I, yay. I. Bekler, Inpensis Ed. Weberi, Bonnae, 1838.
• Herodotos Herodot Tarihi, çev. Müntekim Ökmen, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2004.
• Historia Augusta The Scriptores Historia Augusta I, Çev. David Magie, (The Loeb Classical Library), William Heinemann LTD, London, 1960.
• Historia Augusta Hadrianus, De Vita Hadriani, çev. Recai Tekoğlu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2011.
• Pausanias Beschreibung Griechenlands, çev. Ernst Meyer, Zürich, Artemis Verlag, 1954.
• Zonaras Annales II, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Impensis Ed. Weberi, Bonnae, 1844.
• Anderson 1985 J. K. Anderson, Hunting in the Ancient World, Berkeley, Los Angeles, University of California Press, London.
• Akurgal 1998 E. Akurgal, Anadolu Uygarlıkları, Net Turistik Yayınlar, İstanbul.
• Boatwright 2000 M. T. Boatwright, Hadrian and the Cities of the Roman Empire, Princeton University Press, Princeton.
• Broughton 1975 T. R. S. Broughton, "Roman Asia Minor", An Economic Survey of Ancient Rome IV, Ed. Tenney Frank, Newyork, s. 499-918.
• Bulle 1919 H. Bulle, "Ein Jagddenkmal des Kaisers Hadrian", Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 34, s. 144-172.
• Fein 1994 S. Fein, Die Beziehungen der Kaiser Trajan und Hadrian zu den litterati, B.G. Teubner, Stuttgart.
• Freeman 2003 C. Freeman, Mısır, Yunan ve Roma, Antik Akdeniz Uygarlıkları, çev. Suat Kemal Angı, Dost Kitabevi, Ankara.
• Fritze 1913 H. V. Fritze, Die Antiken Münzen Mysiens, Georg Reimer, Berlin.
• Gregorovius 1898 F. Gregorovius, The Emperor Hadrian, A Picture of the Graeco-Roman World in His Time, çev. Mary E. Robinson, Macmillan and Co, London.
• Gülbay 2015 O. Gülbay, Anadolu'da İmparator Hadrianus Dönemi İmar Faaliyetleri, Türkiye Alim Kitapları, İstanbul.
• Halfmann 1986 H. Halfmann, Itinera Principum, Geschichte und Typologie der Kaiserreisen im Römischen Reich, Steiner, Stuttgart.
• Hasluck 1910 F. W. Hasluck, Cyzicus, Cambridge University Press, Cambridge.
• Jones 1971 A. H. M. Jones, The Cities of The Eastern Roman Provinces, Oxford University Press, Oxford.
• Mumford 2013 L. Mumford, Tarih Boyunca Kent, çev. Gürol Koca, Tamer Tosun, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Munro 1901 J. A. R. Munro, "Gleanings From Mysia", The Journal of Hellenic Studies, Vol. XXI, Part II, s. 229-237.
• Nasrallah 2008 L. Nasrallah, “The Acts of the Apostles, Greek Cities, and Hadrian’s Panhellenion”, JBL 127, no. 3, s. 533-566.
• Opper 2009 T. Opper, Hadrian, Machtmensch und Mäzen, çev. Helmut Schareika, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Damstadt.
• Özlem-Aytaçlar 2009 P. Özlem-Aytaçlar, "Küçük Asya'nın Romanizasyonu", Doğu Batı (Romalılar I), Sayı 49, s. 286-296.
• Perowne 1977 S. Perowne, Hadrian, sein Leben und seine Zeit, C.H. Beck Verlag, München.
• Pudill 2014 R. Pudill, Antinoos- Münzen und Medaillons, Gietl Verlag, Battenberg.
• Rathmayr 2010 E. Rathmayr, “Die Präsenz des Ktistes Androklos in Ephesos”, Anzeiger der Phil.-Hist. Klasse, 145, s. 19-60.
• Robert 1962 L. Robert, Villes d’Asie Mineure, Études De Géographie Ancienne, Seconde Edition, E. de Boccard, Paris.
• Romeo 2002 I. Romeo, “The Panhellenion and Ethnic Identity in Hadrianic Greece” ClPhil, vol. 97, s. 21-40. RPC III Roman Provincial Coinage III: Nerva, Trajan and Hadrian (AD 96–138), Part I, II, ed. Michel Amandry, Andrew Burnett, British Museum Press, 2015.
• Schwertheim 1985 E. Schwertheim, "Zu Hadrians Reisen und Stadtgründungen in Kleinasien. Eine neue Gründungsära", Epigraphica Anatolica 6, s. 37-42.
• Schwertheim 1987 E. Schwertheim, "Forschungen in Mysien", V. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, Ankara, s. 163-165.
• Spawforth - Walker 1985 A. J. Spawforth - S. Walker, “The World of the Panhellenion. I. Athens and Eleusis”, The Journal of Roman Studies 75, s. 78-104.
• Speller 2003 E. Speller, Following Hadrian, Oxford University Press, Oxford.