6. 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Okul Tükenmişliği ve Öğrenme Sürecinde Yardım İsteme Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 220 - 231, 19.10.2020

Abdulaziz Çelik , Ata Pesen

Öz

Betimsel tarama modelindeki bu araştırma, 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin okul tükenmişliği ve öğrenme sürecinde yardım istemelerinin çeşitli değişkenler açısından belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Siirt ilinde okuyan 990 altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre okul tükenmişliklerinin; kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre öğrenme sürecinde yardım isteme düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada, sekizinci sınıf öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin yedinci ve altıncı sınıflara göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu; öğrenme sürecinde yardım isteme düzeyleri açısında sekizinci ve yedinci sınıf öğrencilerinin altıncı sınıflara göre etkili yardım isteme alt boyutunda yüksek bir ortalama sahip oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Tükenmişliği, Öğrenme Süreci, Yardım İsteme

Kaynakça

• Altay, M. (2007). Okul Yöneticilerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Ames, C. (1992). Classroom: Goals, structures, and student motivation [Sınıflar: Amaçlar, Yapılar ve Öğrenci Motivasyonu]. Journal of Educational Psychology, 84(3), 261–271.
• Arseven, A. (2015). Çocukta Benlik Gelişimine Ailenin Etkisi Ve Çocuğun Okuldaki Başarısı. Eğitim ve Bilim. 10(60). http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/ 5434 [03.02.2017].
• Avara, K. (2015). Ortaöğretim Öğrencelerinde Akademik Güdülenmenin Yordayıcısı Olarak Akademik Öz-Yeterlik, Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi ve Okul Tükenmişliği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Mevlâna Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aypay, A. (2011). İlköğretim II. Kademe Öğrencileri İçin Okul Tükenmişliği Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 11(2), 511-527.
• Aypay, A. ve Eryılmaz, A. (2011). Lise Öğrencilerinin Öznel İyi Oluşları ve Okul Tükenmişliği Arasındaki İlişkiler. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 181-199.
• Aypay, A. ve Sever, M. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinde Okul Tükenmişliğinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. [Bildiri]. 9. Ulusal Psikolojik Danışmanlık Ve Rehberlik Kongresi Bildiri Kitapçığı. 5-7 Ekim, İzmir.
• Aypay, A. ve Sever, M. (2015). School As İf A Workplace: Exploring Burnout Among High School Students. [Bir İş Yeri Gibi Okul: Lise Öğrencileri Arasında Tükenmişliğin Keşfi]. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 460-472.
• Baş, G. (2012). İlköğretim Öğrencilerinde Tükenmişlik: Farklı Değişkenler Açısından Bir Değerlendirme. Journal of European Education. 2, 2146-2674.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çakmak, A. Ve Şahin, H. (2017). Ortaokula devam eden öğrencilerin algıladıkları sosyal desteğin okul tükenmişliğine etkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (61).
• Çam, Z., Deniz K. Z. ve Kurnaz A. (2014). Okul Tükenmişliği: Algılanan Sosyal Destek, Mükemmeliyetçilik ve Stres Değişkenlerine Dayalı Bir Yapısal Eşitlik Modeli Sınaması. Eğitim ve Bilim. 39(173), 312-325.
• Çapulcuoğlu, U., Gündüz, B. (2013a). Lise Öğrencilerinde Tükenmişliğin Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Okul Türü ve Algılanan Akademik Başarı Değişkenlerine Göre İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(1), 12-24.
• Demir, M. (2015). Okul Tükenmişliğinin Yordanmasında Sınav Kaygısı ve Akademik Başarının Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Deniz, L., & Karbeyaz, A. S. (2018). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencilerinde okul tükenmişliği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(4), 735-755.
• Eker, G. (2007). Endüstri Meslek Lisesi Öğrencilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gündüz, B., Çapri, B. ve Gökçakan, Z. (2012). üniversite Öğrencilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi. 38(19), 38-55.
• Güvenç, H. ve Koç, C. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Etkin Katılımı ve Yardım İsteme Eğilimleri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 18(2), 347-366.
• Kacur, M. ve Atak, M. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Sorun Alanları ve Sorunlarla Baş etme Yolları: Erciyes Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1(31), 273-297.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (28. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, S. (2013). İşbirlikli Öğrenme ve Akran Değerlendirmenin Akademik Başarı, Bilişüstü Yeti ve Yardım Davranışlarına Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koç, C. (2013). Öğrenme Sürecinde Yardım İsteme Ölçeği (ÖSYİÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İlköğretim Online. 12(3), 784-796. Koç, C. (2014). Öğrenme Sürecinde Etkili Yardım İsteme: Bir Öz Düzenleme Stratejisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 13(50), 139-160. Koç, C. (2015). İlköğretim Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerine Yönelik Algıları ve Öğrenme Sürecinde Yardım İstemeleri. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi. 23(2), 659-678.
• Kutsal, D. ve Bilge, F. (2012). Lise Öğrencilerinin Tükenmişlik ve Sosyal Destek Düzeyleri. Eğitim ve Bilim. 37(164), 284-297.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout [Tecrübeli Tükenmişlik Ölçümü]. Journal of Occuppational Behavior. 2, 99-113.
• Mccarthy, M. E., Pretty, G. M., vee Catano, V. (1990). Psychological sense of community and student burnout. [Psikolojik Toplum Duygusu ve Öğrencilerin Tükenmişliği]. Journal of College Student Development, 31, 211-216.
• Nelson-Le Gall, S. (2006). Peer acceptance and black children's help-seeking in school [Akran Kabulü ve Siyah Çocukların Okulda Yardım Arayışı]. Negro Educational Review. 57(1/2), 5.
• Nelson-Le Gall, S. ve Resnick, L. (1998). Help seeking, achievement motivation, and the so¬cial practice of intelligence in school [Okulda Yardım Arayışı, Başarı Motivasyonu ve Sosyal İstihbarat Uygulaması]. A. Karabenick (Eds.), Strategic help seeking implications for learning and teaching. (ss: 39-60 ) Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum.
• Newman, R. S. (1990). Children’s help-seeking in the classroom: The role of motivational factors and attitudes. [Çocukların Sınıfta Yardım Arayışı: Motivasyon Faktörlerinin ve Tutumların Rolü]. Journal of Educational Psychology, 82(1), 71-80.
• Newman, R.ve Schwager, M. (1995). Students’ help seeking during problem solving: Effects of grade, goal, and prior achievement. [Öğrencilerin Problem Çözme Esnasında Yardım İstemelerinin: Sınıf, Amaç ve Başarılarına Olan Etkileri]. American Educational Research Journal, 32, 352–376.
• Nye, S. B., (2008). Students’ Help Seeking During Physical Education. [Öğrencilerin Beden Eğitimi Esnasında Yardım İstemeleri]. Journal of Teaching in Physical Education, 27, 368-384.
• Olejnik, S. ve Algina, J. (2003). Generalized eta and omega squared statistics: measures of effect size for some common research designs. [Genelleştirilmiş Eta ve Omega Kare İstatistikleri: Bazı Ortak Araştırma Tasarımları İçin Etki Boyutu Ölçütleri]. Psychological methods, 8(4), 434-447.
• Ormrod, J. E. (2013). Öğrenme Psikolojisi 6. Basımdan Çeviri (Çev. Edit.: Mustafa Baloğlu), Nobel yayıncılık, Ankara.
• Ören, N. ve Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen Adaylarında Tükenmişlik. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 30-42.
• Özbakır, E. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin İnsani Değerleri ile Okul Tükenmişliği Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özdemir, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerinde okul tükenmişliği: Ödev, okula bağlılık ve akademik motivasyonun rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 27-35.
• Özgen, H. (2016). Üniversite Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği ile Psikolojik Yardım İhtiyacı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Öztan, S. (2014). Ortaokul 6.7.8. Sınıf Öğrencilerinin Okul Tükenmişliklerinin Yaşam Doyumları ve Benlik Kurgusu Algıları Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ryan, A. M., Pintrich, P. R., Midgley, C. (2001). Avoiding seeking help in the classroom: Who and why? [Sınıfta Yardım Arayışından Kaçınma: Kim ve Neden?]. Educational Psychology Review, 13, 2.
• Ryan, A., Gheen, M. ve Midgley, C. (1998). Why do some student savoid asking for help? An examination of the interplay among students’ academic efficacy, teachers’ social - emotional role, and the classroom goal structure. [Neden Bazı Öğrenciler Yardım İstemekten Vazgeçiyorlar? Öğrencilerin Akademik Yeterlilik, Öğretmenlerinin Sosyal – Duygusal Rolleri ve Sınıf Yapısı Arasındaki İlişki]. Journal of Educational Psychology, 90(3), 528–535.
• Ryan, A., Hicks, L., Midgley, C. (1997). Social goals, academic goals, and avoiding seeking help in the classroom. [Sosyal Hedefler, Akademik Hedefler ve Sınıfta yardım istemekten Kaçınma]. Journal of Early Adolescence, 17(2), 152–171.
• Ryan, A., Patrick, H. (2001). The classroom social environment and changes in adolescents’ motivation and engagement during middle school. [Sınıf Ortamındaki Sosyal Çevre ve Ortaokuldaki Ergenlerin Motivasyonu ile Katılımlarındaki Değişimler]. American Educational Research Journal, 38(2), 437–460.
• Ryan, A., Pintrich, P. R. (1997). Should I Ask for Help? The Role of Motivation and Attitudes in Adolescents' Help Seeking in Math Class.” [Matematik Dersinde Gençlerin Yardım İstemedeki Motivasyon ve Tavırlarının Rolü: Ben Yardım İstemeli Miyim?]. Journal of Educational Psychology, 89(2), 329-341.
• Saka, D. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Müzik Dersi Yüklemeleri ile Okul Tükenmişliklerinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Schaufeli, W. B., Martinez, İ. M., Pinto, A. M., Salanova, M. ve Bakker, A. B. (2002). Burnout and engagement in üniversity students: Ass national study. [Üniversite Öğrencilerindeki Yanma ve İş Birliği: Ulusal Bir Çalışma]. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33, 464-481.
• Seçer, İ. (2015). Okul Tükenmişliği ile Akademik Güdülenme Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi.” Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 4(1), 424-433.
• Seçer, İ. ve Gençdoğan, B. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinde Okul Tükenmişliğinin Çeşitli Değişkenler Açısından incelenmesi. Turkish Journal of Education. 1(2), 1-13.
• Şahan, B., & Duy, B. (2017). Okul tükenmişliği: öz-yeterlik, okula bağlanma ve sosyal desteğin yordayıcı rolü. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 13(3).
• Turner, J., Midgley, C., Meyer, D., Gheen, M., Anderman, E., Kang, Y., Patrick, H. (2002). The classroom environment and students’ reports of avoidance strategies in mathematics: amultimethod study. [Sınıf Ortamı ve Öğrencilerin Matemetikte Kaçınma Stratejileri Raporları: Çok Yöntemli bir Çalışma]. Journal Of Educational Psychology, 94(1), 88–106.
• Vaessen, B., Prins, F. ve Jeuring, J. (2013). Uuniversity students’ achievement goals and help-seeking strategies in an ıntelligent tutoring system. [Akıllı Özel Ders Sisteminde Üniversite Öğrencilerinin Başarı Hedefleri Yardım Arama Stratejileri]. Department Of Information and Computing Sciences Utrecht University, Utrecht, The Netherlands.
• Yang, H. J. ve Farn, C. K. (2005). An investigation the factors affecting mıs student burnout in technical-vocational college.” [Teknik- Meslek Yüksek Okulunda MIS Öğrencilerinin Tükenmesini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması]. Computers in Human Behavior, 21, 917-932.