Yönlendirmeli Sorgulamaya Uygun Öğretimin Araştırma Sorgulamaya Dönük Tutum ve Öz Yeterlilik Algısı Üzerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 232 - 253, 19.10.2020

Cansu Ebren Ozan , Sevilay Karamustafaoğlu

Öz

Ortaokul öğretim programlarının en önemli hedeflerinden biri, 21.yüzyıl öğrencilerine araştırma ve sorgulama becerilerinin kazandırılmasıdır. 5. Sınıf fen bilimleri dersi “Maddenin Değişimi” ünitesinin öğrencilere yönlendirmeli sorgulamaya dayalı öğretiminin araştırma sorgulamaya yönelik tutum ve öz yeterlilik algıları üzerine etkililiğinin araştırıldığı bu çalışma, yarı-deneysel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma bir devlet okulunda eğitimlerini devam ettiren 5. Sınıf öğrencilerinin oluşturduğu bir deney (n= 20) ve bir kontrol (n= 19) grubuyla yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak araştırmacıların geliştirdiği “Araştırma Sorgulamaya Dönük Tutum Ölçeği” ve “Araştırma Sorgulamaya Yönelik Öz Yeterlilik Ölçeği” kullanılmış ve uygun istatistiki yöntemler kullanılarak veriler analiz edilmiştir. Ön-test ve son-test olarak uygulanan ölçeklerden elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin başlangıç seviyeleri ile uygulama sonrasında aralarında anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Kullanılan ölçeklerin alt faktörleri üzerine yapılan analizlerde de uygulama öncesi ve sonrasında bazı becerilerde farklılıklar tespit edilmiştir. Çalışmanın en önemli sonucu tutum ve öz yeterlilik gibi duyuşsal ve psikomotor becerilerin kısa sürede ve sadece tek bir derste yapılan uygulamalarla değişmeyeceğidir. Bunun için ortaokul öğrencilerinin araştırma sorgulamaya dayalı tutum ve öz yeterlilik becerilerinin gelişebilmesi için tüm derslerde ve uzun süreli uygulamaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yönlendirmeli sorgulamaya dayalı öğretim, Öz yeterlilik algısı, Tutum

Kaynakça

• Akpullukçu, S. (2011). Fen ve teknoloji dersinde araştırmaya dayalı öğrenme ortamının öğrencilerin akademik başarı, hatırda tutma düzeyi ve tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Alouf, L. J. & Bentley, M. L. (2003). Assessing the impact of inquiry-based science teaching in professional development activities, PK-12. Sözel Bildiri, 2003 Annual Meeting of the Association of Teacher Educators, Jacksonville, Florida.
• Altunsoy, S. (2008). Ortaöğretim biyoloji öğretiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine, akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In. VS Ramachaudran. Encyclopedia of human behavior, 4(4), 71-81.
• Bandura, A.(1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bliss, T. J., Dillman, A., Russell, R., & Anderson, M. (2007). Nematodes: Model organisms in high school biology. The Science Teacher, 74(7), 34.
• Buluş, M. (2015). Öğretmen Adaylarında Öz Yeterlik ve Akademik Katılımın Akademik Doyumu Yordama Gücü. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic (10)15, 181-196.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Casotti, G., Reiser-Danner, L., & Knabb, T. M. (2008). Successful implementation of inquiry-based physiology laboratories in undergraduate major and nonmajor courses. Advance in Physiology Education, 32, 286–296.
• Çelik, S. (2014). Hemşirelik öğrencilerinin bilimsel araştırmaya yönelik kaygı ve tutumlarının belirlenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1(2), 23-31.
• Çetin, B. (2008). A study on the self-Efficacy perceptions of classroom teacher candidates at Marmara University concerning their computer skills. DÜ Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 101-114.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Davis, S. A. (2005). Inquiry-based learning templates for creating online educational paths. Doctoral dissertation, Texas A&M University, United States.
• Duran, E., Ballone-Duran, L., Haney, J. & Beltyukova, S. (2009). The impact of a professional development program integrating informal science education on early childhood teachers’ self-efficacy and beliefs about inquiry-based science teaching. Journal of Elementary Science Education, 21(4), 53-70.
• Duran, M. (2015). Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımına dayalı etkinliklerin öğrencilerin sorgulayıcı öğrenme becerileri üzerine etkisi, The Journal of Academic Social Science Studies, 32, 399-420.
• Ebren Ozan, C., Korkmaz, Ö. & Karamustafaoğlu, S. (2016). Ortaokul öğrecilerinin araştırma sorgulamaya dönük özyeterlilik algı ölçeği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 679-695.
• Ebren Ozan, C., Korkmaz, Ö. & Karamustafaoğlu, S. (2016). Ortaokul öğrencilerinin araştırma sorgulamaya dönük tutum ölçeği. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 483-509.
• Ebren Ozan, C. (2018). Fen Eğitiminde Rehberli Sorgulamaya Dayalı Öğrenmenin Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Amasya.
• Ebren Ozan, C. ve Karamustafaoğlu, S. (2019). Farklı Öğrenim Seviyesindeki Ortaokul Öğrencilerinin Araştırma Sorgulamaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Uluslararası Öğrenme, Öğretim ve Eğitim Araştırmaları Kongresi, 5-7 Eylül, Amasya.
• Ebren Ozan, C. ve Karamustafaoğlu, S. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Araştırma Sorgulamaya Yönelik Öz yeterlilik Algılarının İncelenmesi, Uluslararası Öğrenme, Öğretim ve Eğitim Araştırmaları Kongresi, 5-7 Eylül, Amasya.
• Engin, G. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının sorgulama yaklaşımını algılama ve öğretim becerilerinin araştırılması: Türkiye-Hollanda karşılaştırma çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Erdoğan, M. N. (2005). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin atomun yapısı konusundaki başarılarına, kavramsal değişimlerine, bilimsel süreç becerilerine ve fene karşı tutumlarına sorgulayıcı araştırma (inquiry) yönteminin etkisi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gagne, F. (1985). Giftedness and talent: Reexamining a reexamination of the definitions. Gifted Child Quarterly, 29(3), 103-112.
• Günüç, S., Odabaşı, H. F. & Kuzu, A. (2012).Yaşam boyu öğrenmeyi etkileyen faktörler. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 309-325.
• Harlen, W. (2004, May). Evaluating inquiry-based science developments. The National Research Council in Preparation for A Meeting on the Status of Evaluation of Inquiry-Based Science Education, Bristol.
• Karademir, Ç. A. (2013). Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz yeterlik düzeyine etkisi.International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,12(33), 261-290.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kart, A., & Gelbal, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilimsel araştırma öz yeterlik algılarının ikili karşılaştırmalı yargılar yöntemiyle belirlenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(1), 12-23.
• Kayacan, K., & Selvi, M. (2017). Öz düzenleme faaliyetleri ile zenginleştirilmiş araştırma-sorgulamaya dayalı öğretim stratejisinin kavramsal anlamaya ve akademik öz yeterliğe etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1771-1786.
• Keçeci, G. (2014). Araştırma ve sorgulamaya dayalı fen öğretiminin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine ve tutumlarına etkisi. Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Krystyniak, R. A., & Heikkinen, H. W. (2007). Analysis of verbal interactions during an extended, open-inquiry general chemistry laboratory investigation. Journal of Research in Science Teaching, 44(8), 1160–1186.
• Kula, Ş. G. (2009). Araştırmaya dayalı fen öğrenmenin öğrencilerin bilimsel süreç becerileri, başarıları, kavram öğrenmeleri ve tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Lord, T. & Orkwiszewski, T. (2006). Moving from didactic to inquiry-based instruction in a science laboratory. The American Biology Teacher, 68(6), 342-345. MEB, (2013). İlköğretim kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Özkan, E. Ç., & Bümen, N. T. (2014). Fen ve teknoloji dersinde araştırmaya dayalı öğrenmenin öğrencilerin erişilerine, kavram öğrenmelerine, üst biliş farkındalıklarına ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 251-278.
• Özkanbaş, M. (2018). 6. Sınıf maddenin tanecikli yapısı ünitesinin öğretiminde süreç odaklı rehberli sorgulamayla öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarıları, sorgulayıcı öğrenme becerileri algıları ve mantıksal düşünme becerileri üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Öztürk, M. (2014). 8. Sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının etkililiğinin araştırılması. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Polat, M. (2014). Eğitim fakültesi öğrencilerinin bilimsel araştırmaya yönelik tutumları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 77-90.
• Quintana, C., Zhang, M., & Krajcik, J. (2005). A framework for supporting metacognitive aspects of online inquiry through software-based scaffolding. Educational Psychologist, 40(4), 235–244.
• Sadeh, I., & Zion, M. (2009). The development of dynamic inquiry performances with in an open inquiry setting: A comparison to guided inquiry setting. Journal of Research in Science Teaching, 46(10), 1137–1160.
• Sağdıç, M. (2018). Rehberli sorgulama öğretim modeline göre fen öğretiminin ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi: Kuvvet ve enerji ünitesi örneği. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Sakar, Ç. (2010). Araştırmaya dayalı kimya öğretiminin öğrencilerin akademik başarı ve tutumları üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Şensoy, Ö., & Aydoğdu, M. (2008). Araştırma soruşturma tabanlı öğrenme yaklaşımının fen bilgisi öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik öz yeterlik inanç düzeylerinin gelişimine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 69-94.
• Taşkoyan, S. N. (2008). Fen ve teknoloji öğretiminde sorgulayıcı öğrenme stratejilerinin öğrencilerin sorgulayıcı öğrenme becerileri, akademik başarıları ve tutumları üzerindeki etkisi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Tatar, N. & Kuru, M. (2006). Fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının akademik başarıya etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 147-158.
• Tatar, N. (2006). İlköğretim fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve tutuma etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Timur, B. (2005). İlköğretim 7. sınıf fen bilgisi dersinde sorgulamalı öğretimin (ınquiry teaching) öğrenci başarısına etkisi. Yüksek lisans tezi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Trautmann, N., MaKinster, J., & Avery, L. (2004). What makes inquiry so hard? (And why is it worth it?). Paper presented at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Vancouver, BC, April 1–3, 2004.
• Wilder, M. & Shuttleworth, P. (2005). Cell inquiry: A 5E learning cycle lesson. Science Activities: Classroom Projects and Curriculum Ideas, 41(4), 37-43.
• Windschitl, M. (2002). Inquiry projects in science teacher education: What can investigative experiences reveal about teacher thinking and eventual classroom practice? Science Teacher Education, 87, 112–143.
• Wu, H. K. & Hsieh, C. E. (2006). Developing sixth graders‘ inquiry skills to construct explanations in inquiry-based learning environments. International Journal of Science Education, 28(11), 1289-1313.
• Wu, H. K., and Krajcik, J. S. (2006). Inscriptional practices in two inquirybased classrooms: A case study of seventh graders' use of data tables and graphs. Journal of research in science teaching, 43(1), 63-95.
• Zacharia, Z. (2003). Beliefs, attitudes and intentions of science teachers regarding the educational use of computer simulations and inquiry-based experiments in physics. Journal of Research in Science Teaching, 40(8), 792–823.