Dördü Bir Arada: Kariyer Uyumunun Yordayıcıları Olarak İyimserlik, Umut, Bölüm Uygunluğu ve İstihdam Edilebilirlik

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 293 - 305, 19.10.2020

Metin Çelik

Öz

Birey ve iş dünyası açısından kariyer uyumunun önemi, dünyayı ekonomik, psikolojik ve sosyolojik olarak sarsan Covid 19 salgını ile bir kez daha anlaşılmıştır. Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin kariyer iyimserliği, umut, bölüm uygunluğu ve istihdam edilebilirlik becerilerinin kariyer uyumlarını yordama gücünü incelemektir. Araştırma ilişkisel modele göre tasarlanmıştır. Çalışmanın örneklemini 576 üniversite öğrencisi (411 kadın, 165 erkek) oluşturmaktadır. Bu öğrencilerin yaş ortalaması 21.9’dur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve “Kariyer Geleceği Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler aşamalı regresyon analizi ve Pearson korelasyon katsayısı tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda kariyer uyumu; iyimserlik, umut, istihdam edilebilirlik ve bölüm uygunluğuyla pozitif yönde anlamlı olarak ilişkili bulunmuştur. İyimserlik, umut ve bölüm uygunluğu kariyer uyum düzeyindeki değişimin %45’ni açıklamaktadır. Rehberlik ve Psikolojik Danışma birimlerince üniversite öğrencilerinin kariyer uyumlarını geliştirmeye yönelik gerçekleştirilecek olan çalışmalar planlanırken, öğrencilerin kariyer iyimserliğini, bölüm uygunluğu ve umut düzeyini dikkate almaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kariyer Uyumu, Kariyer İyimserliği, Umut

Four in One: Optimism, Hope, Department Compatibility and Employability as Predictors of Career Adaptation

Öz

The significance of career adaptation has once again been understood by means of Covid 19 virus which has a huge negative impact on the world economically, psychologically and sociologically in terms of individual life and business world. The aim of this study is to analyze the power of university students' career optimism, hope, department compatibility and employability skills to predict their career adaptations. The research was designed according to the relational model. The sample of the study consisted of 576 university students (411 women, 165 men). The age average of these students was 21.9. An individual background information form and "Career Future Scale" were used as data collection tools. The collected data was analyzed according to Gradual Regression analysis and Pearson Product Moment Correlation techniques. As a result of the research, career adaptability was found to be positively and significantly relational with optimism, hope, employability and department compatibility. Optimism, hope and department compatibility explain 45% of the change in career adaptability. While planning the studies to be carried out by the Guidance and Psychological Counseling units to improve the career adaptation of the university students, it is recommended that the students consider career optimism, department compatibility and hope level.

Anahtar Kelimeler

Career Adaptation, Career Optimism, Hope, Department Compatibility, Employability

Kaynakça

• Akkermans, J., Paradniké, K., Van der Heijden, B. I. J. M., & De Vos, A. (2018). The best of both worlds: The role of career adaptability and career competencies in students' well-being and performance. Frontiers in Psychology,1-13.
• Bacanlı, F. (2019). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı. Kuramdan uygulamaya. B. Yeşilyaprak (Ed.) Özellik-Faktör uyumlu kuramlar içinde (90-125) Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Baruch, Y., & Bozionelos, N. (2011). Career issues. In S. Zedeck (Ed.), APA handbook of industrial and organizational psychology, : Selecting and developing members for the organization (pp. 67–113). Washington, DC: American Psychological Association.
• Bharti, T., & Rangnekar, S. (2019). Optimism and career planning: the role of gender as a moderator. International Journal of Environment, Workplace and Employment, 5(2), 128-150.
• Bölükbaşı, A., & Kırdök, O. (2019). Lise öğrencilerinin kariyer uyumu ve yaşam doyumu ilişkisinde gelecek yöneliminin aracı rolü. Eğitim ve Bilim, 44(200).
• Büyükgöze-Kavas, A. (2014). Validation of the Career Adapt-Abilities ScaleTurkish Form and its relation to hope and optimism. Australian Journal of Career Development, 23(3), 125-132.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Büyükyılmaz, O., Ercan, S., & Gökerik, M. (2016). Öğrencilerin Kariyer Planlama Tutumlarının Demografik Faktörler Açısından Değerlendirilmesi: Karabük Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2065-2076.
• Can, A. (2016). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem.
• Carless, S.A. (2005). Person-job fit versus person-organization fit as predictors of organizational attraction and job acceptance intentions: a longitudinal study, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78 (3): 411–429.
• Chemers, M. M., Hu, L. T., & Garcia, B. F. (2001). Academic self-efficacy and first year college student performance and adjustment. Journal of Educational Psychology, 93(1), 55-64.
• Coetzee, M., & Harry, N. (2014). Gender and hardiness as predictors of career adaptability: an exploratory study among Black call centre agents. South African Journal of Psychology, 45(1), 81-92.
• Cotton, K. (1993) Developing employability skills. Northwest Regiona Educational Laboratory; School Improvement Research Series, VIII. Research Close-Up, 15. Portland.
• Crane, F. G., & Crane, E. C. (2007). Dispositional optimism and entrepreneurial success. The Psychologist-Manager Journal, 10(1), 13–25.
• Creed, P. A., Patton, W. ve Bartrum, D. (2004). Multidimensional properties of the lot-r: Effects of optimism and pessimism on career and well-being related variables in adolescents. Journal of Career Assessment, 10 (1), 42-61.
• De Guzman, A. B., & Choi, K. O. (2013). The relations of employability skills to career adaptability among technical school students. Journal of Vocational Behavior, 82(3), 199-207
• Duffy, R. D. (2010). Sense of control and career adaptability among undergraduate students. Journal of Career Assessment, 18, 420–430.
• Erus, S. M., & Zeren, Ş. G. (2017). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Kariyer Uyumları. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 7(3).
• Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS. London: Sage Publication
• Fugate, M., Kinicki, A. J., & Ashforth, B. E. (2004). Employability: A psycho-social construct, its dimensions, and applications. Journal of Vocational behavior, 65(1), 14-38.
• Ginevra, M. C., Pallini, S., Vecchio, G. M., Nota, L., & Soresi, S. (2016). Future orientation and attitudes mediate career adaptability and decidedness. Journal of Vocational Behavior, 95, 102-110
• Guan, Y., Deng, H., Sun, J., Wang, Y., Cai, Z., Ye, L., Fu, R., Wang, Y., Zhang, S. & Li, Y. (2013). Career adaptability, job search self-efficacy and outcomes: A threewave investigation among Chinese university graduates. Journal of Vocational Behavior, 83, 561-570.
• Guzman, A. B., & Choi, K. O. (2013). The relations of employability skills to career adaptability among technical school students. Journal of Vocational Behavior, 82(3), 199-207.
• Hartung, P. J., Porfeli, E. J., & Vondracek, F. W. (2008). Career adaptability in childhood. The Career Development Quarterly, 57, 63-74.
• Hasret, Y. (2019). Öğretmen adaylarının bölüm memnuniyetlerini yordayan faktörlerin incelenmesi . (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Hirschi, A. (2012). The career resources model: an integrative framework for career counsellors. Br. J. Guidance Couns. 40, 369–383. doi: 10.1080/03069885.2012.700506
• Hogan, R., Chamorro-Premuzic, T., & Kaiser, R. (2013). Employability and Career Success: Bridging the Gap Between Theory and Reality. Industrial and Organizational Psychology, 6(1), 3-16. doi:10.1111/iops.12001.
• İpli̇k, E , Yalçın, A . (2017). Birey-çevre uyumunun işe yönelik tutumlara etkisinde kültürel adaptasyonun rolü: yabancı uyruklu akademisyenler üzerine bir araştırma. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi , 1 (2) , 121-137 . DOI: 10.30711/utead.36407.
• Johnson, B. ve Chrıstensen, L. (2014). Eğitim Araştırmaları Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar. (Çev. Ed. Ş.B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Johnston, C. S., Luciano, E. C., Maggiori, C., Ruch, W. & Rossier, J. (2013). Validation of the German version of the Career Adapt-Abilities Scale and its relation to orientations to happiness and work stress. Journal of Vocational Behavior, 83, 295-304.
• Kahya, V., Ceylan, E. (2018). A research on the relationship between the section of university students and career adaptability. PressAcademia Procedia (PAP), (7), 217-222.
• Kalafat, T. (2012). Kariyer Geleceği Ölçeği (KARGEL): Türk örneklemi için psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (38), 169-179
• Kantaş, Ö., Güldü, Ö., Kart, M. (2018). Career locus and career adaptabilities: A self- determination perspective for Turkish university students' Case. Sosyal Güvenlik Dergisi (Journal of Social Security). 8(1). 215-234
• Kanten, S., Kanten, P., & Ulker, F. (2017). The Effects of Mentoring Functions on Career Adaptabilities and Career Self-Efficacy: the Role of Career Optimism. European Journal of Multidisciplinary Studies, 2(7), 259272.
• Karagöz, Y (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. İstanbul: Nobel
• Koen, J., Klehe, U. C., & Van Vianen, A. E. (2012). Training career adaptability to facilitate a successful school-to-work transition. Journal of Vocational Behavior, 81(3), 395-408.
• Korkmaz, O., & Önder, F. C. (2019). Yaşam amaçları ile kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişki: umudun aracılık rolünün incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(200).
• Korkut-Owen, F., & Niles, S. C. (2011). Kariyer danışmanlığında yeni kuramlar ve yaklaşımlar. (Edit. B. Yeşilyaprak), Mesleki Rehberlik ve Kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya, (ss.273—307), Ankara: PegemAkademi.
• Kutcher, , E. J., Bragger, J. D. & Masco, J. L. (2013). How ınterviewees consider content and context cues to person–organization fit. International Journal of Selection and Assessment, 21(3), 294-308
• Kuzgun, Y. (2009). Meslek Rehberliği ve Danışmanlığına Giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Park, S., & Park, S. Y. (2020). Career adaptability of South Korean engineering students. European Journal of Training and Development. 2046-9012. DOI 10.1108/EJTD-10-2019-0181
• Rasu, M. S., Ismail, M. Y., Ismail, N., Rajuddin, M. R., & Abd Rauf, R. A. (2010). Development of employability skills assessment tool for manufacturing industry. Jurnal Mekanikal, 30(1).
• Robotham, D., and Julian, C. (2006). Stress and the higher education student: acritical review of the literature. J. Further High. Educ. 30, 107–117. doi: 10.1080/ 03098770600617513.
• Rothwell, A. ve Arnold, J. (2007). Self-perceived Employability: Development and Validation of a Scale, Personnel Review, 36(1), 23–41.
• Rottinghaus, P. J., Day, S. X. & Borgen, F. H. (2005). The career futures inventory: A measure of career-related adaptability and optimism. Journal of Career Assessment, 13(1), 3-24
• Saks, A. M. (2015). Job search and the school -to -work transition. In U. C. Klehe, & E. A. J. Van Hooft (Eds.), Handbook of job loss and job search (pp. 1 -29). Oxford, UK: Oxford University Press.
• Santilli, S., Nota, L., Ginevra, M. C., & Soresi, S. (2014). Career adaptability, hope and life satisfaction in workers with intellectual disability. Journal of Vocational Behavior, 85, 67-74. doi:10.1016/j.jvb.2014.02.011
• Savickas, M. L. (1997). Career Adaptability: An Integrative Construct for Life Span, Life-Space Theory. The Career Development Quarterly, 45 , 247-259
• Savickas, M. L. (2002). Career Construction: A Developmental Theory of Vocational Behavior. D. Brown and Associates (eds.). Career Choice and Development (Fourth Edition) (s.149-206). San Francisco: Jossey-Bass.
• Savickas, M. L. (2005). The theory and practice of career construction. Career development and counseling: Putting theory and research to work, New York, NY: John Wiley, 42–70.
• Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career Adapt-Abilities Scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80, 661–673. doi:10.1016/j.jvb.2012.01.011
• Schoon, I., McCulloch, A., Joshi, H. E., Wiggins, R. D., and Bynner, J. (2001). Transitions from school to work in a changing social context. Young 9, 4–22.doi: 10.1177/110330880100900102
• Shipp, A. J. (2006). The moving window of fit: Extending person-environment fit research with time. PhD Thesis. University of North Carolina, Chapel Hill.
• Siyez, D. M. ve Belkıs, Ö. (2016). Üniversite öğrencilerinde kariyer iyimserliği ve uyumluluğu ile toplumsal cinsiyet algısı arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 279-285.
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275
• Spurk, D., & Volmer, J. (2013). Validierung einer deutschsprachigen Version des Career Futures Inventory (CFI): Berufliche Anpassungsfähigkeit, beruflicher Optimismus, Arbeitsmarktwissen und Berufserfolg [Validation of a German version of the Career Futures Inventory (CFI): Career adaptability, career optimism, job market knowledge, and career success]. Zeitschrift für Arbeits- und Organisationspsychologie, 57(2), 77–95. https://doi.org/10.1026/0932-4089/a000106
• Tarhan, S. & Bacanlı, H. (2016). İlkokuldan üniversiteye umut kavramının tanımlanması üzerine nitel bir çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. Journal of Qualitative Research in Education, 4(2), 86-112. [Online] www.enadonline.com.
• Tolentino, L. R., Garcia, P. R. J. M., Lu, V. N., Restubog, S. L. D., Bordia, P., & Plewa, C. (2014). Career adaptation: The relation of adaptability to goal orientation, proactive personality, and career optimism. Journal of Vocational Behavior, 84(1), 39-48.
• Tracey, T. J., & Robbins, S. B. (2006). The interest–major congruence and college success relation: A longitudinal study. Journal of Vocational Behavior, 69(1), 64-89.
• Wilkins, K. G., Santilli, S., Ferrari, L., Nota, L., Tracey, T. J., & Soresi, S. (2014). The relationship among positive emotional dispositions, career adaptability, and satisfaction in Italian high school students. Journal of Vocational Behavior, 85(3), 329-338. doi: 10.1016/j.jvb.2014.08.004.
• Yeşilyaprak, B. (2011). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Yıldırım, T. (2019) Öğrencilerin İstihdam Edilebilirlik ve Bilgi Okuryazarlığı Becerileri: Hacettepe Üniversitesi Örneği. Yayımlanmamış Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Zacher, H. (2014). Individual difference predictors of change in career adaptability over time. Journal of Vocational Behavior, 84(2), 188-19
• Zikic, J, Klehe, U. C. (2006). Job loss as a blessing in disguise: the role of career exploration and career planning in predicting reemployment quality. Journal of Vocational Behavior. 69, 391-409.