Investigation of Experimental Studies in Career Counseling and Vocational Guidance for High School Students

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 233 - 244, 19.04.2021

Osman Gönültaş

Öz

The aim of this research is to examine the experimental studies conducted in Turkey between the years 2000-2020 in the field of career counseling and vocational guidance for high school students. It can be said that revealing the trends of group studies in this field will contribute to the literature. Within the context of the study, 8 articles and 7 theses were examined. In order to reach the articles included in the research, from the "Google Scholar" search engine; to reach theses, the database of "National Thesis Center" was used. The studies were evaluated in terms of subject areas, publication type, year of publication, working group, number of sessions, session duration and group type. The research data obtained through document analysis were analyzed using descriptive analysis method. Tables containing the frequency and percentage calculations of the data were created and these tables were explained and interpreted. As a result of the research, the concepts of vocational maturity and vocational indecision were studied more; the number of studies conducted by years shows a stable trend; the sample group is predominantly 9th grade students; 8 and 10 sessions are more in terms of the number of sessions; It was found that the researchers predominantly planned the session duration as 90 minutes and that the applied programs were mostly carried out with group guidance.

Anahtar Kelimeler

Career Counseling, Vocational Guidance, Experimental Studies, Descriptive Analysis

Lise Öğrencilerine Yönelik Kariyer Danışmanlığı ve Mesleki Rehberlik Alanında Yapılan Deneysel Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerine yönelik kariyer danışmanlığı ve mesleki rehberlik alanında 2000-2020 yılları arasında Türkiye’de yapılan deneysel çalışmaları incelemektir. Bu alanda yapılan grup çalışmalarının eğilimlerinin ortaya çıkarılmasının alan yazına katkı sağlayacağı söylenebilir. Çalışma kapsamında 8 makale ve 7 tez incelenmiştir. Araştırmaya dâhil edilen makalelere ulaşmak için “Google Scholar” (Google Akademik) arama motorundan; tezlere ulaşmak için ise “Ulusal Tez Merkezi” veri tabanından yararlanılmıştır. Çalışmalar, konu alanları, yayın türü, yayınlandığı yıl, çalışma grubu, oturum sayısı, oturum süresi ve grup türü açısından değerlendirilmiştir. Doküman incelemesi ile elde edilen araştırma verileri, betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Verilere ait frekans ve yüzde hesaplamalarını içeren tablolar oluşturulmuş ve bu tablolar açıklanıp yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, çalışma konularının mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlık kavramlarının daha çok çalışıldığı; yıllara göre yapılan araştırma sayılarının durağan bir eğilim gösterdiği; örneklem grubunun ağırlıklı olarak 9.sınıf öğrencileri olduğu; oturum sayısı açısından 8 ve 10 oturumluk çalışmaların daha fazla olduğu; araştırmacıların oturum süresini ağırlıklı olarak 90 dakika olarak planladığı ve uygulanan programların en çok grup rehberliği şeklinde yürütüldüğü bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kariyer Danışmanlığı, Mesleki Rehberlik, Deneysel Çalışmalar, Betimsel Analiz

Kaynakça

• Akdemir, Ç. (1991). Okullarımızda mesleki rehberliğin önemi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 76-83.
• Akıntuğ, Y. (2012). Grup rehberliği programının ergenlerin mesleki olgunluk düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 12-21.
• Aydin, F. (2019). Lise Öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlükleri İle Psikolojik Sağlamlıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bozgeyikli, H. (2004). Meslek kararı verme yetkinlik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 221-234.
• Coşgun, H. (2019). Kariyer Karar Verme Grup Rehberliği Programının Öğrencilerin Kariyer Karar Verme Güçlük Düzeylerine Etkisinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çakır, M. A. (2003). Bir Mesleki Grup Rehberliği Programının Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık Düzeylerine Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çarkıt, E. (2019). Kariyer psikolojik danışmanlığı ve mesleki rehberlik alanında Türkiye’de yayınlanan makalelerin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 149-158.
• Çarkıt, E. (2019b). Kariyer danışmanlığı ve mesleki rehberlik alanında Türkiye’de yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1503-1514.
• Çivildağ, A., Günbayı, İ., & Yörük, T. (2015). Eğitim örgütlerinde mesleki rehberlik çalışmalarına ilişkin nitel bir analiz: Antalya örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 683-701.
• Demirtaş-Zorbaz, S., Kızıldağ, S., & Voltan-Acar, N. (2016). Türkiye’deki üniversitelerde lisansüstü düzeyde yapılan grup çalışmalarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1765-1784.
• Demircioğlu, H. (2005). Lise Öğrencilerinin Algılanmış Yetenek, İlgi ve Değerleri Üzerinde Grupla Mesleki Psikolojik Danışmanın Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, H. (2005). Bilgi Verici Danışmanlık Programının Üniversiteye Giriş Sınavı ve Üniversite Eğitimine İlişkin Yanlış İnançlara Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gök, Ü. (2018). Kariyer Karar Verme Programının 8.Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlükleri ve Mesleki Olgunluk Düzeylerine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Gönültaş, O., & Çakır, M. A. (2020). Mesleki grup rehberliği programının lise 11. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerine etkisi. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 639-653.
• İçtüzer, E. (2017). Ortaöğretim Kurumlarında Yürütülen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İşgör, İ. Y., & Sezer, F. (2008). Mesleki olgunluk anlayışı kazandırmaya yönelik sınıf içi rehberlik etkinlikleri program denemesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 239-252.
• Gülbahçe, A. (2009). Farklı liselerde öğrenim gören öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 131-144.
• Güven, M., & Aslan, A. M. (2018). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında Türkiye’deki bilimsel dergilerde yayınlanan makaleler üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 593-604.
• Güven, M., Kısaç, İ., Ercan, L., & Yalçın, İ., 2009. Türk psikolojik danışma ve rehberlik dergisinde yayınlanan makalelerin çeşitli özellikler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 80-87.
• Karataş, Z., & Yavuzer, Y. (2009). Yaratıcı drama temelli mesleki grup rehberliğinin lise öğrencilerinin mesleki olgunluk puanlarına etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 8(15), 83-98.
• Kaya, M., & Yıldırım, T. (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 835-857.
• Kırdök, O. (2010). Bilişsel Bilgiyi İşleme Yaklaşımına Göre Geliştirilen Mesleki Karar Verme Programının Sınanması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kocayörük, E. (2010). Ergen gelişiminde aile işlevleri ve baba katılımı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (33), 37-45.
• Korkut, F. (2007). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 187-197.
• Öncü, H. (2002). Psikolojik danışma müdahalesi olarak küçük grupla psikolojik danışma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 83-102.
• Öncü, H. (2006). Psikolojik danışma müdahalesi olarak büyük grup rehberliği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 219-240.
• Özgüven, İ. E. (2000). Çağdaş Eğimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik. (2. Baskı). Ankara: PDREM Yayınları.
• Özteke-Kozan, H. İ. (2020). Okul psikolojik danışmanlığı ile ilgili yapılmış çalışmaların bibliyometrik analizi: 1980-2019. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3(1), 1-28.
• Polvan, Ö. (2000). Çocuk ve ergen psikiyatrisi ders kitabı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
• Reed, C. A., Reardon, R. C., Lenz, J. G., & Leierer, S. J. (2001). A cognitive career course: From theory to practice. The Career Development Quarterly, 50, 158-167.
• Savi-Çakar, F., & Uzun, K. (2021). Teacher abuse, school burnout and school attachment as predictors of adolescents’ risky behaviors. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 11(1), 217–258.
• Seçer, İ., Ay, İ., Ozan, C., & Yılmaz, B. Y. (2014). Rehberlik ve psikolojik danışma alanındaki araştırma eğilimleri: Bir içerik analizi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5 (41), 49-60.
• Soykatırcı, M. (2004). Ergenlik Dönemindeki Öğrencilerin Okullardaki Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerine Bakış Açıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Straus, A., & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Newbury Park, CA: Sage.
• Şeker, G., & Kaya, A. (2019). Mesleki karar verme programının onuncu sınıf öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeyleri üzerinde etkililiğinin sınanması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 457-476.
• Tagay, Ö., & Savi-Çakar, F. (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168-1186.
• Turan, Ü., & Kayıkçı, K. (2019). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde okul rehberlik hizmetlerinin rolü. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 14-33.
• Voltan-Acar, N. (2001). Grupla Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Voltan-Acar, N. (2003). PDR’de Yirmibeş Yıl (Makaleler). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşilyaprak, B. (2019). Türkiye’de mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmetleri: güncel durum ve öngörüler. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 73-102.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zunker, V. G. (2002). Career Counseling: Applied Concepts of Life Planning. Brooks/Cole-Thomson Learning.