İslamiyet Öncesi Dönemde Türklerde Eğitim

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 17, 0 - 0, 02.08.2017

Servet Hali , Selcan Rencüzoğulları

Öz

İnsanın olduğu her yerde eğitim vardır. Eğitim, hayat boyu devam eden zihinsel
bir süreçtir. Atalarımız her dönemde eğitime önem vermiştir. İslamiyet Öncesi
Türklerde eğitim, şimdiki gibi örgün ve özel sınıflarda ve ayrı bir dal olarak olmasa
da, toplum eğitimi, mesleki eğitim, din eğitimi vb. gibi sınıflandırabiliriz. İslamiyet
Öncesi dönemde sözlü kültürün hâkim olduğu eğitim bu kültürün özelliklerine
uygun şekilde yapılmaktadır. İslamiyet öncesi atalarımızın eğitim anlayışının
daha çok yaygın eğitim şeklinde olduğu anlaşılmaktadır. İslamiyet öncesi Türklerde
göçebe yaşam tarzından dolayı sanat, mimari, yazı vb. gelişmeler gecikmiş
ve yaşam biçimine göre şekillenmiştir. Köktürkler çoğu yönden Hunlar’ a benzerlik
gösterirken; Uygurlar yaşam tarzı, benimsedikleri din, yazı kültür ve sanat yö-
nünden Hunlara göre farklılık göstermiştir. Bu çalışmanın amacı; İslamiyet öncesi
Türklerde eğitimin, eğitim sisteminin durumunu araştırıp farklı kaynakların bulgularından
faydalanarak açıklamaktır. Çalışmada Hunlar, Köktürkler ve Uygurlar
döneminde eğitimin amacı, nasıl yapıldığı, toplumun eğitime bakışının nasıl olduğu gibi konular değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada tarama modeli
kullanılarak konu ile ilgili kaynaklar taranmış ve çalışmanın verilerine ulaşılmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türklerde eğitim, eğitim, Hun, Köktürk, Uygur

Kaynakça

• AKYÜZ, Yahya (2009), Türk Eğitim Tarihinin Eğitim Bilimleri İçindeki Yeri ve Eğitim Fakültelerinde Okutulma Gerekçeleri, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(40. Yıl Özel Sayısı), 7-22. AKYÜZ, Yahya (2014), Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. BALABAN, Ayhan (2006), İskit, Hun ve Göktürklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. BARTHOLD, Vasilij Vladimiroviç (2013), Orta Asya Türk Hakkında Dersler.(Çev: Özdem, H.G.), Türk Tarih Kurumu. Ankara. BÜYÜKKARAGÖZ, Savaş & LİVATYALI, Hüsnü (1994), İslamiyet’ten Önce Türk Eğitim Ve Öğretim Sistemi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1Enstitüsü (3): 135-144. ÇANDARLIOĞLU, Gülçin (2003). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları. ÇANDARLIOĞLU, Gülçin (2004), Uygur Devletleri Tarihi ve Kültürü, İstanbul: Özrenk Matbaa Yayınları, 2004. ÇAY, Abdülhaluk (1986), Türk Kültürü ve Kaynakları, On dokuz Mayıs Üni. Eğitim Fakültesi Dergisi, Şam, Sayı 1: 56. ÇIVGIN, İzzet. & YARDIMCI, Remzi (2007), İslam Öncesi Türk Tarihi, Ankara: Nobel Yayınları. ERDEN, Münire (2008), Göktürk-Bizans İlişkileri, Ankara: Arkadaş Yayınları. ERDEMİR, Palaz, Hatice (2003). Göktürk-Bizans İlişkileri, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2003. ERGİN, Muharrem (1988), Orhun Abideleri, İstanbul Boğaziçi Yayınları. DOĞAN, İsmail (2010), Türk Eğitim Tarihinin Ana Evreleri, Ankara: Nobel Yayınları. GÖMEÇ, Sadettin (1997), Terhin Yazıtının Tarihi Açıdan Değerlendirilmesi, DTCF. Tarih Araştırmaları Dergisi, 27: 28-74. GÜL, Sema (2007), Türklerin Etnik Kökenleri, İstanbul: Nokta Kitap Yayınları. HAZAR, Mehmet (2015), Eski Uygur Tarihine ve Türkçesine Giriş, Eğitim Kitabevi. KARAYEV, Ömürkul (2008), Türkler ve Kağanlıkları, (Çev. Mustafa Kalkan), İstanbul: Bilge Kültür ve Sanat Yayınları, 2008. KOÇAK, Kürşat (2011), Eski Türklerde Devlet Gelenekleri Ve Törenleri (Tarih Öncesi Devirlerden Türklerin İslam Dini Medeniyetine Girişine Kadar), Doktora Tezi; Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Çağ Tarihi Bilim Dalı. MERAM, Kemal Ali (2006), Göktürk İmparatorluğu Tarihi, İstanbul: Nokta Kitap Yayınları. ÖGEL, Bahaeddin (1988), İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi: Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ÖGEL, Bahaeddin (1955), Uygur Devletinin Teşekkülü ve Yükseliş Devri. Belleten, 19(75): 331-376. ÖGEL, Bahaeddin (1992), Türk Kültürünün Gelişme Çağları, (Vol. 1), Milli Eğitim Basımevi. ÖZDEMİR, Çağatay (2006), Eğitim Bilimine Giriş, Ankara, Ekinoks Yayınları. ÖZKAN, Salih (2008), Türk Eğitim Tarihi, Ankara, Nobel Kitap Dağıtım. SÜMER, Faruk (1995), Eski Türk Elleri Uygurlar, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Sayı: 98. ŞAHİN, Muhammet (2012), Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Okutman Yayınları. ŞİŞMAN, Mehmet (2000), Öğretmenliğe Giriş, Ankara: Pegem A Yayınları. TAŞAĞIL, Ahmet (2014), Kök Tengri’ nin Çocukları:(Avrasya bozkırlarında İslam öncesi Türk tarihi). A. N. Yüksel, & N. Akıncı (Ed.).Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul. ÜNALAN, Sıddık & ÖZTÜRK, Hakan (2008), İslamiyet’ten Önce Türkler ‘de Eğitim ve Öğretim. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(2): 89-109.