Arayışlar Devri Türk Edebiyatının Dikkatlerden Kaçan Yazarı Safveti Ziya

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 19, 215 - 249, 15.04.2018

Zeki Gürel

Öz

Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile birlikte, Türk siyasi hayatında olduğu kadar kültür, düşünce ve edebiyat hayatında da yepyeni bir dönem başlamış, Türk sanatı ve
düşüncesi de yüzünü Doğu’dan Batı’ya çevirmiştir. Elbette böyle bir dönüş ve geçiş
süreci farklı edebi akımları da beraberinde getirmiştir. Bu dönem Türk kültüründe, düşüncesinde ve edebiyatında yeni arayışlara sebep olmuştur. Türk edebiyatını
devirlere ayırırken Tanzimat’la birlikte başlayan ve arayışların yol açtığı bu edebiyata “Arayışlar Devri Türk Edebiyatı” diyoruz. Arayışlar Devri Türk Edebiyatı’nın,
Osmanlı sahasında gelişen ve Servet-i Fünûn adıyla anılan devresinin (1896–1901)
yazarlarından birisi de Bir Safha-i Kalb adlı hikâye kitabının yazarı Safvetî Ziya’dır. Safvetî Ziya’nın ve eserlerinin Türk Edebiyatı’ndaki yerini sağlıklı bir şekilde tespit edebilmek için öncelikle Arayışlar Devri Türk Edebiyatı’nın ilk devresini oluşturan Tanzimat Edebiyatı ile buna bir tepki olarak doğan Servet-i Fünûn
Edebiyatı’nı karşılaştırmalı olarak değerlendirmek gereğine inanıyoruz. Bu yazıda
Safveti Ziya’nın (1873-1929) Türk edebiyatındaki yerini tespit ettikten sonra onun
eserleri üzerinde durulmuştur. Özellikle de; henüz yeni harflere aktarılarak yayınlanmamış olan Bir Safha-i Kalb adlı eserine dikkat çekilmiştir. Böylelikle Safveti
Ziya ve eserlerinin hak ettiği dikkati üzerlerine çekmek, Safveti Ziya ve eserleri ile ilgili araştırmacıları çalışmaya teşvik etmek ve gerek dönem edebiyatı içerisinde,
gerekse Türk Edebiyatı içerisinde hak ettiği yerin verilmesine katkıda bulunmak
amaçlanmıştır.
Anahtar sözcükler: Arayışlar Devri Türk Edebiyatı, Savfeti Ziya, Safveti Ziya’nın Eserleri, Bir Safha-i Kalb.
Abstract:
Considering the socio-political changes brought by the Tanzimat Feriman, it
is expectable to observe the effects of these changes also on the literature. As it is
known, the language and thereby the literature, are the transmitters and carriers
of the culture. With the conceptive and socio-political change in the direction of
Ottoman Empire from the Eastern World towards the Western World changes in
both social and intellectual life and thus the arts have begun. And these kind of
changes become more observable among the literature. Thereby, a new period has
begun in Turkish literature. While distinguishing Turkish literature into periods,
the term “Quest Period Turkish Literature” is used for literary works led by the
quests that started with Tanzimat. Safveti Ziya is one of the authors of  Quest Period Turkish Literature’s sub-period Servet-i Funun (1896-1901), which was developed in Ottoman area. In order to detect the place of  Safveti Ziya and his works in
Turkish literature, primarily,    Quest Period Turkish Literature, which constitutes
the first period of  Tanzimat Literature, and Servet-i Funun Literature should be
evaluated comparatively. After identifying the place of Safveti Ziya (1873-1929) in
Turkish Literature, mainly Bir Safha-i Kalb, which has not been published yet in
Latin alphabet, and his other works were emphasized in this article.
Keywords: Quest Period Turkish Literature, Savfeti Ziya, Works of   Safveti
Ziya, Bir Safha-i Kalb

Anahtar Kelimeler

Arayışlar Devri Türk Edebiyatı, Savfeti Ziya, Safveti Ziya’nın Eserleri, Bir Safha-i Kalb

Kaynakça

• AKBOYAR, Nuri, (1990), “Sunuş”, Salon Köşelerinde, İstanbul: Güneş Yayınları. AKTAŞ, Şerif, (1984), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara: Birlik Yayınları. AKYÜZ, Kenan, (1979), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri –I , 3. basım, Ankara: DTCF Yayınları. ANDI, Fatih, (2006), Hayata Edebiyatla Bakmak, İstanbul: 3 F Yayınları. BAKIRCIOĞLU, M. Ziya, (1986), Başlangıcından Günümüze Türk Romanı, İstanbul: Ötüken Yayınları. BANARLI, Nihat Sami, (1971), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, II C., İstanbul: MEB Yayınları. BEZİRCİ, Asım, (1974), 2. Yeni Olayı, İstanbul: Tel Yayınları.. CENAB Şehabeddin, (1897), “Dekadizm Nedir?”, Servet-i Fünûn, S. 344, 2 T. evvel 1313, 82–83. ÇELİK YALÇIN, S. Dilek, (2006), “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Popüler Roman”, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: KTB Yayınları, C. III, 371–378. ÇETİN, Nuran, (1965), Servet-i Fünûn, Resimli Kitap, Şehbal, İstirak Mecmualarında 1990 Yılında Çıkan Yazılar Üzerine Bir Araştırma, İstanbul: İÜEF Mezuniyet Tezi, Nu.:T. 689. DEVELİOĞLU, Ferit, (2007), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lūgat, Yayına Hazırlayan: A. Sami Güneycal, 24. basım, Ankara: Aydın Kitabevi. DOĞAN, Abide, (1993), Güzide Sabri Aygün, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını. DUHANİ, Said N., (1984), Eski İnsanlar Eski Evler, 19. Yüzyıl Sonunda Beyoğlu’nun Sosyal Topoğrafyası, Çev. Ahmet Parman, İstanbul. EMİL, Birol, (1958-1969), Servet-i Fünûncular ve Dekadanlık Meselesi, İstanbul: İÜEF Türkoloji Bölümü yayımlanmamış Mezuniyet Tezi, Nu.: T. 524. EMİROĞLU, Öztürk, (2001), Türkiye’de Edebiyat Toplulukları, Polonya: Warsaw Academic Publigation Dialog Yayınları. ERCILASUN, Bilge, (1981), Servet-i Fünûnda Edebî Tenkit, Ankara: Kültür Bakanlığı. ERCILASUN, Bilge, (1998), “Servet-i Fünun Edebiyatı”, Türk Dünyası El Kitabı, 3. basım, Ankara: TKAE Yayını, C. III, 557-618, FLAUBERT, Gustave, (1967), Madame Bovary, Çev.: Nurullah Ataç- Sabri Esat Siyavuşgil, İstanbul. Fransızcadan Türkçeye Yeni Lügat, (1958), Hazırlayan: Reşat Nuri Darago, İstanbul: Kanaat Kitabevi Yayınları. GARİPER, Cafer, (2006), “Fecr-i Ati Topluluğu (1909–1912)”, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, C. III, s.143–160, GÖKER, Cemil, (1986), Fransa’da Edebiyat Akımları, Ankara: DilTarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları. GÖVSA, İbrahim Alâettin, (1947), Resimli Yeni Lügat ve Ansiklopedi, V C.,İstanbul. GÜLTEKİN, Zülfiye, (1994), Safveti Ziya Hayatı ve Eserleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,155 s. GÜREL, Nazlı Rânâ- Zeki GÜREL, (2011), Dünya Edebiyatına Giriş, Bolu: Üçem Yayınları. GÜREL, Nazlı Rânâ, (1998), “Batılılaşma Sürecinde Yedi Eser”, Duygu, , Y. 2, S.:16, 6-8. GÜREL, Zeki, (1985), Abdullah Zühdü’nün Hayatı ve Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. HUYUGÜZEL, Ö. Faruk, (1984) Hüseyin Cahit Yalçın’ın Hayatı ve Edebî Eserleri Üzerine Bir Araştırma, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını. IŞIK, İhsan, (1998),Yazarlar Sözlüğü, 2. basım, İstanbul. KABAKLI, Ahmet, (2006), Türk Edebiyatı, 13. basım, İstanbul:Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, C.III. KAPLAN, Mehmet, (1985), Tevfik Fikret, Devir-Şahsiyet-Eser, İstanbul: Dergâh Yayınları. KAPLAN, Ramazan, (1981), Şiirimizde İkinci Yeni Hareketi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi KAVCAR, Cahit, (1985), Batılılaşma Açısından Servet-i Fünûn Romanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını. KERMAN, Zeynep, (1980), Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanlarında Batılı Yaşayış Tarzı İle İlgili Unsurlar, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Doçentlik Tezi. KOCATÜRK, Vasfi Mahir, (1970), Büyük Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Edebiyat Yayınevi. KOLCU, Ali İhsan, (2010), Servet-i Fünûn Edebiyatı, 3. basım, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları. KOLCU, Hasan, (1993), Türk Edebiyatında Hece-Aruz Tartışmaları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını. KORKMAZ, Ramazan, (2006), “Servet-i Fünûn Topluluğu (1896–1901)”, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, C. III, 102–142. KUDRET, Cevdet, (1979), Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, 3. basım, İstanbul: Varlık Yayınları, C.I. KURDAKULl, Şükran, (1989), Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, 5. basım, İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yayını. KUTLU, Şemsettin, (1981), Servet-i Fünûn Dönemi Türk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayını. LEVENT, Agâh Sırrı, (1938), Edebiyat Tarihi Dersleri Servet-i Fünûn Edebiyatı, İstanbul, Kanaat Kitabevi. Mardin, Şerif, (1971), Tanzimat’tan Sonra Aşırı Batılılaşma, Türkiye Coğrafî ve Sosyal Araştırmalar, İstanbul. MORAN, Berna, (1983), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, I, İstanbul: İletişim Yayınları. MORAN, Berna, (1990), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, II, İstanbul: İletişim Yayınları.. Mutluay, Rauf, 100 Soruda XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatı, İstanbul: 1970. NECATİĞİL, Behçet, (1995), Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, 16. basım, İstanbul: Varlık Yayınları, s. 288-289. ÖZGÜL, M. Kayahan, (2000), Arayışlar Devri Türk Şiiri Antolojisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ÖZÖN, M. Nihat, (1941), Metinlerle Muasır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Maarif Vekâleti Yayınları. ÖZÖN, Mustafa Nihat, (1985), Türkçede Roman, Baskıya Haz.: Altay Kabacalı, 2. basım, İstanbul: İletişim Yayınları. PARLATIR, İsmail, (1983), Recaî-zade Mahmut Ekrem Hayatı-Eserleri-Sanatı, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları. PERİN, Cevdet, (1943), Türk Romancılığında Fransız Tesiri, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları. RAİF Necdet, (1911), “Muhasebe-i Edebiye: Haralambos Cankiyadis”, Resimli Kitap, C. VI, s.65. RAİF Necdet, (1912), “Muhasebe-i Edebiye: Salon Köşelerinde”, Resimli Kitap, C. VII, s.12. İstanbul. SEVÜK, İsmail Habip, (1941), Avrupa Edebiyatı ve Biz, Garptan Tercümeler, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları, II C. ŞEHABETTİN Süleyman, (1328), Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye, İstanbul: Sancakcıyan Matbaası. TANPINAR, A. Hamdi, (1982), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 5. Basım, İstanbul: Çağlayan Kitabevi Yayınları. TEKŞEN, Mesut, (1993), Safvetî Ziya’nın Hayatı ve Eserleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi. Tevfik Fikret’in Bütün Şiirleri, (2006) Hazırlayan.: İsmail Parlatır – Nurullah Çetin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınlarıı. TOKGÖZ, Ahmet İhsan, (1929), “Safveti Ziya”, Uyanış,, S. 1720. TOKGÖZ, Ahmet İhsan, (1930), Matbuat Hatıralarım, İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası Yayınları. TUNCER, Hüseyin,(1992), Servet-i Fünûn Edebiyatı, İzmir: Akademi Kitabevi Yayınları. TURAL, S. Kemal, (1998), “İkinci Meşrutiyet Döneminde Türk Edebiyatı”, Türk Dünyası El Kitabı, 3. basım., Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayını,C. III: 619-660. TURAL, Sadık,(1982), Ömer Seydeddin’in Hikâye Dünyası, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayımlanmamış Doçentlik Tezi. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, (1977-1990), VII C., İstanbul:Dergâh Yayınları, Türk Dünyası Edebiyatçılar Ansiklopedisi, (2007), “Safveti Ziya”, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, C. VII, s.433–434. UŞAKLIGİL, Halit Ziya, (1969), Kırk Yıl, İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitapevleri Yayınları. ÜNAYDIN, Ruşen Eşref,(1985), Diyorlar ki, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. YALÇIN, Hüseyin Cahit, (1975), Edebiyat Anıları, Haz.: Rauf Mutluay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. YALÇIN, Hüseyin Cahit,(1976), Siyasal Anılar, Haz.: Rauf Mutluay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. Yeni Türk Ansiklopedisi, (1985),“Safvetî Ziya”, İstanbul: Ötüken Yayınları, C. 9, 3337–3338 YILDIZ, Cumhur,( 2012), Safveti Ziya’nın Bir Safha-ı Aşk adlı Hikâye Kitabının Lâtin Alfabesine Çevirimi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yayımlanmamış Mezuniyet Tezi. YÜCEL, Hasan-Âli, (1957), Edebiyat Tarihimizden, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları