Türkiye’de Eğitim ve Kültür İşlerini Tek Çatıda Birleştirme Girişimi: “Ülkü ve Kültür Birliği Başkanlığı Kanun Tasarısı ve Ulusal Basına Yansımaları”

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 27, 805 - 818, 15.12.2020

Gökhan Abanoz

Öz

Bu çalışmada 27 Mayıs 1960 darbesi sonrasında Milli Birlik komitesi üyelerinden Albay Alparslan Türkeş tarafından Türkiye’deki eğitim ve kültür politikalarını tek kaynaktan yönetmek amacıyla üst çatı bir kurumsal yapı olarak gündeme getirilen Ülkü ve Kültür Birliği Başkanlığı Kanun tasarısının öngördüğü uygulamalar ve bunun ulusal basındaki yansımaları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Çalışmada öncelikle 27 Mayıs 1960 sonrasında oluşan siyasi konjonktüre değinilerek Milli Birlik komitesi içindeki hiziplerden kısaca bahsedilecektir. Ardından Orgeneral Cemal Gürsel’in etrafında toplanan yönetimi sivillere devretme kararındaki subaylar karşısında Albay Alparslan Türkeş ve ona yakın subayların bu konuda acele edilmesine karşı taşıdıkları endişeler ortaya konulacaktır. Çalışmanın Ülkü ve Kültür Birliği Başkanlığı Kanun tasarısının açıklandığı başlığı altında Türkeş’in Türkiye’deki eğitim ve kültür işlerini tek çatı altında yönetme amacı taşıyan böyle bir üst kurumu neden gerekli gördüğünün gerekçelerinden bahsedilecektir. Ayrıca Ülkü ve Kültür Birliği Başkanlığının ön görülen görev ve yetkileri açıklanacaktır. Çalışmanın bundan sonraki kısmında ilgili dört gazetedeki haberlere dayanılarak bu tasarının kamuoyunda bulduğu yankılar ortaya konulacaktır. Son olarak 13 Kasım 1960 tarihinde Türkeş’in de aralarında bulunduğu on dörtler tasfiyesine giden süreçte bu kanun tasarısının geri çekilmesinin nedenleri açıklanacaktır. Çalışmamızın veri kaynakları dönemin tirajı en yüksek gazetelerinden Cumhuriyet, Milliyet, Tercüman, Hürriyet ve Ulus gazeteleri ile bu dönem hakkında yazılmış diğer akademik kitap ve makaleler arasından seçilmiştir.
Anahtar Sözcükler: 27 Mayıs Darbesi, Ülkü, Kültür, Eğitim, Ulusal Basın.

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs Darbesi, Ülkü, Kültür, Eğitim, Ulusal Basın

Kaynakça

• AHMAD, Faroz, (2010), Demokrasi Sürecinde Türkiye, İstanbul: Hil Yayınları.
• AHMAD, Faroz, (2014), Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• AHMAD, Faroz, (2015), Modern Türkiye’nin Oluşumu, 14. Baskı, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• AKIN, Rıdvan, (2010), Türk Siyasal Tarihi 1908-2000, İstanbul: XII Levha.
• AKŞİN, Sina, (2012), Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, Ankara: İmaj Yayınevi.
• BAŞAR, Ahmet Hamdi, (1965, 1 Mayıs), “Ülkü ve Kültür Birliği Hakkında”, Milliyet, s. 9.
• BOZDEMİR, Mevlüt, (1983), “Ordu-Siyaset İlişkileri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, X, İstanbul: İletişim Yayınları: 2648-2660.
• Cumhuriyet, (1960, 7 Kasım), “Türkiye Ülkü ve Kültür Birliği”, s. 3.
• Cumhuriyet, (1960, 10 Kasım), “Millî Eğitim Bakanlığı ve Teşkilatı Kaldırılıyor”, s. 1-5.
• ECEVİT, Bülent, (1960, 5 Kasım), “Ülkü ve Kültür Birliği Nedir”, Ulus, s. 1-2.
• ECEVİT, Bülent, (1960, 13 Kasım), “Tehlikeli Tasarı”, Ulus, s. 1-2.
• ERDOĞAN, Mustafa, (1999), Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Ankara: Liberte.
• Hürriyet, (1960, 6 Kasım), “Ülkü ve Kültür Kurumlarını Tek İdarede Toplayacak Teklif Yapıldı”, s. 1-5.
• İPEKÇİ, Abdi. ve COŞAR, Ömer Sami, (1965, 26 Nisan), “Ülkü Kültür Birliği Teklifinin İç Yüzü”, Milliyet, s. 9.
• Milliyet, (1960, 18 Kasım), “14’ler Dış Vazifede En Az iki Yıl Kalacak”, s. 1.
• Milliyet, (1960, 23 Eylül), “Alparslan Türkeş Vazifesinden Ayrıldı”, s. 1-5.
• Milliyet, (1960, 9 Kasım), “Ülkü ve Kültür Birliği ile İlgili Hazırlık Tamamlandı”, s. 5.
• Milliyet, (1960, 11 Kasım), “Ülkü ve Kültür Birliği”, s. 1-5.
• Milliyet, (1960, 22 Kasım), “Orhan Kubilay da Dün Bürüksele Gitti”, s. 1-5.
• SAVCI, Bahri. (1970), ”27 Mayıs Dinamiğinden Yönelimler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, XXV, II: 285-293.
• SOYSAL, Mümtaz. ve SAĞLAM, Fazıl, (1983), “Türkiye’de Anayasalar”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, I, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 17-54.
• Tercüman, (1960, 6 Kasım), “Ülkü Birliği Hakkındaki Tasarısı M.B. Komitesinde”, s. 1-5.
• TUNCER, Hüner. (2014), 27 Mayıs’tan 12 Mart’a Türk Dış Politikası, İstanbul: Kaynak Yayınları. TURAN, Şerafetin, (2002), Türk Devrim Tarihi, V, Ankara: Bilgi Yayınevi. ZÜRCHER, Eric, (2000), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.