İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Dönemindeki İlk Zonguldak Gezisi (6-13 Aralık 1938)

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 31, 23 - 49, 15.04.2022

İlker Çağlar Yücel Namal

Öz

Türkiye Cumhuriyeti devlet adamlarının yurt gezisi yapma geleneği Osmanlı Padişahı II. Mahmud döneminden beri süregelen bir uygulamadır. Halk ve yönetim arasında iletişimi geliştirmek, memleketin durumunu yakından görmek, halkın dilek ve
şikayetlerini yerinde görmek için yurt gezileri yapmışlardır. Osmanlı devletinin yıkılmasının ardından da Türkiye Cumhuriyet’inde devlet adamlarının yurt gezisi yapma
geleneği M. Kemal Atatürk ile devam etmiştir. İsmet İnönü hem başbakanlık hem de
cumhurbaşkanlığı görevleri sırasında bu geleneğe uygun hareket etmiştir. İnönü 1933,
1934, 1935.1937 tarihlerinde Başbakan olarak Zonguldak’a geziler yapmıştır.
1937 yılında bölge milletvekilleri ve yöneticilerinin daveti üzerine İsmet İnönü
,başbakanlık görevi sırasında Zonguldak’ında içinde olduğu Anadolu’nun kuzeyine bir gezi yapmayı planlamış olsa da görevinden ayrıldığı için bu gezi gerçekleştirememiştir. İsmet İnönü cumhurbaşkanı olduktan sonra 6-13 Aralık 1938 tarihleri
arasında Kastamonu, Zonguldak , Amasra , Bartın , Karabük ve Çankırı’yı da içine alan bu geziyi yapmıştır. İnönü ziyaret ettiği Zonguldak ve beldelerinde halk
ile yakınlaşmış onların dertlerini ve isteklerini dinleyerek bizzat not almıştır.
Zonguldak kömür havzasında kömür üretiminin artırılması, işçilerin sorunları ve
bölgenin kalkınması ile yakından ilgilenmiştir. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü daha
önce bölgede yapılan yatırımları denetlemiştir. Daha önce temelini attığı Karabük Demir Çelik tesislerinin inşası ve işçilerin sorunları ile bilgiler alarak çalışmaları kontrol
etmiştir. Gezi sürecinde ve sonrasında bizzat emirler vererek sorunların çözülebilmesi
için çaba sarf etmiştir. Cumhurbaşkanı İnönü gezi sonrasında ise hazırlamış olduğu raporları hükümete sunarak gezide gördüğü sorunları çözme yolunu seçmiştir. Bu
çalışma ile Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 11 Aralık 1938’te Zonguldak, Amasra,
Bartın ve Karabük şehirlerine yaptığı gezinin nedenlerini, Cumhurbaşkanı İnönü’nün
halkla temaslarını , halkın bu geziye göstermiş oldukları ilgi ve basına yansımaları
ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İsmet İnönü, Cumhurbaşkanı, Zonguldak

Kaynakça

• ATATAÜRK, Kemal Mustafa,(2006),Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II (1906-1938),Cilt II. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• AKSOY, Halit, (8 İlkkanun 1938) , “Zonguldak Halkına Büyük Müjde”. Zonguldak: 2.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, (2011),İkinci Adam (1884-1938),Cilt 1, İstanbul: RemziKitabevi
• BAŞ, Arda, ( 2019) , “Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Karabük Ziyareti 1938” Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı 7:99-111
• DAVULCU, Mahmut, (2013),”Bartın Yöresinde Ahşap Tekne Yapımcılığı”,DokuzEylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi 5, no. 1 : 27.
• DAVER, Abidin, (17,Temmuz1938), “Zonguldakta Tetkikler” ,Cumhuriyet: 1-3.
• DOĞAN, Avni, (1964), Kurtuluş Kuruluş ve Sonrası,İstanbul: Dünya Yayınları.
• ESEN, Mekki Said, (11 Birincikanun 1938) , “İnönü’nün Parlak Seyahati”, Cumhuriyet: 7.
• ESEN, Mekki Said,(12 Birincikanun 1938), “Cumhurreisimiz Karabükte” ,Cumhuriyet: 9 .
• ESEN, Mekki Said, (13 Birincikanun 1938),”İnönü’nün tetkikleri”, Cumhuriyet: 1.
• ES, Hikmet Feridun,(14 Kanunuevvel 1938),”Dün Akşam Ankara’ya Avdet Eden
• Reisicumhur Parlak Surette Karşılandı”,Akşam: 1-13.
• EYÜBOĞLU, İsmail, (2009),Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir İttihatçı: Kâzım Yurdalan:(1881/2-1962), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• FINDIKOĞLU, Fahri Ziyaeddin, (1962),Kuruluşunun XXV.Yılında Karabük
• (1937-1962), İstanbul: Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği Yayınları.
• GENÇ, Hamdi (Eylül 2006), “2. Abdülhamit Döneminde Zonguldak Kaz’asının
• Kuruluşuna Dair Belgeler”,Toplumsal Tarih, no, 153: 84.
• GÜLEN, Ahmet, (2020), “Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün İlk Yurt Gezisi VeYankıları” ,Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, no. 67: 265-288.
• İNÖNÜ, İsmet, (2003),İsmet İnönü: Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj Ve Söyleşiler: 1933-1938, İstanbul: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu.
• İMER , Hüseyin Fehmi, (1944),Ereğli Maden Kömür Havzası Tarihçesi, Zonguldak:CHP Zonguldak Halkevi Yayınları.
• İSMAİL ,Tuncer ve NEZİOĞLU,Yılmaz, , (2013), Hükümetler-Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri (24Nisan 1920-22 Mayıs 1950), Cilt 1. Ankara: TBMM Basımevi.
• KARAKUZU, Hasan ve NAMAL, Yücel, (2014), “Başbakan İsmet İnönü’nün Zonguldak Kömür Havzası Ziyareti (15 AĞUSTOS 1934) “, İnsan ,Kimlik,Mekan Bağlamında Zonguldak Semposyumu Bildirileri 16-18 Ekim 2014,Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, 276.
• KARAOĞUZ, Tahir, (15 Eylül 1934) “Ne Mutlu Bize”, Zonguldak: 1-3.
• KOCA, Hüseyin,(2005),”Sanayileşme Sürecinde Zonguldak Kömür HavzasındaNüfus ve Kentleşme Sorunlarının Genel Değerlendirilmesi”Kent Tarihi Bienali 2005, Bildiriler Kitabı. İstanbul: Ezgi Matbaası,235..
• NAMAL, Yücel, (2010),Atatürk’ün Zonguldak Gezisi,Ankara: Zonguldak İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• ÖNDER, Mehmet, (1975),Atatürk’ün Yurt Gezileri, Ankara: Türkiye İşbankası Kültür Yayınları.
• ÖZDEMİR, Hikmet,(2007),Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri, İstanbul: Remzi Kitabevi..
• ÖZGEN, Yüksel, (2011),Arşiv Belgelerine Göre Atatürk’ün Çankırı Gezisi,Çankırı: Çankırı Belediyesi Kültür Yayınları.
• RENDA, Mustafa Abdülhalik,( 2019), Günlükler: 1920-1950, Düzenleyen: Aytaç;
• Sabri Demirci-Sayarı, İstanbul: Yapıkredi Yayınları.
• SADRETTİN, Mecdi,(12 Birincikanun 1938),”İnönü’nün Kömür Havzasına Tetikleri” Son Posta:1-11
• SADRETTİN, Mecdi,(12 Birincikanun 1938),”Havzada Kömür İstihsalatını Artırmak İçin Ne Gibi Tedbirler Almak Gerek” Son Posta:1-11.
• SAKAOĞLU, Necdet, (1987), Amasra’nın Üçbin Yılı ,Zonguldak: Zonguldak Valiliği Yayınları.
• SAKAOĞLU, Necdet, (1999), Çeşm-i Cihan Amasra ,İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• TINAL, Melih,İsmet,(Ekim 2017),”İnönü’nün Kuzey Anadolu Ziyaretine İlişkin Gözlemler (6-13 ARALIK 1938)”,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10, no. 52.
• T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI,(2006),Cumhurbaşkanlığı Tarihi: 1923-2005, Cumhurbaşkanlığı,Ankara: Cumhurbaşkanlığı.
• TANIL, Zeki,(1944),İnönü ve Kastamonu. Kastamonu: Birlik Matbaası.
• TURAN, Şerafettin, (2000), İsmet İnönü,Yaşamı ,Dönemi ve Kişiliği, Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Eserleri.
• YURTOĞLU, Nadir, (2016-Güz), “Türkiye ‘de Zonguldak -Ereğli Havzası’nın Yapısal Analizi (1920-1960)”Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, No. XVI/33: 211-256.
• YURTOĞLU, Nadir,(2017) ,”Cumhuriyet Döneminin En Önemli Ağır SanayiHamlesi: Karabük Demir ve Çelik Fabrikası (1939-1960)”,Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, no. 96 : 155-204.
• ZAMAN, Ekrem Murat, (2004),Zonguldak Havzasının İki Yüzyılı, Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Yayınları.