İş Yerinde Siber Zorbalık Davranışları Envanteri: Eğitim Örgütleri için Uyarlama Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 22, 257 - 276, 31.12.2020

Songül Karabatak , Müslim Alanoğlu

Öz

İş yeri zorbalık davranışları, kendilerini
kolayca savunamayan bir veya daha fazla kişiye karşı belirli bir süre boyunca
tekrarlanan olumsuz davranışlardır. Bu zorbalık türünün bilgi ve iletişim
teknolojileri aracılığı ile yapılması da iş yeri siber zorbalığı olarak tanımlanmaktadır.
Bilişim teknolojilerinin gelişimi ve yaygınlaşması ile gün geçtikçe daha fazla
artan bu zorbalık türünün çalışanlar tarafından ne düzeyde yaşandığının ölçülmesini
sağlayacak genel kabul görmüş bir ölçme aracına ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.
Bu nedenle mevcut çalışmada İş Yerinde Siber Zorbalık Davranışları Envanteri’nin
eğitim örgütleri bağlamında Türk dili ve kültürüne uyarlama çalışmanın yapılması
amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak ölçeğin dil denkliği
sağlanmıştır. Daha sonra ölçek 208 öğretmenden oluşan bir örnekleme uygulanmış
ve toplanan veriler yardımıyla geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır.
Yapılan analizler sonucunda on maddeli üç faktörlü yapısı doğrulanan ölçeğin geçerli
ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

siber zorbalık, iş yeri siber zorbalığı, iş yerinde siber zorbalık davranışları

Kaynakça

• Alarcón, D., & Sánchez, J. A. (2015). Assessing convergent and discriminant validity in the ADHD-R IV rating scale: User-written commands for Average Variance Extracted (AVE), Composite Reliability (CR), and Heterotrait-Monotrait ratio of correlations. Spanish STATA Meeting, October 22, 2015. Madrid, Spain.
• Baruch, Y. (2005). Bullying on the net: Adverse behaviour on e-mail and its impact. Information & Management, 42, 361–371.
• Bayram, N. (2004). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Bulduk, S. (2003). Yeni başlayanlar için deneysel psikolojide araştırma yöntemleri. İstanbu: Çantay Kitabevi.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (16. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, M. A. (2005). Cyberbullying: An old problem in a new guise?, Australian Journal of Guidance and Counselling, 15(1), 68-76.
• Çelik, H. E. & Yılmaz, V. (2013). Yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Coyne, I., Farley, S., Axtell, C., Sprigg, C., Best, L., & Kwok, O. (2016). Understanding the relationship between experiencing workplace cyberbullying, employee mental strain and job satisfaction: a disempowerment approach. The International Journal of Human Resource Management, 28(7), 945–972.doi:10.1080/09585192.2015.1116454
• D’Cruz, P., & Noronha, E. (2013). Navigating the extended reach: Target experiences of cyberbullying at work. Information and Organization, 23(4), 324–343. doi:10.1016/j.infoandorg.2013.09.001
• Dadvar, M., & Eckert, K. (2018). Cyberbullying detection in social networks using deep learning based models; A reproducibility study. arXiv preprint arXiv:1812.08046. https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1812/ 1812.08046.pdf
• Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 20, 16–27. doi:10.1108/01437729910268588
• Erkuş, A. (2000). Sık kullanılan bazı psikolojik ölçeklerin güvenirliklerinin irdelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6) 3-17.
• Farley, S., Coyne, I., Sprigg, C., Axtell, C., & Subramanian, G. (2015). Exploring the impact of workplace cyberbullying on trainee doctors. Medical Education, 49, 436–443.
• Field, A. (2000). Discovering statistics using SPSS for windows. Londra: Sage Publications.
• Ford, D. P. (2013). Virtual harassment: Media characteristics’ role in psychological health. Journal of Managerial Psychology, 28, 408–428.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
• Hambleton, R.K. & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1, 2. (online). Web: http//www.testpublishers.org.journal.html
• Heatherington, W., & Coyne, I. (2014). Understanding individual experiences of cyberbullying encountered through work. International Journal of Organization Theory & Behavior, 17(2), 163-192.
• Hutcheson, G. & Sofroniou, N. (1999). The multivariate social scientist. London: Sage Publications.
• Karabatak, S., Namlı, A. & Karabatak, M. (2018). Lise öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin algıları ve siber zorbalığa karşı alınması gereken önlemler. 6th International Symposium on Digital Forensic and Security, IEEE Xplore, 2018, 400, Category numberCFP18F05-ART Code 136277.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modelling. New York: Guilford Press.
• Kowalski, R. M., & Limber, S. P. (2007). Electronic bullying among middle school students. Journal of adolescent health, 41(6), 22-30.
• Kowalski, R. M., & Whittaker, E. (2015). Cyberbullying: Prevalence, causes, and consequences. In L. D. Rosen, N. A. Cheever, L. M. Carrier, L. D. Rosen, N. A. Cheever, & L. M. Carrier (Eds.), The Wiley handbook of psychology, technology and society (pp. 142–157). Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell.
• Kowalski, R. M., Toth, A., & Morgan, M. (2017). Bullying and cyberbullying in adulthood and the workplace. The Journal of Social Psychology, 158(1), 64–81. doi:10.1080/00224545.2017.1302402
• McDonald, P., & Flood, M. G. (2012). Encourage. Support. Act! Bystander approaches to sexual harassment in the workplace. The University of Wollongong for the Australian Human Rights Commission.
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O., & Sharma, S. (2003). Scaling procedures. Issues and applications. Thousand Oaks: Sage Publications.
• O’Driscoll, M., Bentley, T., Catley, B., Cooper-Thomas, H., Gardner, D., Roche, M., Trenberth, L. (2015). Workplace bullying and cyberbullying in New Zeeland. Paper presented at European Association of Work and Organizational Psychology 2015 Conference, Oslo, Norway.
• Özen, Y., & Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (15), 394-422.
• Özmen, F., Karabatak, S., & Karabatak, M. (2013). Akademik personelin siber zorbalığa maruz kalma durumları ve alınan önlemler. In 1st International Symposium on Digital Forensics and Security 2013.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows. Australia: Australian Copyright.
• Privitera, C., & Campbell, M. A. (2009). Cyberbullying: The new face of workplace bullying? CyberPsychology & Behavior, 12(4), 395–400. doi:10.1089/cpb.2009.0025
• Punch, K.F. (1998). Introduction to social research: quantitative and qualitative approaches. London: Sage.
• Seçer, İ. (2015). Spss ve lisrel ile pratik veri analizi (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Snyman, R., & Loh, J. (M. I. . (2015). Cyberbullying at work: The mediating role of optimism between cyberbullying and job outcomes. Computers in Human Behavior, 53, 161–168. doi:10.1016/j.chb.2015.06.050
• Spielberger, C.D, Sharma, S. (1976). Cross-cultural measurement of anxiety. In Spielberger C.D., Diaz-Guerrero R., eds. Cross-Cultural Anxiety. Washington: Hemisphere Pub.
• Staude-Müller, F., Hansen, B., & Voss, M. (2012). How stressful is online victimization? Effects of victim's personality and properties of the incident. European Journal of Developmental Psychology, 9(2), 260–274. doi:10.1080/17405629.2011.643170
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Vranjes, I., Baillien, E., Vandebosch, H., Erreygers, S., & De Witte, H. (2017). The dark side of working online: Towards a definition and an Emotion Reaction model of workplace cyberbullying. Computers in Human Behavior, 69, 324–334. doi:10.1016/j.chb.2016.12.055
• Vranjes, I., Baillien, E., Vandebosch, H., Erreygers, S., & De Witte, H. (2018). When workplace bullying goes online: Construction and validation of the Inventory of Cyberbullying Acts at Work (ICA-W). European Journal of Work and Organizational Psychology, 27(1), 28–39.
• Yaman, E., & Sönmez, Z. (2015). Ergenlerin siber zorbalık eğilimleri. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(1), 18-31.