Sınıf Öğretmenlerinin Proaktif Kişilik Özellikleri ile Mesleğe Yönelik Tutum ve Kariyer Geliştirme Arzuları Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 23, 1 - 21, 31.07.2021

Ali Haydar Demir , İmam Arabacı

Öz

Bu çalışmanın amacı, Elazığ il merkezindeki ilkokullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleğe yönelik tutum ve kariyer geliştirme arzularının düzeylerini belirlemek ve aralarındaki ilişkiyi saptamaktır. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini Elazığ ilindeki ilkokullarda görev yapan 223’ü kadın ve 324’ü erkek olmak üzere toplam 547 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Çalışmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği” ile “Mesleki Tutum ve Kariyer Geliştirme Arzuları Ölçeği (MTKGA)” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin Proaktif Kişiliklerinin “Katılıyorum” MTKGA düzeylerinin ise “Oldukça fazla” düzeyinde olduğu görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik düzeyi, meslekteki kıdem değişkenine göre, MTKGA düzeyi ise cinsiyet, eğitim durumu, eğitim bölgesi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermiştir. Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik düzeyleri ile MTKGA düzeyleri arasında pozitif yönde ve orta düzeyde ilişki olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Proaktif Kişilik, Mesleğe Yönelik Tutum ve Kariyer Geliştirme Arzusu, Sınıf Öğretmeni

Kaynakça

• Akgündüz, Y., Adan Gök, Ö. & Alkan, C. (2017). Örgütsel Destek Algısı, İş Stresi, İşin Anlamlılığı ve Proaktif Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Yaratıcılığına Etkisi: Beş Yıldızlı Bir Otel Çalışanlarında Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1, 50-68, https://dergipark.org.tr/tr/pub/uiibd/ issue/27470/ 273663 adresinden alınmıştır.
• Akın, A., Abacı, R., Kaya, M., & Arıcı, N. (2011). Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği’nin (KPÖ) Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Paper presented at the ICES11 International Conference on Educational Sciences, Famagusta, Cyprus.
• Aksoy, M.E. 2010. Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2, 2010:197-212, https://dergipark.org.tr/ en/pub/gopsbad/issue/48557/616567 adresinden alınmıştır.
• Alanoğlu, M. & Karabatak, S. 2018. Aday Öğretmenlerin Proaktif Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. https://scholar.google. com.tr/ adresinden alınmıştır.
• Amabile, T.M., Mueller, J.S., Simpson, W.B., Hadley, C. N., Kramer, S. J. & Fleming, L. (2002). Time Pressure And Creativity in Organizations: a Longitudinal Field Studuy. Havvard Business School.
• Arıcı, N. (2013). Proaktivite. Ahmet Akın (Ed.) Güncel Psikolojik Kavramlar 1 Pozitif Düşünce içinde (s. 90-97). İstanbul: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınları 2.
• Aybatan, K. (2018), Çalışanları Proaktif Kişilik Özellikleri ile Duygu Yönetimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Aydın, B. (2018), Sınıf Öğretmeni Adaylarının Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleriyle Kariyer Geliştirme Arzuları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Bolu, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Bal, Z. (2017). Fen Öğretmenlerinin Teknolojik Pedagojik Alan Bilgilerinin Yordayıcıları: Tutumlar, Öz-Yeterlik İnançları, Kariyer Geliştirme Arzuları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Barwal, S. K. (2011). Attitude of Secondary School Teachers Towards Their Teaching Profession. International Journal of Education and Allied Science, 3(1), 1- 200.
• Bateman, T.S. & Crant, J. M. (1993). The Proaktive Componet Of Organization Behavior: A Measure and Correlates. Journal Of Organizational Behavior.
• Bateman, T.S. ve Crant, J. M. (1993). The Proaktive Componet Of Organization Behavior: A Measure and Correlates. Journal Of Organizational Behavior.
• Baymur, F. (1985). Genel psikoloji. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Can, H. (1994). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal kitapevi.
• Can, A. (2018). Spss ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi
• Coşkun, M.K. (2011). Din Kültürü Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları: İlahiyat- Eğitim DKAB Karşılaştırması. EKEV Akademi Dergisi, 15(48), 269-279.
• Çakmak, Z. (2019). İlkokul Öğretmenlerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ve İletişim Becerileri Arasındaki İlişkin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Çelik, E. & Topçuoğlu, P. (2017). Proaktif Kişiliğin Öznel Zindelik ile Merak Arasındaki İlişkide Aracılık Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3), 1221-1240, https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338819 adresinden alınmıştır
• Çelikgöz, N. & Çetin, F. (2004). Anadolu Öğretmen Lisesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarını Etkileyen Etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 32(162).
• Daş, E. (2020). İlkokul Normal Sınıf Öğretmenleri ile Özel Alt Sınıf Öğretmenlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Er, N. (2018). İlkokul Öğretmenlerinde Öz Yeterliğin Yordayıcısı Olarak Psikolojij Dayanıklılık ve Proaktif Kişilik Özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Eren, A. (2011). Öğretmen Adaylarının Mesleki Yönelimi, Kariyer Geliştirme Arzuları ve Kariyer Seçim Memnuniyeti. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 807-826, https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/118845/makaleler/20/3/ arastirmax-ogretmen-adaylarinin-mesleki-yonelimi-kariyer-gelistirme-arzulari-kariyer-secim-memnuniyeti.pdf adresinden alınmıştır.
• Eren, A., & Tezel K. V. (2010). Factors İnfluencing Teaching Choice, Professional Plans About Teaching, and Future Time Perspective: A mediational analysis. Teaching and Teacher Education, 26, 1416-1428.
• Ersöz, F. (2016). SPSS İle İstatistiksel Veri Analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Grant, A. & Ashford, S. J. (2008). The Dynamics Of Proaktivity at Work. in B. M. Staw & R. I. Sutton, Research İn Prganizational Behavior. London: Jai Press.
• Gündeşlioğlu, B. S. (2019). İlkokul Sınıf Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri ile Mesleki Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Mersin İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Güney, S. (2017). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Gür Erdoğan, D. & Arsal, Z. (2015). Öğretmen Adaylarının Akademik Branş Memnuniyetleri ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelme ve Kariyer Geliştirme Arzuları Arasındaki İlişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015 (4), 147-171. https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/34518/381482 adresinden alınmıştır.
• Hussain, S., Ali, R., Khan, M. S., Ramzan, M. & Qadeer, M. Z. (2011). Attitude Of Secondary School Teachers Towards Teaching Profession. International Journal of Academic Research, 3 (1), 985-990.
• Johnson, S.M. & Birkeland, S. E (2003). Pursuing “a Sense of Success”: New Teachers Explain their Career Decisions. American Educational Research Journal, 40(3), 581-617, https://www.researchgate.net/publication/ 242126651_ Pursuing_a _Sense_of_Success_New_Teachers_Explain_Their_Career_Decisions adresinden alınmıştır.
• Kale, E. (2009). Proaktif Kişilik ve Kontrol Odağının, Kariyer Tatmini Ve Yenilikçi İş Davranışına Etkisi. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2), 144-154, https://doi.org/10.24288/jttr.527358 adresinden alınmıştır.
• Karabatak, S. H. (2018). Öğretmenlerin Proaktif Davranış Düzeyleri ile Beş Faktör Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Soysal Bilimler Dergisi, 3 (5) 48-64
• Karslı, H. O. (2018), Kişilik Özellikleri ve Girişimcilik Niyeti Arasındaki İlişkinin Proaktif Kişilik Boyutu Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Ankara, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Küçük, S., Ülker, A., Adıgüzelli, F., Adıgüzelli Y., Safa, M ve Göktürk,T. (2013). Toplumun Öğretmenlik Mesleğini Algılama Düzeyi. İnternational Journal of Social Sciense, 6(1).
• Lumpkin, G. T. & Dess, G. G. (1996). Clarifying The Entrepreneurial Orientation Construct and Linking İt to Performance. Academy of Management Review, 21(1), 135-172.
• Malsawmi H. & Mary Renthlei (2015). Attitude of Secondary School Teachers towards Teaching Profession in Mizoram, International Journal of Multidisciplinary. Approach & Studies. 2 (3), 121-127, http://ijmas.com/upcomingissue /16.03.2015.pdf adresinden alınmıştır.
• Özdemir, S. (2019). Proaktif Kişiliğin Kariyer Uyum Yeteneğine Etkisinde Kendini Yetiştirmenin Rolü. Uluslararası Toplum
• Araştırma Dergisi, 12(18), https://doi.org/10.26466/opus.583813 adresinden alınmıştır.
• Özdemir, S. (2019). Proaktif Kişiliğin Kariyer Uyum Yeteneğine Etkisinde Kendini Yetiştirmenin Rolü. Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 12(18), https://doi.org/10.26466/opus.583813 adresinden alınmıştır.
• Parker, S. K. (1998). Role Breadth Self-Efficacy: Relationship With Work Enrichment and Other Organizational Practices, Journal Of Applied Psyhology.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.