Anlama-anlatma becerilerinin geliştirilmesi süreçlerinde kullanılan not alma yöntemleri üzerine yapılan çalışmalara yönelik değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 24, 329 - 352, 31.12.2021

Mehmet Fidan

Öz

Eğitim süreçlerinde aktarılan veya araştırma sonucunda ulaşılan bilgilerin kavranmasında ve hatırlanmasında öğrencilerin kullandıkları not alma yöntemleri önemli konumda bulunur. Nitekim öğrencilerin eğitim süreçlerinde dersin, konunun vb. niteliklerine göre kullandıkları not alma yöntemleri etkili öğrenmeye de katkı sağlamaktadır. Not alma yöntemlerinin bu niteliğinden dolayı ilgili konu alanında birçok araştırmacının bu alana yöneldiği ve yöntemlerin etkililiği konusunda çeşitli verilere, tespitlere ulaştığı görülmektedir. Bu açıdan ilgili araştırmalara ait verilere bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşmak durum tespiti açısından gereklidir. Bu araştırmada öğrencilerin anlama ve anlatma becerilerinin geliştirilmesi süreçlerinde kullanılan not alma yöntemleri üzerine yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir. Çalışmalar bilim alanı, konu alanı ve tespitler yönünden analiz edilmiştir. Bu araştırmada nitel yöntemlerden yararlanılmıştır. Araştırma sürecinde not alma yöntemlerine yönelik lisansüstü tezler ve makaleler incelenmiştir. Verilerin elde edilmesinde ve analizinde doküman incelemesi, içerik analizi yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre not alma yöntemlerine yönelik en çok çalışmanın genelde Türkçe eğitimi, yabancı dil eğitimi ve eğitim bilimleri alanlarında olduğu tespit edilmiştir. Not alma yöntemlerinin dinleme becerilerine etkisi ve not alma yöntemlerine yönelik özel stratejiler ise araştırmalarda ön plana çıkan konu alanlarıdır.

Anahtar Kelimeler

Not alma, not alma yöntemleri, anlama anlatma becerileri

Kaynakça

• Akbayrak, İ. (2019). Katılımsız dinleme ile not alarak dinleme yöntemlerinin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisi üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aktaş, Ş., Gündüz, O. (2017). Yazılı ve sözlü anlatım okuma-dinleme konuşma-yazma. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aslandağ, B., Çetinkaya, G. (2019). Örgütleyici yapı iskelesi tekniğinin öğretmen adaylarının not alma becerilerine ve akademik başarılarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 190-210.
• Aydın, G. (2010). Zihin haritalama tekniğinin dinleneni anlamaya ve kalıcılığa etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 47-62.
• Aydın, Y., Doğan, Y. (2018). Not alma alışkanlıkları ölçeği geliştirme çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 159-175. DOI: 10.7822/omuefd.437396
• Balaban, S. (2017). A comparison of shadowing and note-taking as two while-listening strategies and their effects on efl learners. Unpublished master's thesis, Yeditepe University Institute of Educational Sciences, İstanbul.
• Bayat, N., Çetinkaya, G. (2019). Türkçe öğretmen adaylarının not alma yönelimleri üstüne bir inceleme. I. Uluslararası Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Sempozyumu, (s. 1863-1871), İzmir.
• Bayraktar, R. (2019). Stratejik not almanın 6. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Belet, D., Yaşar, Ş. (2007). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 69-86.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, Ş. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Bozkurt, N. (2007). The effect of vocabulary notebooks on vocabulary acquisition, Unpublished master's thesis, Bilkent University, Ankara.
• Bozkurt, Z. (2009). The effect of language of note taking on successful task completion, Unpublished master's thesis, Bilkent University, Ankara.
• Ceran, D. (2015). Seçici dinleme ile not alarak dinleme yöntemlerinin altıncı sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisine etkisi. ZfWT, 7(1), 205-219.
• Çetingöz, D. (2006). Not alma stratejisinin öğretimi, tarih başarısı, hatırda tutma ve başarı güdüsü. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çetingöz, D., Açıkgöz, K. (2009). Not alma stratejisinin öğretiminin tarih başarısı ve hatırda tutma üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(60), 577-600.
• Çıkrıkçı, S. S. (2008). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi. Dil Dergisi, 141, 19-35.
• Dincel, Ö. (2016). Yabancı uyruklu öğrencilerin not tutma alışkanlıkları ile ders başarıları arasındaki ilişki. Türkiye Eğitim Dergisi, 1(1), 79-97.
• Durukan, E., Maden, S. (2010). Kavram haritaları ile not tutmanın ilköğretim öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisi üzerine etkisi. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2), 63-70.
• Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6) 207-223.
• Eyüp, B., Stebler, M. Z., Yurt, S. U. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme stratejilerini kullanmadaki eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 22-30.
• Gündüz, O., Şimşek, T. (2016). Uygulamalı yazma eğitimi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Gür, R. (2019). Görme engelli öğrencilere Braille okuma ve not alma cihazını kullanma becerisinin kazandırılmasında eşzamanlı ipucu yöntemiyle yapılan öğretimin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hartley, J., Marshall, S. (1974). On notes and note-taking. UQ. Spring 1974, 225-235.
• Karatay, H., Uzun, O. (2019). Seçici dinleme stratejisi öğretimi ile 5. sınıf öğrencilerinin dinlediğini not alma ve özetleme becerilerinin geliştirilmesi. Millî Eğitim, 48(1), 9-30.
• Kardaş, M. N. (2020). Dinlerken not tutmanın önemi ve not tutma teknikleri. (Edt.) Kardaş, M. N. içinde Dinleme eğitimi (s. 269-305). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Katayama, A. D., Robinson, D. H. (2000). Getting students “partially” involved in note-taking using graphic organizers, The Journal of Experimental Education, 68(2), 119-133, DOI: 10.1080/00220970009598498
• Kocaadam, D. (2011). Not alarak dinleme eğitiminin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin dinleme becerisi üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurudayıoğlu, M., Soysal, T. (2016). Cornell not alma tekniğinin 6. sınıf öğrencilerinin dinlediklerini anlama düzeylerine etkisi. 9. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı, (s. 243-254), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Maden, S. (2012). Ekran okuma türleri ve Türkçe öğretmeni adaylarının ekran okumaya yönelik görüşleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-16.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Özçakmak, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının not alarak dinlemede özetleme stratejilerini kullanma becerileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, P. (2016). Activating elt students’ vocabulary in their academic writing through vocabulary notebooks. Unpublished master's thesis, Muğla Sıtkı Koçman University Institute of Educational Sciences, Muğla.
• Özer, B. (1998). Öğrenmeyi öğretme. (Edt.) Hakan, A. içinde Eğitim bilimlerinde yenilikler (s. 147-164). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Polat, A. A. (2019). The effect of the use of dictogloss technique on the acquisition of passive voice. Unpublished master's thesis, Gaziantep University Graduate School of Educational Sciences, Gaziantep.
• Sarıkoç, G. (2010). Elektronik ortamda not alma stratejileriyle ilgili yayımlanmış çalışmaların incelenmesi 1999–2009. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şahbaz, N. K., Çevik, B. (2018). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde not alarak dinleme etkinliğinin yazma becerisine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 201-218.
• Şahin, A., Aydın, G., Sevim, O. (2011). Cornell not alma tekniğinin dinlenilen metni anlamaya ve kalıcılığına etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 1-6.
• Taşkın, S. (2019). Sözlüğüm defterde uygulamasının ortaokul öğrencilerinin söz varlığına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• TDK (2021). Not tutma. 15 Şubat 2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Tok, Ş., Beyazıt, N. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersinde özetleme ve not alma stratejilerinin okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerindeki etkileri. Eurasian Journal of Educational Research, 28, 113-122.
• Tok, Ş. (2008). Not tutma ve bil-iste-öğren (BİÖ) stratejilerinin tutum ve akademik başarıya etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 244-253.
• Türk, E. (2016). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin not alma alışkanlıklarının ve stratejilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Uzun, O. (2018). Seçici dinleme stratejisinin iki dilli beşinci sınıf öğrencilerinin not alma ve özet çıkarma becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Yaşar, I. Z. (2006). Fen eğitiminde zihin haritalama tekniğiyle not tutmanın kavram öğrenmeye ve başarıya etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zengin Ünal, Ö. (2015). Investigating the use of mobile-based vocabulary notebooks on students’ vocabulary achievement in English language learning. Unpublished master's thesis, The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.