Drama ile Eğitimin Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Motivasyonları ve Tutumları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 24, 353 - 376, 31.12.2021

Erdal Zengin , Abdulhak Halim Ulaş

Öz

Bu araştırmanın amacı, drama etkinliklerinin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine ilişkin motivasyonları ve tutumları üzerindeki etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda karma araştırma yöntemlerinden açımlayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Araştırma Elazığ İl Milli Eğitim’ine bağlı bir ilkokulda gerçekleştirilmiştir. Araştırmada verileri elde etmek amacıyla öğrencilere “Sosyal Bilgiler Dersi Tutum Ölçeği” ve “Sosyal Bilgiler Dersi Motivasyon Ölçeği” uygulanmıştır. Her iki ölçek araştırma başında ön test ve araştırma sonunda son test olarak uygulanmıştır. Nitel verilerin elde edilmesi için ise, deney grubu öğrencileri ile uygulama sonucunda yarı yapılandırılmış görüşme formu yoluyla görüş alınmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin drama yöntemi ile sosyal bilgiler dersini işlemeleri; yapılan analizler sonucunda gruplar arası ön test ve son test puan ortalamalarında hem sosyal bilgiler dersine ilişkin tutum puan ortalamalarında hem de sosyal bilgiler dersi motivasyon puan ortalamalarında deney grubun lehine anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Ayrıca yapılan analizler sonucunda, grup içi deney grubu öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi tutum ölçeğinden ve sosyal bilgiler dersi motivasyon ölçeğinden elde edilen ön test ve son test puan ortalamalarında son test lehine anlamlı bir fark ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Nitel verilerden elde edilen sonuçlara bakıldığında, nicel veriler ile örtüşen sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, sosyal bilgiler dersi, drama yöntemi, tutum, motivasyon.

Kaynakça

• Acat, B. ve Yenilmez, K. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon düzeyleri ve sorunları. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Akioka, E. & Gilmore, L. (2013). An intervention to improve motivation for homework. Australian Journal of Guidance and Counselling, 23 (1), 34-48.
• Bedak, S. (2019). Kurumlarda iş verimliliğini artırmak için verilen drama eğitiminin motivasyona etkisinin incelenmesi. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 21-28.
• Borlat, G. (2018). Yaratıcı drama yönteminin matematik kaygısı ve motivasyonuna etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No. 524662) Büyüköztürk, Ş., Akgün, E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Kılıç, E. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Clark, V. L. P., & Ivankova, N. V. (2015). Mixed methods research: A guide to the field (Vol. 3). Sage publications.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (5. Baskı) içinde (ss. 71-130). (Aydın, M., & Hacıömeroğlu, G., Çev., Demir, S.B., & Bütün, M., çev. edt). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çetin, U. (2007). ARCS motivasyon modeli uyarınca tasarlanmış eğitim yazılımı ile yapılan öğretimle geleneksel öğretimin öğrencilerin başarısı ve öğrenmenin kalıcılığı açısından karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Debre, İ. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde ders anlatım stratejisi olarak dramatizasyonun kullanılmasının öğrencinin başarı düzeyine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No. 214278)
• Deci, E. L., Koestner, R., & Ryan, R. M. (1999). A meta-analytic review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on ıntrinsic motivation. Psychological Bulletin, 125 (6), 627-668.
• Demirel, O. ve Turan, S. (2009). Probleme dayalı oğrenmeye ilişkin tutum olceği geçerlik ve güvenirlik çalışması. (The reliability and validity of the attitude scale towards problem based learning.) Eğitim ve Bilim (Education and Science), 34(152), 15-28.
• Erdogan, T., Erdoğan, Ö., & Uzuner, F. G. (2018). Yaratıcı drama yönteminin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonu ve tutumlarına etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 297-313.
• Ergün, M. (2011). Sınıfta motivasyon. Sınıf yönetimi (Edt: E. Karip). Ankara: Pegem Akademi. ss. 119-135.
• Geçit, Y. (2009). Trabzon merkez ortaöğretim öğrencilerinin görüşleri doğrultusunda yeni (2005) coğrafya öğretim programı ve yapılandırmacı kuram ilişkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 19, 30-54.
• Gömleksiz, N. & Kan, A. Ü. (2013). Sosyal bilgiler dersi tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 139-148.
• Göncüoğlu, Ö. G. (2010). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi demokrasinin serüveni ünitesinin öğretiminde drama ve işbirlikli öğretim yöntemlerinin öğrenci tutum ve başarısına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No. 249085).
• Günaydın, G. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde drama yönteminin erişi ve tutum üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No. 220286).
• Güney, S. (2011). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güven, İ. (2005). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki gelişim ve yeterlikleri. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. [Çevirim içi: http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi60/guven. htm] Erişim tarihi: 07.06.2021.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi (Çev. Edt: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kadan, F. Ö. (2013). Yaratıcı drama yönteminin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin ingilizce dersindeki başarı, tutum ve motivasyonlarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No. 349393).
• Makas, S. F. (2017). Yaratıcı drama yönteminin dördüncü sınıf matematik dersinde başarı, tutum ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 471955)
• Malbeleği, F. (2011). Drama yönteminin sosyal bilgiler dersi başarısına bilinçli tüketicilik üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Y ükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 328024)
• Mobrand, K. A., Turns, J. & Mobrand, L. M. (2013, July). Revealing and enhancing engineering undergraduate students’ motivation for the communication of professional practice through creation of communication preparedness portfolios in a studio setting. Professional Communication Conference (IPCC), 2013 IEEE International. pp. 1-10
• Ocak, İ., & Olur, B. (2019). Neden karma yöntem araştırma alanına yönelik bir kılvuz?, G. Ocak (Ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (1. baskı) içinde (ss.3-30). Ankara: Pegem Akademi.
• O’Donoghue, P. (2012). Statistics for sport and exercise studies: An introduction. New York, NY: Routledge.
• Okvuran, A. (2003). Drama öğretmeninin yeterlilikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 81-87
• Ormancı, Ü., & Özcan, S. (2014). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde drama yöntemi kullanımının öğrenci tutum ve motivasyonu üzerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(4), 23-40.
• Özcan, H. (2004). İlköğretim 5.sınıf sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde drama yönteminin kullanılması (Yüksel Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 144982)
• Önder, A. (2006). İlköğretimde eğitici drama, temel ilkeler, uygulama modelleri ve örnekleri. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Özsoy, S., & Özsoy, G. (2013). Eğitim araştırmalarında etki büyüklüğü raporlanması. Elementary Education Online, 12(2), 334‐346. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr adresinden edinilmiştir.
• Rovai, A.P., Baker, J.D., & Ponton, M.K. (2014). Social science research design and statistics: A practitioner's guide to research methods and IBM spss analysis (2nd ed.). Chesapeake, VA: Watertree.
• Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış (Çev. Edt: İ. Erdem). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Samancı, O. ve Coşkun, N. (2012). İlkoğretim 4. ve 5. sınıflarda sosyal beceri duzeyi ile sosyal bilgiler dersine yonelik tutumların ceşitli değişkenler acısından incelenmesi. Journal of Educational and Instuctional Studies in The World (Dünyada’ki Eğitim ve Öğretim Çalışmaları Dergisi), 2(1), 32-41.
• San, İ. (2006). Türkiye’de yaratıcı drama çalışmalarının dünü ve bugünü. In H. Ö. Adıgüzel (Ed.). Yaratıcı drama 1985-1998 yazılar (pp.433-444). Ankara: Naturel Yayıncılık.
• Saraç, A. (2015). Sosyal bilgiler dersinde drama yöntemi kullanılmasının tutum, başarı ve kalıcılığa etkisi (Yüksek Lisans Tezi) Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 389825)
• Sarı, D. (2018). ‘İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Yaratıcı Drama Yöntemi Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına, Tutumlarına ve Öğretimin Kalıcılığına Etkisi’, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(3), pp.586-605.
• Senemoğlu, N. 2009. Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Kuramdan Uygulamaya. (14. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Schunk, H. D. (2009). Learnin theories an educational perspective (Öğrenme teorileri eğitimsel bir bakışla). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Stover, J. B., Iglesia, G., Boubeta, A. R. & Liporace, M. F. (2012). Academic motivation scale: Adaptation and psychometric analyses for high school and college students. Psychology Research and Behavior Management, 5, 71-83.
• Şentürk, A. (2020). 4.sınıf sosyal bilgiler dersinde yaratıcı drama yönteminin öğrenci başarısına ve tutumuna etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No. 643161)
• Tay, B. (2004). Sosyal bilgiler dersinde anlamlandırma stratejilerinin yeri ve Önemi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2), 1-12.
• Ütkür, N. (2012). Yaratıcı Drama Yönteminin Hayat Bilgisi Derslerinde Kullanılmasının Öğrencilerin Başarı Ve Tutumlarına Etkisinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 377575)
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Pearson Education.
• Tekerek, N. (2007). Yaratıcı dramanın özgürlüğü, alışkanlıkların kalıpları ve bir uygulama örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (1), 189-219.
• Vallerand, R. J., Fortier, M. S. & Guay, F. (1997). Self-determination and persistence in a real life setting: Toward a motivational model of high school dropout. Journal of Personality and Social Psychology, 72 (5), 1161-1176.
• Yıldırım, A. Ş., & Şimşek, V. E. H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zayimoğlu, F. (2006). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersi “coğrafya ve dünyamız” ünitesinde yaratıcı drama yöntemi kullanımının öğrenci başarısı ve tutumlarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 215358)
• Zengin Erdem, E. (2014). Yöntem olarak yaratıcı drama kullanımının ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programındaki değerlere etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 357540) Winston, J. (2002). Drama, spirituality and the curriculum. International Journal of Children's Spirituality, 7 (3), 241-255.