İLETİŞİMSEL TÜRKÇE ÖĞRETİMİNİN FELSEFİ TEMELLERİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 64 - 81, 25.06.2023

Yunus Emre Çekici

https://doi.org/10.48166/ejaes.1277437

Öz

Günümüzde iletişimsel Türkçe öğretiminin merkezî kavramı olan dil işlevleri, dil felsefesinin de temel uğraş alanlarından birini oluşturmaktadır. Dil işlevleri Antik Yunan’dan beri insanlığın ilgi ve merakını çekmiş; birçok düşünür, “Dil ne işe yarar?”, “İnsan dili hangi amaçla kullanır?” gibi sorulara yanıt aramıştır. Dil işlevlerine yönelik düşüncelerini açıklayanlar arasında Antik Yunan filozofları, Aydınlanma filozofları, Humboldt, mantıkçı pozitivistler, Wittgenstein, Austin, Searle ve postmodern düşünürler ön plana çıkmaktadır. Felsefe tarihindeki bu düşünürlerin görüşleri, iletişimsel Türkçe öğretimine kuramsal bir dayanak oluşturması bakımından dikkate değerdir. Bu bağlamda iletişimsel Türkçe öğretiminin hedeflerini, olanaklarını ve sınırlılıklarını anlayabilmek ve değerlendirebilmek için, belli başlı düşünürlerin dilin işlevlerine yönelik görüşlerini belirlemek ve tartışmak gerekmektedir. Felsefe tarihinde dilin ne işe yaradığının izini sürmek, iletişimsel Türkçe öğretiminin felsefi temellerini ortaya koymak açısından önem taşımaktadır. Derleme niteliğindeki bu çalışmada, iletişimsel Türkçe öğretiminin felsefi temellerini tartışmaya sunmak amaçlanmıştır. Çalışmada dilin işlevlerini ele alan Antik Yunan filozofları, aydınlanma filozofları, Humboldt, mantıkçı pozitivistler, Wittgenstein, Austin, Searle ve postmodern düşünürlerin görüşleri karşılaştırmalı bir biçimde incelenmiş ve işlevsel/iletişimsel Türkçe öğretimi bağlamında yorumlanmıştır. Böylece Türkçe öğretimi ile dil felsefesi arasındaki doğal bağa dikkat çekmek amaçlanmıştır. Çalışmada Wittgenstein, Austin ve Searle’ün geliştirdiği kuramların iletişimsel Türkçe öğretimi açısından önemli olduğu yorumu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

işlevsel dil öğretimi, iletişimsel dil öğretimi, Türkçe öğretimi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, dil işlevleri

PHILOSOPHICAL FOUNDATIONS OF COMMUNICATIONAL TURKISH TEACHING

Öz

Language functions, which are the central concept of communicative Turkish teaching today, constitute one of the main fields of study of language philosophy. Language functions have attracted the interest and curiosity of mankind since Ancient Greece. Ancient Greek philosophers, Enlightenment philosophers, Humboldt, logical positivists, Wittgenstein, Austin, Searle and postmodern thinkers come to the fore among those who explain their thoughts on language functions. The views of these thinkers in the history of philosophy are remarkable in terms of forming a theoretical basis for communicative Turkish teaching. In this context, in order to understand and evaluate the objectives, possibilities and limitations of communicative Turkish teaching, it is necessary to identify and discuss the views of major thinkers on the functions of language. Tracing the use of language in the history of philosophy is important in terms of revealing the philosophical foundations of communicative Turkish teaching. In this compilation study, it is aimed to present the philosophical foundations of communicative Turkish teaching for discussion. In the study, the views of Ancient Greek philosophers, Enlightenment philosophers, Humboldt, logical positivists, Wittgenstein, Austin, Searle and postmodern thinkers who discussed the functions of language were examined in a comparative way and interpreted in the context of functional/communicative Turkish teaching. Thus, it is aimed to draw attention to the natural connection between teaching Turkish and philosophy of language. In the study, it was commented that the theories developed by Wittgenstein, Austin and Searle are important in terms of communicative Turkish teaching.

Anahtar Kelimeler

functional language teaching, communicative language teaching, Turkish teaching, Turkish teaching as a foreign language, language functions

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Wilhelm von Humboldt’ta dil-kültür bağlantısı. İnkılap.
• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. TDK.
• Altınörs, A. (2000). Dil felsefesi sözlüğü. Paradigma.
• Altınörs, A. (2003). Dil felsefesine giriş. İnkılap.
• Altınörs, A. (2009). İdealar ve dil bağlamında Locke ile Leibniz. Eflatun.
• Altuğ, T. (2008). Dile gelen felsefe. YKY.
• Aristoteles (1975). Politika (M. Tuncay, Çev.). Remzi.
• Aristoteles (1993). Poetika (İ. Tunalı, Çev.). Remzi.
• Aristoteles (2013). Retorik (M. H. Doğan, Çev.). YKY.
• Austin, J. L. (2017). Söylemek ve yapmak (L. Aysever, Çev.). Metis.
• Benzer, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde işlevsel dil bilgisi. Pegem Akademi.
• Berkeley, G. (1998). İnsan bilgisinin ilkeleri üzerine (H. Turan, Çev.). Bilim ve Sanat.
• Blundell, J., Higgens, J. &Middlemiss, N. (1982). Function in English. Oxford University.
• CEFR (2020). CommonEuropenframework of reference forlanguages: learning, teaching, assestment.Council of Europe.
• Cerit, Ü. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarında dil işlevlerinin kullanımı üzerine bir değerlendirme: A1 örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cook, V. J. (1985). Language functions, socialfactors, andsecondlanguagelearningandteaching. IRAL International Review of AppliedLinguistics in Language Teaching, 23 (1-4), 177-198
• Çekici, Y. E. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan Yedi İklim ve İstanbul ders kitaplarında yazma görevleri. Gaziantep UniversityJournal of EducationalSicience, 2 (2), 1-10.
• Çekici, Y. E. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi açısından dil işlevleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelebi, V. (2016). Çağdaş mantıkçı anlam kuramında dil-dünya ilişkisi ve metafiziğin yadsınması. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 26, 69-84.
• Demircan, Ö. (2005). Yabancı-dil öğretim yöntemleri. Der.
• Deniz, K. ve Çekici, Y. E. (2019). Dil işlevleri açısından Türkçe öğreniyorum ders kitabı. TurkishStudies, 14 (6), 3043-3062.
• Deniz, K. ve Çekici, Y. E. (2019c). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi açısından toplu taşıma araçlarında dil işlevleri. International Journal of Languages’ EducationandTeaching, 7 (4), 24-36.
• Deniz, K. ve Çekici, Y. E. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine yönelik dil işlevleri. ZFWT, 13 (1), 01-26.
• Deniz, K. ve Demir, E. (2019). İşlevlerine göre bağlaçları konu edinen araştırmalar. Millî Eğitim Dergisi, 48 (1), 903-915.
• Deniz, K. ve Demir, E. (2021). Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarında dil işlevleri. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 23-46.
• Deniz, K., Öztürk, İ. Y. ve Çekici, Y. E. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kapsamında Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi’nde aracılık. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 347-357.
• Derrida, J. (2009). Edebiyat edimleri (M. Erkan ve A. Utku, Çev.). Otonom.
• Feyerabend, P. (2012). Akla veda (E. Başer, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Fırıncı Orman, T. (2015). Jacques Derrida düşüncesinde “dil”. Kilikya Felsefe Dergisi, 1, 61-81.
• Göçen, G. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde yöntem. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 23-48.
• Hobbes, T. (2012). Leviathan (S. Lim, Çev.). YKY.
• Horkheimer, M. (2016). Akıl tutulması (O. Koçak, Çev.). Metis.
• Humboldt, W. V. (1988). On languagethediversity of humanlanguage-structureanditsinfluence on thementaldevelopment of mankind (P. Heath, Çev.). Cambridge University.
• Kant, I. (1984). Seçilmiş yazılar (N. Bozkurt, Çev.). Remzi.
• Kılıç, V. (2007). Dilin işlevleri: metin eylem kuramı yaklaşımı. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 124-138.
• Kinsella, K. (2010). Academiclanguagefunction: Toolkit. Sweetwater District-WideAcademicSupportTeams.
• Leibniz, G. W. (1996). New essays on humanundertanding (P. Remnant ve J. Bennet, Trans. & Ed.). Cambridge UniversityPress.
• Locke, J. (2013). İnsan anlığı üzerine bir deneme (V. Hacıkadiroğlu, Çev.). Kabalcı.
• Lyotard, J. F. (2013). Postmodern durum (İ. Birkan, Çev.). Bilgesu.
• Özdemir, O. (1996). Dilbilimin belirginleşme süreci (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Özdemir, O. (2008a). Eleştirel düşünme. Kriter.
• Özdemir, O. (2008b). Köy enstitüleri ve yeni ortaçağın eğitim sorunu. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 46-54.
• Platon (2000). Kratylos (C. Karakaya, Çev.). Sosyal.
• Platon (2014). Devlet (S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcöz, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür.
• Schaeffer, B. (1982). Linguisticfunctionsandlanguageintervention: I. Concepts, evidence, andinstructionalsequence. TheJournal of Special Education, 16 (3), 289–308.
• Searle, J. R. (2000). Söz edimleri (L. Aysever, Çev.). Ayraç.
• Searle, J. R. (2011). Söylemek ve anlatmaya çalışmak (L. Aysever, Çev.). Bilgesu.
• Sönmez, Ö. (2021). Yabancı dil öğretiminde iletişimsel ve eylem odaklı yaklaşımın ilkelerine karşılaştırmalı bir bakış: “Reflets” ve “Tendances” örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (1), 35-53.
• Şaylan, G. (2020). Postmodernizm. İmge.
• Türkiye Maarif Vakfı (2020a). Türkiye Maarif Vakfı Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı. Bayem Ajans Promosyon Medya Rek. Org. Matbaa ve Bilişim Hizmetleri.
• Türkiye Maarif Vakfı (2020b). Türkiye Maarif Vakfı Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı. Matsis Matbaa Hizmetleri.
• Wittgenstein, L. (2010). Felsefi soruşturmalar (H. Barışcan, Çev.). Metis.
• Wittgenstein, L. (2013). Tractatuslogico-philosophicus (O. Auroba, Çev.). Metis.
• Yavuz, M. A. ve Şimşek, M. R. (2008). Yabancı dil öğretim yöntemlerinin eytişimsel incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (4), 47-64.
• Yaylı, D. ve Yaylı, D. (2014). Yabancı dil öğretimi yaklaşımları ve yöntemleri. D. Yaylı ve Y. Bayyurt (Ed.). Yabancılara Türkçe öğretimi politika yöntem ve beceriler içinde (s. 7-28). Anı.
• Yunus Emre Enstitüsü (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe İlk Kazanımlar İçin Başvuru Rehberi. Yunus Emre Enstitüsü.