Türkçenin Söz Varlığı İçerisinde Dolap Kelimesinin Kullanımı ve Ormancılıktaki Yeri

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 9, 30.04.2021

Erhan Kılıç , Mustafa Yılmaz

https://doi.org/10.31451/ejatd.827572

Öz

Türkçenin söz varlığı içindeki bazı kelimeler çok farklı anlamlarda ve alanlarda kullanılmıştır. Bu kelimelerden biri de dolap kelimesidir. Bu kelime su dolabı, dönme dolap, dolab (muhasebe defteri), dolapçı, dolab (banka), kebap dolabı (döner), dolap gemisi, dolap çevirmek gibi çok değişik anlamlardaki isim, terim ve deyimlerde kullanılmıştır. Su dolabı ve dönme dolapların yaygın olduğu dönemlerde dolap kelimesi teşbih yapmak amacıyla da edebiyatın her alanında yer almıştır. Ayrıca dolap kelimesi ormancılıkla da yakın alakalı olup bu isimde bir kereste mevcuttur. Dolap keresteleri beton binalar ve yeni yapı malzemelerinden önce evlerin en temel malzemelerinden biri olmuştur. Anlam zenginliği olan kelimeleri kavram dünyamızın, maddi-manevi kültürümüzün yansıtıcısı olarak görmek gerekir. Bu bakımdan dilimizin derinliğini ve zenginliğini anlamak için dolap gibi kelimelerin anlam ve kullanım serüveninin tanınması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Dolap, Su Dolabı, Çıkrık, Anlambilim, Kereste

The Use of the Word Dolap in Turkish Vocabulary and Its Place in Forestry

Öz

Some words in Turkish vocabulary are used in very different meanings and contexts. One of these words is the term dolap (wheel, spinning wheel, rotary, cabinetry). This term has been used in many different meanings such as water wheel, ferris wheel, accounting book, bank, rotary kebab (döner kebab), paddle ship, maneuver (set a snare). In the periods when water wheels and ferris wheels were common, the word dolap was frequently used in every field of literature as a simile. The word dolap is also closely related to forestry and there is a type of timber with this name. Dolap timbers have been one of the most basic materials of houses before concrete buildings and new building materials. The words that have a rich meaning like a dolap should be seen as a reflection of our world of concepts and our tangible and intangible culture. In this respect, it is important to recognize the meaning and use of words such as dolap in order to understand the depth and richness of our language.

Anahtar Kelimeler

Dolap, Water Wheel, Semantics, Wood

Kaynakça

• Akın, S., 2007. Dönme dolap ölçeği... .http://arsiv.sabah.com.tr/2007/03/22/cp/yaz1363-20-103-20070303-101.html (Ziyaret tarihi: 10/04/2020).
• Aksan, D., 2005. Türkçenin Zenginlikleri İncelikleri. Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Alparslan. R., 15.04.2020. İstanbul Bakırköy’de yapılan kişisel görüşme.
• Anonim, 1911. Orman ve Maadin ve Ziraat Nezareti Mecmuası, Birinci Sene, Adet 2.
• Araz, N., 2004. Dertli Dolap. Atlas Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Aydın, Y.A., 2007. Osmanlı Denizciliği. İstanbul Üniversitesi, Tarih Anabilim Dalı yayınlanmamış Doktora tezi, 401 s.
• Ayverdi S., 2007. Arkamızda Dönen Dolaplar. Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.
• Barkan, Ö. L., 1972. Süleymaniye Camii ve İmaret İnşaatı (1550-1557) I.Cilt. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Barkan, Ö. L., 1979. Süleymaniye Camii ve İmaret İnşaatı (1550-1557) II.Cilt İnşaata ait Emir ve Fermanlar .Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Birand, H., 2004. Anadolu Manzaraları. TÜBİTAK, Ankara.
• C.BH. 103.4975. TC. Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi, Cevdet Bahriye Fonu
• C.BLD.125.6209. TC. Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi, Cevdet Belediye Fonu.
• Derleme Sözlüğü, 1993. Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü IV, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Doğan, M., 2001. Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Vadi Yayınları. Ankara, 1452s.
• Düzgün, D., 2019. Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Romanlarında Yer Alan İstanbul Konaklarında “Harem Ve Selamlık”.
• Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 160 sayfa.
• Eren, H., 1999. Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü 2. Baskı. Bizim Büro Basımevi, Ankara.
• Ersoylu, H., 1989. Cem Sultan’ın Türkçe Divânı, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları/543.
• Maden, F., 2013. Evliya Çelebi’nin Seyahatnâmesinde Bektaşi Tekke ve Türbeleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (68): 89-128.
• İnalcık, H., 2009a. Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - II . Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• İnalcık, H., 2009b. Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - I . Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Kahraman S. A., 2010. Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul, 5. Kitap, 2. Cilt Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Kahraman S. A ve Dağlı, Y., 2010. Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul, 1. Cilt 2. Kitap. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Karayel, F. Ş. ve Aygün M., 2013. Kütahya Gediz İlçesi İğne Oyaları, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 6, Sayı, 11:181-194.
• Kılınç, S., 2012. Yunus Emre’nin Unutulan Dertli Dolabı. Yedikıta Tarih ve Kültür Dergisi, 65-69.
• Koç, F., 2017. Xv. Yüzyıl Müzik Nazariyatçılarından Abdülaziz B. Abdülkadir Merâgî’nin Nekāvetü’l-Edvâr’ında Enstrumanlar, II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu 18-19-20 Mayıs 2017 Alanya Bildiriler Kitabı (Edt: Ak, M.): 23-31.
• Kutluk, H., 1957. Türkiye Ormancılığı İle İlgili Tarihi Vesikalar (Cilt II). Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Kuzucu, K., 1999. Osmanlı Başkentinde Büyük Yangınlar ve Toplumsal Etkileri. Yeni Türkiye Yayınları c.5 :687-699.
• Kütükoğlu, M.,1983. Osmanlılarda Narh Müessesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri. Enderun Yayınları, İstanbul.
• Milliyet. 1950. Milliyet Gazetesi, 26 Aralık 1950, sayı 250, sayfa 6.
• Mitat, A., 1929. Ormanlarımız Elde Ettiğimiz Hasılat ve Mevcut Teşkilat. Orman ve Av Dergisi. 18(2), s:1-7.
• Nişanyan, S., 2018. Nişanyan Sözlük-Çağdaş Türkçenin Etimolojisi. Liber Plus Yayınları, İstanbul.
• Pala, İ., 2005. İki Dirhem Bir Çekirdek. Kapı Yayınları, İstanbul.
• Sevgi, O., 2015. “Yerli Ormancılık Terimleri” Çalışması, Avrasya Terim Dergisi, 3(2): 34 – 57.
• Sezgin, F., 2008. İslam’da Bilim ve Teknik Cilt V. İBB Kültür A.Ş Yayınlar, İstanbul.
• Sökmen, T., 2010. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İlçe ve Semt İsimlerinin Ortaya Çıkışında Ekonomik Ve Kültürel Özelliklerin Rolü; İstanbul Örneği. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 106 sayfa.
• Taşkın, Ü., 2005. Osmanlı Devleti’nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 210 sayfa.