Düzce Yöresinde Sambucus ebulus L. Türünün Yöresel İsimleri

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 3, 42 - 50, 24.12.2021

Neval Güneş Özkan

Öz

Sambucus ebulus L. Adoxaceae familyasından, 1-2 metre boylanan otsu bir bitkidir. Ülkemizde doğal olarak yayılış yapan bu tür yaprak, çiçek, meyve gibi kısımlarıyla halk tıbbında oldukça yaygın olarak bilinmekte ve çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Farklı yörelerde “Anzili, Ayıotu, Azıotu, Cüce mürver, Hekimana, Kımçırık, Levor, Mürverotu, Patpatik, Pellempüs, Purtlak, Sultanotu, Şahmelek, Şahmelik, Telli gelin, Yabani mürver, Yer mürveri, Yivdim ve Yivdin” gibi çok çeşitli isimlerle tanınmaktadır.
Bu çalışmada Düzce ilinde çeşitli habitatlarda oldukça geniş yayılışı bulunan, yöre halkı tarafından iyi bilinen ve çeşitli amaçlarla yaygın olarak kullanılan, Sambucus ebulus L. türünün yöresel isimleri verilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre bitkinin Düzce’de 29, ülke genelinde ise 60 farklı isimle tanındığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sambucus ebulus, Yöresel İsim, Düzce, Sultanotu, Şahmelik

Regional Names of Sambucus ebulus L. in Düzce Region

Öz

Sambucus ebulus L. is a herbaceous plant from the Adoxaceae family, 1-2 meters tall. This species, which has natural distribution in our country, is widely known in folk medicine with its parts such as leaves, flowers and fruits and is used for various purposes. It is known by various names such as “Anzili, Ayıotu, Azıotu, Cüce mürver, Hekimana, Kımçırık, Levor, Mürverotu, Patpatik, Pellempüs, Purtlak, Sultanotu, Şahmelek, Şahmelik, Telli gelin, Yabani mürver, Yer mürveri, Yivdim and Yivdin” in different regions.
In this study, local names of Sambucus ebulus L. which is widely distributed in various habitats in Düzce province, well-known by the local people and widely used for various purposes, are given. According to the results of the study, it was determined that the plant is known with 29 different names in Düzce and 60 different names throughout the country.

Anahtar Kelimeler

Sambucus ebulus, Local Name, Düzce, Sultanotu, Şahmelik

Kaynakça

• Alkayış, M. F., 2009. Türkçe’de kullanılan alıntı bitki adları, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/4: 71-92.
• Batı, C., 2018. Abbaslık Köyü (Bilecik) florası ve etnobotanik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 137 sayfa.
• Baytop, T., 1997. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu, İkinci baskı, Ankara.
• Baytop, T., 1999. Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• Bulut, Y., 2006. Manavgat (Antalya) yöresinin faydalı bitkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji ABD., Yüksek Lisans Tezi.
• Doğru Koca, A., Yıldırımlı Ş., 2010. Ethnobotanical properties of Akçakoca district in Düzce (Turkey). Hacettepe Journal of Biology and Chemistry. 38 (1) 63-69.
• Ecevit Genç, G., Özhatay, N., 2006. An Ethnobotanıcal study in Çatalca (European part of Istanbul) II. Turkish J. Pharm. Sci., 3 (2): 73-89.
• Erdinç Usta, B. Altundağ Çakır, E., 2021. Samandere Vadisi (Düzce) ve çevresinde geleneksel kullanımı olan bitkilerin yöresel isimleri, Avrasya Terim Dergisi, 9 (1): 10-25
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M, Babaç, M T. (edlr.), 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
• Gürbüz, İ., Gençler Özkan A. M., Akaydın G., Salihoğlu E., Günbatan T., Demirci F., Yeşilada E., 2019. Folk medicine in Düzce province (Turkey). Turkish Journal of Botany, 43: 769-784
• Kızılarslan Ç., Özhatay N., 2009. Local names of some plants from the south part of Izmit (Northwest Turkey), İstanbul Journal of Pharmacy, 40:37-46.
• Koçyiğit M., 2005. Yalova ilinde etnobotanik bir araştırma, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmasötik Botanik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 176 sayfa.
• Korkmaz, M., Karakurt, E., 2015. An ethnobotanical ınvestigation to determine plants used as folk medicine in Kelkit (Gümüşhane/Turkey) District. Biological Diversity and Conservation, 8/3: 290-303, ISSN 1308-8084
• Köysal, A., Altundağ Çakır, E., 2020. Gölyaka İlçesinde (Düzce) Yerel Halk Tarafından Kullanılan Bitkilerin Yöresel İsimleri, Avrasya Terim Dergisi, 8 (2): 70 - 78
• Kültür, Ş., 2008. An ethnobotanical study of Kırklareli (Turkey). Phytologia Balcanica, 14 (2): 279 –289, Sofia.
• Lazuri.com., 2021. Bitkilerin Lazca, Türkçe ve Latince isimleri -3-http://www.lazuri.com/tkvani_ncarepe/i_a_mzgudape_bitkiler_03.html. (Ziyaret tarihi: 17 /06/ 2021).
• Menemen, Y., Dönmez, A., 2007. Uluslararası Botanik Adlandırma Yasası (Viyana Yasası) 2006 (Çeviri).
• Özlü, Z., 2012. 19. Yy.’da Düzce Kazasına Göçler, BİLİG, 61: 201-222
• Özmen, M., 2010. Hatay-Erzin Başlamış Köyünden Derlenen Bitki Adları, Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 58: 255-268
• Rao, V., 2004, The importance of botanical nomenclature and synonymy in taxonomy and biodiversity, Current Science, vol: 87, No: 5
• Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekat, L., Leblebici, E., 1998. Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No:116, İzmir.
• Sevgi E., Kızılarslan Hançer Ç., Akkaya M, Altundağ Çakır, E., 2018. Biga’da (Çanakkale) geleneksel kullanımı olan bitkilerin yöresel adları ve adlandırma yaklaşımları. Avrasya Terim Dergisi, 6(1):35–47.
• Taxon.org., 2021. Internatıonal code of botanical nomenclature. Vienna Code (2006) (iapt-taxon.org). (Ziyaret tarihi: 10 /06/ 2021).
• TİD, 2021. Türkiye’nin en genç ve dinamik ili Düzce. http://tid.web.tr/ortak_icerik/tid.web/170/duzce%20ozel%20dosya.pdf. (Ziyaret tarihi: 14 /06/ 2021).
• Tubives, 2021. Türkiye Bitkileri Veri Servisi. http://194.27.225.161/yasin/tubives/index.php?sayfa=1&tax_id=4506 (Ziyaret tarihi: 25 /05/ 2021).
• Tuzlacı, E. Alparslan İşbilen, D. F., Bulut, G., 2010. Turkish folk medicinal plants, Part VIII: Lalapaşa (Kırklareli), Marmara Pharmaceutical Journal, 14: 47-52.
• Tuzlacı, E., Alparslan, D. F., 2007. Turkish folk medicinal plants, Part V: Babaeski (Kırklareli), İstanbul Ecz. Fak. Mec.,39: 11-23
• Tuzlacı, E., Eryaşar Aymaz, P., 2001. Turkish folk medicinal plants, Part IV: Gönen (Balıkesir), Fitoterapia, 72: 323-343
• Tuzlacı, E., Sadıkoğlu, E., 2007. Turkish folk medicinal plants, Part VI: Koçarlı (Aydın), İstanbul Ecz. Fak. Mec. 39: 25-37
• Tuzlacı, E., Tolon, E., 2000. Turkish folk medicinal plants, Part III: Şile (İstanbul), Fitoterapia, 71: 673-685
• Uycan Saraç, D., Özkan, Z. C., Akbulut, S. 2013. Ethnobotanic features of Rize/Turkey province. Biological Diversity and Conservation, 6/3: 57-66, ISSN 1308-8084