İnsan Kontrolü Dışındaki Köpekler için Kullanılan Kavramların Karmaşıklığı

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 3, 66 - 74, 28.12.2022

Akif Keten

https://doi.org/10.31451/ejatd.1163646

Cited By: 1

Öz

Köpekler ilk evcilleştirilen hayvanlar olup, insanoğlu tarafından başlangıçta avcılık amacıyla kullanılmıştır.
Günümüzde ise çok farklı amaçlar için beslenmektedir. Ancak çeşitli nedenlerle insandan bağımsızlaşan köpekler
şehirler başta olmak üzere farklı habitatlarda hayatlarını sürdürmekte ve kontrolsüz şekilde üreyebilmektedir. Bu bazı
sorunları da ortaya çıkarmıştır. Son zamanlarda ilgi grupları arasında farklı konularda tartışmalara kadar giden anlayışlar
bulunmaktadır. Köpeklere toplumun ilgisi köpekler için kullanılan kavramsal çeşitliliğe ve karmaşaya da sebep
olmaktadır. Kontrol dışındaki köpekler için kullanılan adlandırmalarla ilgili farklılıkları ortaya koymak için bu çalışma
yapılmıştır. İnternet arama motorları yardımıyla yapılan çalışmada baskın olarak “Sokak” kelimesiyle (%86)
adlandırmalar yapılmaktadır. En yaygın kullanımlar “Sokak hayvanları”, “Sokak köpeği”, “Sokak köpekleri”, “Başıboş
köpek”, “Sokak hayvanı”dır. Resmi yazışmalarda ise “Sahipsiz” kelimesiyle kullanılmaktadır. Bu hayvanların her yaşam
ortamında varlıklarının bilinmesinden dolayı isminin sokaklarla özdeşleştirilmesi doğru olmayacaktır. Serbest biçimde
farklı yaşam ortamlarında bulunan evcil hayvanlara “Sahipisiz” denilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Başıboş Köpek, Sahipsiz Köpek, Sokak Hayvanları, Sokak Köpeği

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Ambiguity of Concepts Used for Dogs Independent of Humans

Öz

The dog is our oldest domesticate, and they were initially used by humans for hunting. Today, it is bred for
many different purposes. However, for various reasons, dogs became independent of humans. They can live in
different habitats, especially in cities, and can reproduce uncontrollably. This also raises some problems. Recently, there
have been understandings that lead to discussions on different issues among interest groups on stray dogs. Society's
interest in dogs also causes conceptual diversity and confusion for their. This study was conducted to reveal the
differences in naming used for dogs out of control. In this study, which was carried out with the help of internet search
engines, naming is predominantly made with the word "Street" (86%). The most common uses are “Street animals”,
“Street dog”, “Street dogs”, “Stray dog”, “Street animal”. In official correspondence, it is used with the word "Stray".
Since these animals are known to exist in every living environment, it would not be correct to identify their names with
streets.

Anahtar Kelimeler

Stray Dogs, Unowned Dog, Street Animals, Street Dogs

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Acosta-Jamett, G., Cleaveland, S., Cunningham, A.A., Bronsvoort, B.M.D., 2010. Demography of domestic dogs in rural and urban areas of the Coquimbo region of Chile and implications for disease transmission, Preventive Veterinary Medicine, 94 (3-4), 272–281.
• AKC, 2022. Dog Breeds. American Kennel Club. akc.org (Ziyaret tarihi: 29/07/2022)
• Altıntaş, E.Ş., 2021. Edu. tr uzantılı web sayfası içeriklerinde arama sonuçları sıralanması optimizasyonu. Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Cortés-Calva, P., Gallo-Reynoso, J.P., Delgadillo-Rodríguez, J., Lorenzo, C., Álvarez-Castañeda, S.T., 2013. The effect of feral dogs and other alien species on native mammals of Isla de Cedros, Mexico, Natural Areas Journal, 33(4), 466-473.
• Erdoğan, S., 2020. Atasözleri ve deyimlere göre Türkçedeki “İt ve Köpek” kavramları, Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 14,135-148, DOI:10.29228/cahij.43212
• Erdönmez, I.Ç., 2007. İstanbul’da kültürel iletişim modeline iki örnek: Eminönü ve Beyoğlu’nun sokak kültürlerinin değerlendirilmesi. Marmara Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 119 s, İstanbul.
• Freedman, A.H., Lohmueller, K.E., Wayne, R.K., 2016. Evolutionary history, selective sweeps, and deleterious variation in the dog. Annual Review of Ecology Evolution and Systematics, 47(1), 73–96. DOI:10.1146/annurev-ecolsys-121415-032155.
• İçişleri Bakanlığı, 2021. Kalacak Yeri Olmayan Vatandaşlar ve Sokak Hayvanlarına İlişkin İki Genelge. https://icisleri.gov.tr/kalacak-yeri-olmayan-vatandaslar-ve-sokak-hayvanlarina-iliskin-iki-genelge (Ziyaret tarihi: 16/08/2022)
• Keten, A., Beşkardeş, V., Değermenci, A., 2017. Human activities that threaten the wildlife in Duzce. International Forestry and Enviroment Symposium. 07-10 November 2017 Trabzon-Turkey.
• Knobel, D.L., Butler, J.R., Lembo, T., Critchlow, R., Gompper, M.E., 2014. Dogs, disease, and wildlife. M.E. Gompper (Ed.), Free-ranging dogs and wildlife conservation, Oxford University Press, Oxford (2014), pp. 144-169
• Lessa, I., Guimarães, T.C.S., de Godoy Bergallo, H., Cunha, A., Vieira, E.M., 2016. Domestic dogs in protected areas: a threat to Brazilian mammals?. Natureza & Conservação, 14(2), 46-56.
• Özen, B., 2019. Yaşam hakkına saygı ve sanatta etik sorunu. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 7(34), 263-279.
• Parker, H.G., 2012. Genomic analyses of modern dog breeds. Mammalian genome, 23(1), 19-27.
• Raisor, M.J., 2004. Determining the antiquity of dog origins: Canine domestication as a model for the consilience between molekular genetics and archaeology. Texas A&M University, doctorate thesis, 289 p.
• Reece, J.F., Chawla, S.K., Hiby, A.R., 2013. Decline in human dog‐bite cases during a street dog sterilisation programme in Jaipur, India. Veterinary Record, 172(18), 473-473.
• Resmi Gazete, 1932, Köpeklere karşı ittihaz edilecek tedbirler hakkında karar. Sayı 2123
• Resmi Gazete, 2004, Hayvanları Koruma Kanunu. Sayı 25509.
• Satır, M.E.,2020. Yeni Zelanda’da meydana gelen terör eyleminin uluslararası medyada sunuluş biçimleri üzerine eleştirel söylem analizi. Atatürk İletişim Dergisi, 19, 5-22.
• Sümer, M., 2021. Osmanlı modernleşmesini hayvanlar üzerinden okumak: Abdullah Cevdet’in İstanbul’da köpekler risalesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 5(4), 2628-2652.
• Tamzok, H., Mustafa, K.Ü.K., Çobanoğlu, N., 2017. Hukuki ve etik boyutlarıyla sokak hayvanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 245-280.
• TDK, 2022. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. sozluk.gov.tr (Ziyaret tarihi: 14/08/2022).
• Ürgüplü, G., 2013. Derin ekoloji bağlamında kentte sokak hayvanlarıyla birlikte yaşamak olgusunun incelenmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Disiplinlerarası Kentsel Tasarım Programı yayınlanmamış Doktora tezi, 146 s. İstanbul.
• Vilà, C., Savolainen, P., Maldonado, J.E., Amorim, I.R., Rice, J.E., Honeycutt, R.L., Crandall, K.A., Lundeberg, J., Wayne, R.K., 1997. Multiple and ancient origins of the domestic dog. Science, 276(5319), 1687-1689.
• Vonholdt, B.M., Driscoll, C.A., 2017. Origins of the dog: Genetic insights into dog domestication. In: Serpell, J. (Ed.). The domestic dog, its evolution, behaviour and interactions with people, 22-41.
• Wayne, R.K., Vonholdt, B.M., 2012. Evolutionary genomics of dog domestication. Mammalian Genome, 23(1), 3-18.
• Young, J.K., Olson, K.A., Reading, R.P., Amgalanbaatar, S., Berger, J., 2011. Is wildlife going to the dogs? Impacts of feral and free-roaming dogs on wildlife populations. BioScience, 61(2), 125-132.
• Yücelt, N., 1954. XIX asırda İstanbul sokakları nasıldı? https://openaccess.marmara.edu.tr/server/api/core/bitstreams/4ab75831-b473-4f00-8d41-1382ce12525f/content (Ziyaret tarihi: 11/08/2022).