Ortaöğretim Öğrencilerinin Okul Yaşam Kalitesi Algıları ile Öğrenci Liderliği Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 180 - 206, 31.10.2021

Mahire Aslan , Zerrin Önen

Öz

Liderlik 21. yüzyılda bireylere kazandırılması gereken temel becerilerden bir tanesidir. Geleceğimizin teminatı olan gençlerimize özellikle de lise öğrencilerimize bu becerinin kazandırılması, bu doğrultuda yetiştirilmeleri önem arz etmektedir. Gençlerimizin öğrenimlerinin önemli bir parçası olan lise yaşamının ve lise yaşam kalitesinin olumlu olması da gençlerimizin yetiştirilmesinde dikkate alınması gereken bir başka boyuttur. Bu araştırmada da lise öğrencilerinin okul yaşam kalitesi algıları ile öğrenci liderliği arasındaki ilişkinin saptanması amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı araştırmanının evrenini Kahramanmaraş ilinin Pazarcık ilçesindeki 3 Anadolu lisesindeki 1987, 1 mesleki ve teknik lisedeki 792, 1 Anadolu İmam Hatip lisesindeki 368, 1 fen lisesindeki 328, 1 sağlık meslek lisesindeki 146 ve toplamda 7 lisedeki 3621 ortaöğretim öğrencisi; örneklemini ise uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen 377 lise öğrencisi (195 kız, 182 erkek) oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri “öğrenci liderliği ölçeği” ve “lise yaşam kalitesi ölçeği” ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde Mann-Whitney U, Kruskall Wallis ve Spearman Sıra Farklar korelasyonu yapılmıştır. Araştırma bulguları kızların erkeklere göre daha fazla liderlik davranışı sergilediklerini, sınıf düzeyi yükseldikçe okul yaşam kalitesi algısının olumsuz yönde bir seyir izlediğini, sosyal-kültürel etkinliklerde ve liderlik görevlerinde bulunan öğrencilerin, bu tür etkinliklerde görev almayan öğrencilere göre okul yaşam kalitesi algılarının daha olumlu olduğunu, okul yaşam kalitesi ile öğrenci liderliği arasında pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişki bulunduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim öğrencileri, Liderlik, Öğrenci Liderliği, Okul Yaşam Kalitesi

Kaynakça

• Al-Jammal, K. (2015). Student leadership: Basic skills and appropriate activities. International Journal of Innovative Research & Development, 4(13), 20-39.
• Arıkan, G. (2015). Spor lisesi ve Anadolu lisesi öğrencilerinde okula aidiyet duygusu ve okul yaşam kalitesinin incelenmesi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Arıkan, G. & Sarı, M. (2016). Lise öğrencilerinde okul yaşam kalitesinin incelenmesi. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 2(1), 66-77.
• Argon, T. & Kösterelioğlu, M. A. (2009). Üniversite öğrencilerinin üniversite yaşam kalitesi ve fakülte kültürüne ilişkin algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 43-61.
• Arslan, H. & Durmuş, Ö. (2013). İlköğretim öğrencilerinde görülen liderlik davranışlarının araştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(1), 207-228.
• Aslan, M. & Ağıroğlu Bakır, A. (2014). Resmi ve özel okul öğretmenlerinin paylaşılan liderliğe ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1).
• Ayık, A. & Ataş-Akdemir, Ö. (2015). Öğretmen adaylarının okul yaşam kalitesi ve okula yabancılaşma algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(4), 429-452.
• Aykıt, S. & Öztürk, M. B. (2017). Öğrenci algılarına göre liselerde yaşam kalitesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 641-649. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1799
• Banoglu, K. (2011). School principals' technologylLeadership competency and technology coordinatorship. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(1), 208-213.
• Bass, B. M. & Bass, R. (2008). The Bass handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications (4th ed.). USA:Free Press.
• Birol, Z. N. (2005). Fen lisesi ve sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin mükemmelliyetçilik, benlik saygısı, liderlik özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Boylu, A. A. & Paçacıoğlu, B. (2016). Yaşam kalitesi ve göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 8(15), 137-150.
• Burchard, B. (2009). The student leadership guide (4th ed.). USA: Experts Academy.
• Bursalıoğlu, Z. (2019). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (20. Baskı). Ankara: Pegem.
• Bülbül, H., Tunç, T. & Aydil, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığı: Kişisel özellikler ve başarı ile ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 97-111.
• Büyükoğlu, H. & Polat, G. (2017). Öğrenci liderliği uygulamaları ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Eurasia Social Sciences, 8(26), 303-317.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cansoy, R. (2015). Türkiye'de ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin gençlik liderlik özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Cansoy, R. & Turan, S. (2016). Gençlik liderlik özellikleri ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türkiye Eğitim Dergisi,1(1), 19-39.
• Cansoy, R., Türkoğlu, M. E., & Parlar, H. (2016). Liderlik özellikleri: Bir ölçek geliştirme çalışması ve öğrencilere yönelik bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 45(212), 139-159.
• Coffey, A. & Lavery, S. (2017). Student leadership in the middle years: A matter of concern. Improving Schools, 21(2), 187-200.
• Çınar, A. & Bozgeyikli, H. (2015). Ortaöğretim kurumlarında paylaşılan liderlik algısı. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(9), 42-60.
• Demirçelik, E., Karacabey, A. S. & Cenan, E. D. (2017). Özel yetenekli öğrencilerin liderlik becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 399-425.
• Dempster, N. & Lizzio, A. (2007). Student leadership: Necessary research. Australian Journal of Education, 51(3), 276–285.
• Dobosz, R. P. & Beaty, L. A. (1999). The relationship between athletic participation and high school students' leadership ability. Adolescence, 34(133), 215.
• Dönmez, Ş. & Taylı, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinde okul iklimi, okula bağlılık ve okul yaşam kalitesi algısının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 1-17.
• Duraklı, H. (2019). Öğrencilerin lise yaşam kalitesi algıları ile okul bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Durmaz, A. (2008). Liselerde okul yaşam kalitesi (Kırklareli ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Epstein, J. L. & McPartland, J. M. (1976). The concept and measurement of the quality of school life. American Educational Research Journal, 13(1), 15-30.
• Erden, A. & Erdem, M. (2013). İlköğretim okullarında okul yaşamı kalitesi: Van ili örneği. Hacettepe Üniversiitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 151-165.
• Ereş, F. & Bilasa, P. (2017). Middle school students’ perceptions of the quality of school life in Ankara. Journal of Education and Learning, 6(1), 175-183.
• Gedik, A. & Cömert, M. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 989-1006.
• Haber‐Curran, P. & Tillapaugh, D. (2017). Gender and student leadership: A critical examination. New Directions for Student Leadership, 154, 11-22.
• Hallinger, P. (1992). The evolving role of American principals: From managerial to instructional to transformational leaders. Journal of Educational Administration, 30(3), 35-48.
• Hilliard, A. T. (2010). Student leadership at the university. Journal of College Teaching & Learning (TLC), 7(2), 93-98.
• Jenkins, D. M. (2013). Exploring instructional strategies in student leadership development programming. Journal of Leadership Studies, 6(4), 48-62.
• Kalaycı, H. & Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Kambuga, Y. & Omollo, A. (2017). Understanding students’ leadership role and challenges in secondary schools in Tanzania. Asian Research Journal of Arts & Social Sciences, 2(3), 1-10.
• Karakütük, K., Özdoğan Özbal, E. & Sağlam, A. (2017). Okul yönetiminde okul güvenliğini sağlamak için yapılan uygulamalar konusunda öğretmen ve okul müdürlerinin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3): 1214-1232.
• Karatzias, A., Power, K. G. & Swanson, V. (2001). Quality of school life: Development and preliminary standardisation of an instrument based on performance indicators in Scottish secondary schools. School Effectiveness and School Improvement, 12(3), 265-284.
• Karatzias, A., Papadioti-Athanasiou, V., Power, K. G., & Swanson, V. (2001). Quality of school life. A cross-cultural study of Greek and Scottish secondary school pupils. European Journal of Education, 36(1), 91-105.
• Kesici, A. E. & Türkoğlu, A. (2012). Ortaöğretim kurumlarının okul yaşam kalitesi düzeyi ve ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişimde kullandıkları örtük davranışlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 149-162.
• Kois, L., King, C., LaDuke, C. & Cook, A. (2016). Cultivating student leadership in professional psychology. Training and Education in Professional Psychology, 10(1), 2-36.
• Kösterelioğlu, M. A. & Kösterelioğlu, İ. (2015). Effects of high school students’ perceptions of school life quality on their academic motivation levels. Educatioanl Reserach and Reviews, 10(3), 274-281. doi: 10.5897/ERR2014.1927
• Lizzio, A., Dempster, N. & Neumann, R. (2011). Pathways to formal and informal student leadership: The influence of peer and teacher–student relationships and level of school identification on students’ motivations. International Journal of Leadership in Education, 14(1), 85-102.
• Manzano, L. J., Poon, O. A. & Na, V. S. (2017). Asian American student engagement in student leadership and activism. New Directions for Student Services, 160, 65-79.
• Marcketti, S. B., Arendt, S. W. & Shelley, M. C. (2011). Leadership in action: student leadership development in an event management course. Leadership & Organization Development Journal, 32(2), 170-189.
• McClellan, J. L. (2013). Contributing to the development of student leadership through academic advising. Journal of Leadership Education, 12(1), 207-233.
• McGregor, J. (2007). Recognizing student leadership: Schools and networks as sites of opportunity. Improving Schools, 10(1), 86-101.
• Mok, M. M. C. & Flynn, M. (2002). Determinants of students' quality of school life: A path model. Learning Environments Research, 5(3), 275-300.
• Mozhgan, A., Parivash, J., Nadergholi, G. & Jowkar, B. (2011). Student leadership competencies development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 1616-1620.
• Northouse, P. G. (2016). Leadership: Theory and practice. (7th ed.). USA: Sage.
• Önder, F. C. & Sarı, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinde zorbalık ve okul yaşam kalitesi. İlköğretim Online, 11(4), 897-914.
• Önen, S. M. & Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve motivasyon: Kuramsal bir değerlendirme. Birey ve Toplum, 5(10), 43-63.
• Pallant, J. (2017). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi. (Çev. Balcı, S, Ahi, B.). Ankara:Anı Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 2002)
• Parlar, H., Türkoglu, M. E. & Cansoy, R. (2017). Leadership development in students: teachers' opinions regarding activities that can be performed at schools. Universal Journal of Educational Research, 5(2), 217-227.
• Sarı, M. (2006). Okul yaşam kalitesi: Tanımı, değişkenleri ve ölçülmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 139-151.
• Sarı, M. (2011). Lise yaşam kalitesi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 253-266.
• Sarı, M. (2012a). Empatik sınıf atmosferi ve arkadaşlara bağlılık düzeyinin lise öğrencilerinin okul yaşam kalitesine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(1), 95-119.
• Sarı, M. (2012b). Okul yaşamının değerlendirilmesi: Okul yaşam kalitesi ölçeği’nin güvenirlik ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 344-355.
• Sarı, M. & Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16.
• Sarı, M., Ötünç, E. & Erceylan, H. (2007). Liselerde okul yaşam kalitesi: Adana ili örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 13(2), 297-320.
• Schneider, B., Paul, M. C., White, S. S. & Holcombe, K. M. (1999). Understanding high school student leaders, I: Predicting teacher ratings of leader behavior. The Leadership Quarterly, 10(4), 609-636.
• Seemiller, C. (2016). Assessing student leadership competency development. New Directions for Student Leadership, 151, 51-66.
• Selvitopu, A. (2018). Meslek lisesi öğrencilerinin okul yaşam kalitesi algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 225-246.
• Swan, K. (2014). Raising tomorrow’s leaders: 6 skills to teach your children. Erişim adresi: http://www.asuccessfulwoman.com
• Şahin, C. & Tuğrul, V. M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 4(3), 115-130.
• Taylan, H. H. & Işık, M. (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(6), 855-874.
• Tunç, E. & Beşaltı, M. (2014). Okul yaşam kalitesinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Turkish Journal of, 3(4), 28-39.
• Uslu, T. & Aslan, M. (2020). Öğrenci Liderliği Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1181-1196. Doi: 10.17679/inuefd.642739
• Wildy, H. & Dimmock, C. (1993). Instructional leadership in primary and secondary schools in Western Australia. Journal of Educational Administration, 31(2), 43-62.
• Yılmaz, E. & Kurşun, A. T. (2015). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişki. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 35-48.
• Zanella, R. (1979). Student leadership: A vanishing school resource. NASSP Bulletin, 63(424), 92-94.