Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüklerindeki işçilerin iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 3, 169 - 182, 10.01.2023

İsmail Şafak , Emre Göksu

Öz

Bu makalede, ormancılık araştırma enstitüsü müdürlüklerinde işçi kadrosunda bulunan personelin iş sağlığı ve güvenliği açısından mevcut durumu değerlendirilmiş, belirlenen sorunlar iş kazaları ve meslek hastalıkları kapsamında açıklanmıştır. Çalışma, Türkiye’deki 12 ormancılık araştırma enstitüsü müdürlüğünde, 2020 yılı Ekim-Aralık aylarında gerçekleştirilmiştir. Anket çalışmasına, çeşitli bölümlerde görev alan 92 işçi personel katılmıştır. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, ormancılık araştırma enstitüsü müdürlüğünde işçi personel tarafından yapılan faaliyetlerin ortalama %56,2’sinin fiziksel, %43,8’inin de zihinsel çaba gerektirdiği belirlenmiştir. İşçilerin %56,5’inin çalışmaları esnasında özel bir iş kıyafetine gereksinim duydukları ve personel yetersizliğinden dolayı da kullanmaması gereken ekipmanları kullandıkları tespit edilmiştir. Görevlere göre yapılan faaliyetler sırasında en çok karşılaşılan riskleri, araştırmacılar ve şoförler trafik kazası; arazi, sera ve fidanlık işçileri ekipman kullanımında bedensel yaralanma; ofis personeli ve gece bekçisi maddi zarar; kaloriferci dumana maruz kalma, laboratuvar ve temizlik işçileri kimyasal maddelere maruz kalma şeklinde açıklamıştır.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, ormancılık araştırma enstitüsü, işçi.

Proje Numarası

15.5602

Kaynakça

• Acar, H. H., Topalak, Ö., Eroğlu, H. (2002). Ormancılığımızda kullanılması gereken koruyucu elbise ve ekipmanların uluslararası çalışma örgütü (ILO) standartları açısından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A(1):121-133.
• Acar, H., Şentürk, N. (1997). Yusufeli ve İskenderun yöresindeki orman işçilerinde işçi sağlığı üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 47(2):95-110.
• Akay, A. E., Serin, H., Yenilmez, N. (2008). Orman yangınları ile mücadelede kullanılan helikopterlerde görev yapan pilotların ve diğer personelin sağlık ve iş güvenliği sorunlarının incelenmesi. 14. Ulusal Ergonomi Kongresi, Trabzon. 425-433.
• Anonim, (2007). IX. Kalkınma Planı, Ormancılık Özel İhtisasa Komisyonu Raporu Ormancılık Araştırma-Geliştirme, 6s.
• Baybora, D. (2012). İş sağlığı ve güvenliğine genel bakış, iş sağlığı ve güvenliği. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2664, Açık öğretim Fakültesi Yayın No: 1630, Eskişehir, 225s.
• Çakmaklı, U. (2019). İş Sağlığı ve güvenliği kapsamında orman depolarının ve risklerinin önceliklendirilmesi. TC. Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 67s.
• Çolak, N., Tobaş, M., Enez, K., Arıcak, B., Çınar, O., Usta, A., Eren, N., Sevim, A. (2011). Orman üretim işçiliğinde iş kazaları ile sağlık sorunlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi (Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü Örneği). Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten No:27, DKOA Yayın No: 36, Trabzon, 56s.
• Daşdemir, İ. (2012). Türkiye ormancılığında araştırma-uygulama işbirliğinin geliştirilmesi ve araştırma sonuçlarının uygulamaya aktarılması üzerine düşünceler. Kuruluşunun 60. Yılında Ormancılık Araştırma Enstitüleri: Dünü, Bugünü ve Geleceği Sempozyumu, Bolu, s:117-129.
• Enez, K., Topbaş, M., Acar, H. H. (2009). Ormancılıkta üretim işçiliğinde vücut yapıları kaza risk faktörü müdür? 15. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildiriler Kitabı, s:251-258, Konya.
• Engür M. O. (1995). Türkiye ormancılığında ergonomik iyileştirmelere yönelik model yaklaşım. 5. Ergonomi Kongresi Ergonomi ve Toplam Kalite Yönetimi, MPM Yayın No: 570, İstanbul, s.146-153.
• Eroğlu, H., Demir, A. G., Kadim, N. (2010). Adapazarı-Hendek orman fidanlığında çalışan işçiler üzerinde yapılan bir araştırma. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Cilt: II, Artvin, s: 608-614.
• Göksu, E., Başar, H., Erol, M. (2020). Odun hammaddesi üretiminde çalışanların geçirdikleri iş kazası ve meslek hastalıkları yönünden değerlendirilmesi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 7(2):120-130.
• Göl, İ. (2018). Orman fidanlığında çalışan mevsimlik işçilerin çalışma koşullarının ve sağlık durumları algılarının değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2):19-32.
• Gülci, N., Serin, H., Akay, A. E. (2016). Yangın gözetleme kulesinde görev yapan işçilerde görülen rahatsızlıklar. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 16 (2):632-639.
• Gümüş, S., Türk, Y. (2011). Orman yangın işçilerinde işçi sağlığı ve güvenlik verilerinin tespitine yönelik araştırma. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 7(1):1-9.
• Gümüş, S., Türk, Y. (2012). Odun hammaddesi üretim işçilerinde bazı sağlık ve güvenlik verilerinin tespitine yönelik bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 12(1): 20-27.
• International Labour Organization (ILO), (2019). Safety and health at the heart of the future of work, Building on 100 years of experience, Switzerland, 75p.
• İnanç, S., Ağyürek, C. (2019). Orman fidanlık işçilerinin iş sağlığı ve güvenliği bilgi düzeyi (Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü Örneği). Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 4(2):64-69.
• Lilley, R., Feyer, A. M., Kirk, P., Gander, P. (2002). A survey of forest workers in New Zealand: Do hours of work, rest, and recovery play a role in accidents and injury? Journal of safety research, 33(1):53-71.
• RG, (2012). İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfları tebliği, Resmi Gazete Yayın Tarihi: 26/12/2012, Sayı: 28509.
• Sayın, S., Güney, C., Sarı, A. (2014). Orman yangınlarında iş sağlığı ve güvenliği. Turkish Journal of Forestry, 15(2):168-175.
• Semerci, O. (2012). İş sağlığı ve güvenliğinde risk değerlendirmesi: Metal sektöründe bir uygulama. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim Bilimi ve Organizasyon Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 320s.
• Şafak, İ. (2013). Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüklerinde çalışan işçi personelin özellikleri. Ormancılık Araştırma Dergisi. 9:Özel Sayı, 105-114.
• Şafak, İ., Okan, T. 2013. Ormancılık araştırma enstitüleri ile üniversiteler arasındaki işbirliğini kurumsallaştırma olanak ve fırsatları. 1857’den Günümüze Ormancılık Eğitim-Öğretim Çalıştayı, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, İstanbul, s:49-64.
• Şafak, İ., Parlak, S. (2012). Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma personeli için performans değerlendirme ölçütleri. Kuruluşunun 60. yılında Ormancılık Araştırma Enstitüleri: Dünü, Bugünü ve Geleceği Sempozyumu, Bolu, s:286-299.
• Şentürk, S., Şafak, İ., Göksu, E., Topal, İ., Taban, Y. (2020a). Determination of hazards and risks in facilities, tools, and equipment used in combating forest fires. 1st International Forestry & Nature Tourism E-Congress “New Approaches and Trends in Forestry”. Abstract Book, Kastamonu University Faculty of Forestry, p.3.
• Şentürk, S., Şafak, İ., Göksu, E., Topal, İ., Taban, Y. (2020b). The opinions of the personnel working in fighting forest fires on occupational health and safety. 1st International Forestry & Nature Tourism E-Congress “New Approaches and Trends in Forestry”. Abstract Book, Kastamonu University Faculty of Forestry. p.2
• Şenyaz, A., Yılmaz, E. (2007). Orman kaynaklarının işlevleri kapsamında ormancılık araştırma stratejileri. Ormancılık Eğitiminin 150. Yılında Orman Kaynaklarının İşlevleri Kapsamında Darboğazlar, Çözüm Önerileri ve Öncelikler Sempozyumu, s:184–194.
• Türk Standartları Enstitüsü (TSE), (2004). İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme ve derecelendirme eğitim notları, Ankara.
• UNECE/FAO, (2019). Forest sector workforce in the UNECE region: Overview of the social and economic trends with impact on the forest sector, Geneva timber and forest discussion paper 76, 77s.
• Ünver Okan, S. & Acar, H. (2015). Orman depolarındaki olası risk etmenlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3):165-172.
• Ünver S., Acar, H. H., Kaya, A. (2013). Odun hammaddesi üretim faaliyetlerinde ergonomik risk değerlendirme yöntemlerine göre incelenmesi. 19. Ulusal Ergonomi Kongresi, Bildiriler Kitabı, s.52-63.