Sosyo-Ekonomik Durumları Bakımından Ailelerin Eğitime Katılımı

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 66, 105 - 122, 15.12.2016

Saadet Kuru Cetın , Pelin Taskın

Öz

Problem Durumu: Ailelerin eğitime
katılımı, eğitimin niteliğini arttırmaya yönelik etkenler arasında en
önemlilerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Yapılan çalışmalarda aile
katılımının çocuğun öğrenmesini ve akademik başarısını arttırdığı ortaya
çıkmıştır. Türkiye’de 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 16. maddesi ile
okul aile işbirliğinin hayata geçirilmesi amaçlanmaktadır. Diğer bir ifadeyle
ailelerin eğitim sürecine katılımı yasal olarak da desteklenmektedir. Aile
katılımı, ailelerin desteklenmesi, eğitilmesi ve eğitime katılımlarının
sağlanması; çocukların eğitsel ve akademik deneyimlerinin arttırılması, evleri
ile eğitim kurumları arasındaki iletişimin kurulması ve sürdürülmesi yoluyla
geliştirilmesi yanında, eğitim programlarının ailelerin katılım ve katkıları
ile zenginleştirilmesi gibi uygulamaları kapsayan sistematik bir yaklaşımdır.
Bu katılımı etkileyen etkenlerden biri de ailelerin sosyo-ekonomik
düzeyleridir. Yapılan çeşitli çalışmalarda ailelerin sosyo-ekonomik düzeyleri
öğrencilerin okula kaydolmasını, katılımını, akademik başarısını etkilediği
sonuçlarına ulaşılmıştır. Günümüzde ailenin eğitime katılımı konusunda pek çok
araştırması bulunan ve önemli bir isim haline gelmiş Epstein aile katılımı
konusunda “ebeveynlik”, “iletişim”, “gönüllülük”, “evde öğrenme”, “karar alma”,
“toplumla işbirliği” olmak üzere 6 tema sunmaktadır. “Ebeveynlik”, ailenin
öğrencinin okul başarısını teşvik etmek için sıcak ev ortamı oluşturmasında,
öğrencinin öğrenim seviyesi ve yaşına uygun sağlık, beslenme ve eğitim gibi
ailenin yükümlülükleri arasında bulunan konularda aileye yardımcı olmaya
yönelik etkinlikleri kapsamaktadır. “İletişim”, ev ve okul arasında, okul
programı ve çocuğun gelişimi hakkında bilgi akışına olanak tanıyan bir
iletişimdir. Buna göre öğretmen ve yöneticiler velilere öğrencilerin okuldaki
gelişimleri hakkında sistemli biçimde bilgi sunmalıdır. Okulda düzenli yapılan
toplantılar, evlere formların yollanması, internet ya da telefon yoluyla
velilerin bilgilendirilmesi bu etkinlikler içerisinde sayılabilir. “Gönüllülük”
ailelerin okuldaki veya sınıftaki etkinliklere destek ve yardımcı olmaları için
organize olmaları ve istihdam edilmeleri olarak tanımlanabilir. “Evde öğrenme”
velilerin öğrencilerin ödevlerine, ders etkinliklerine, planlarına evde nasıl
yardım edeceği konusunda ailelere bilgi verilmesi, seminerler, konferanslar
hazırlanması, okulda aile okuma etkinliklerinin düzenlenmesidir. “Karar alma”
yönetici ve öğretmenlerin, velilerin okulda alınan kararlara en üst seviyede
katılmasını sağlamaları şeklinde tanımlanabilir. Bunun için okulda alınan
kararlara aileyi katmak, okulda velinin temsilci ve lider olmasını geliştirmek
yönetimin ve öğretmenin görevidir. “Toplumla İşbirliği” bu kategori okul
programlarının toplumun yardımı ile güçlendirilmesine ve toplumun sağlığı ve
kültürünün güçlendirilmesine yönelik bilgilerin öğrencilere aktarılmasına
işaret etmektedir. Bunun gerçekleşmesi için öğrenciler, veliler ve okul
yönetimiyle birlikte topluma hizmet (örneğin geri dönüşüm, resim, müzik, drama,
gibi etkinlikler) etkinlikleri yapabilirler. Ayrıca mezunların işbirliği ile
etkinlikler yapılması da bu tema kapsamında yapılabilecekler arasında
sayılmaktadır.

Araştırmanın Amacı: Ailenin katılımının anlamı ve önemi konusu bu
çalışmanın hareket noktasını oluşturmakla birlikte, ailelerin sosyo-ekonomik
durumları bakımından okullardaki eğitim faaliyetlerine katılımlarının düzeyinin
saptanması bu çalışmanın temel amacıdır. Devlet okullarıyla özel okullar
arasında ailenin eğitim sürecine katılımı arasında fark olup olmadığı da
araştırılan konulardan biridir. Buna göre, araştırmanın amacı, kamu ve özel
ilkokul ve ortaokullarda ailelerin sosyo-ekonomik durumları bakımından eğitim
sürecine katılımlarına ilişkin yönetici, öğretmen ve veli görüşlerinin neler
olduğunun incelenmesidir. Bu genel amaç doğrultusunda şu soruya yanıt
aranmıştır: Öğretmen, yönetici ve veli görüşlerine göre kamu okullarında ve
özel okullarda ailenin eğitim sürecine katılımları ebeveynlik, iletişim,
gönüllülük, evde öğrenme, karar alma, toplumla işbirliği temalarında nasıldır?

Araştırmanın Yöntemi. Araştırmada kullanılan veri toplama
teknikleri doküman incelemesi ve görüşme yöntemidir. Çalışmada “sosyo-ekonomik
durumları bakımından ailelerin
eğitim sürecine katılımı” durumu, görüşme ve doküman incelemesi alt birimlerine
ulaşılarak incelenmiştir. Araştırmada kullanılan e-gazeteler, forumlar,
internet sitesinde yayımlanan haberler ve duyurular doküman niteliği taşımaktadır. Araştırmanın
çalışma grubunun, Muğla Menteşe ilçesinden seçilen toplam 7 kamu ilk ve
ortaokulunda görev yapan 7 öğretmen, 3 yönetici ve bu okullarda çocukları
öğrenim gören 6 veli ve Muğla İli sınırları içinde bulunan 2 özel ilk ve
ortaokulda görev yapan 4 öğretmen, 1 yönetici ve bu okullarda çocukları öğrenim
gören 3 veliden oluşmaktadır. Araştırmada çalışma grubu, amaçlı örnekleme
yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi ile belirlenmiştir. Araştırmada
elde edilen verilerinin çözümlenmesinde NVivo8 paket programı kullanılmış ve
betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır.

Araştırmanın Bulguları:
Bulgular, betimsel analiz yaklaşımı ile sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre
farklı sosyo-ekonomik yapıdan gelen velilerin eğitim sürecine katılımı
konusunda farklı görüşleri olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte
kamu okullarında ailelerin sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olsa bile, okul aile 

Parent Involvement in Education in Terms of Their Socio-Economic Status

Öz

Problem
Statement:
Increasing the quality of education and educating well-qualified
students is one of the most important objectives of formal education. Informal
resources are as important as formal resources in improving this efficiency and
productivity. In this respect, it can be said that family is the most important
informal structure affecting the education of the child. In order to evaluate
the involvement of family in education, various ways of categorizing have been
implemented. One of these systems provides six categories in parental involvement,
which are parenting, communicating, volunteering, learning at home, decision
making and collaborating with the community. Whilst the meaning and
significance of parental involvement is the starting point of this study, determining
the level of involvement of the families in the educational activities at
schools in terms of their socio-economic status is the main purpose of this
study. Considering
the fact that research on parental involvement in schools in terms of the socio-economic
status of parents is scarce, the present study may serve as an important data
source for researchers and policy makers in regard to comparing the effects of this
involvement.

Purpose
of the Study: The purpose of this study
is to examine the viewpoints of administrators, teachers and parents on
involvement of the families in the process of education in terms of
socio-economic status in public and private primary and secondary schools.

Method: Interview and document analysis methods, which are both qualitative
research methods, were used in the study. The study group was 11 teachers, four
administrators working at public and private primary and secondary schools in
Mugla and six parents. The data were collected through semi-structured
interview methods. In addition, the documents related to the involvement of
parents to education were analysed—school newspapers, the announcements, news
and the activities section of the schools’ Web pages. In analysing the data
collected in this study, the NVivo8 package program and the descriptive
analysis technique were used. The findings are presented with a descriptive
analysis method.

Findings:
The results of the study indicate that parents from different
socio-economic backgrounds do not have very different ideas about the process
of involvement in the process of education. However, because school-family
interaction in public schools and the trainings on parenting are not very
systematic even if socio-economic status is high, the interaction is not at a
desired level. The reasons parents communicate with the schools were found to
be to evaluate student’s academic success and personal development. Both in
public and private schools, involvement of parents in the decisions was in the
form of asking parents their ideas. It was found that parents having a good
socio-economic status were more willing and active in the procedure of
participating in the process of education.

Conclusion and Recommendations: In order to
increase parent involvement in education, the guidance services at schools
should be used more functionally. For example, needs analysis towards
determining the needs of the parents and the students in their school life
should be made, and based on the results of the analysis, programmes to support
parent involvement in education should be prepared.

Anahtar Kelimeler

family-school relationships, academic achievement, low-income, socio-economic rank.

Kaynakça

• Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde arastirma yontemleri ve teknikleri [Research methods and techniquies in social sciences]. Ankara: Nobel Yayincilik.
• Bower, H.A., & Griffin, D. (2011). Can the Epstein model of parental involvement work in a high-minority, high-poverty elementary school? A case study. Professional School Counseling, 15(2), 77-87.
• Castro, M., Expósito-Casas E., López-Martín E., Lizasoain L., Navarro-Asencio E., & Gaviria A. J.L. (2015). Parental involvement on student academic achievement: A meta-analysis. Educational Research Review, 14, 33-46.
• Camadan, F., & Sezgin, F. (2012). Ilkogretim okulu mudurlerinin okul rehberlik hizmetlerine iliskin gorusleri uzerine nitel bir arastirma. [A qualitative research on perceptions of primary school principals about school guidance services] Turk Psikolojik Danisma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199-211.
• Coleman, J.S. (1966). Equality of educational opportunity. (National Center For Educational Statistics No. OE -38001). Washington, D C: Government Printing Office.
• Cooper, C.E., Crosnoe, R., Suizzo, M.-A., & Pituch, K.A. (2009). Family poverty, race, and the involvement of parents in early education. Journal of Family Journal of Family, 31(7), 1-12.
• Crede, J., Wirthwein, L., McElvany N., & Steinmayr R. (2015). Adolescents’ academic achievement and life satisfaction: the role of parents’ education. Front Psychol. 6, 1-8.
• Derrick-Lewis, S.M. (2001). Parental involvement typologies as related to student achievement. Unpublished dissertation. East Tennessee State University. Retrived from http://dc.etsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1121&context=etd
• Eccles, J., & Harold, R. (1996). Family involvement in children’s and adolescents’ schooling. In A. Booth&J. Dunn (Eds.), Family-school links: how do they affect educational outcomes? (pp.3–34). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Epstein, J.L. (1995). School/Family/Community partnerships: Caring for the children we share. The Phi Delta Kappan, 76(9), 701-712.
• Epstein, J.L. (2008). Improving family and community involvement in secondary schools. Principal Leadership, 8(2), 16-22.
• Erdogan, C., & Demirkasimoglu N. (2010). Ailelerin egitim surecine katilimina iliskin ogretmen ve yonetici gorusleri [Teachers’ and school administrators’ views of parent involvement in education process]. Kuram ve Uygulamada Egitim Yonetimi, 16(3), 399-431.
• Hair, N.L., Hanson L.J., Wolfe BL, & Pollak SD (2015). Association of child poverty, brain development, and academic achievement. JAMA Pediatr, 169(9), 822–829.
• Hill, N. (2009). An analysis of teachers’ and parents’ perception of the barriers of parental involvement in urban elementary schools based on grade level. Unpublished dissertation. Capella University. Retrieved from http://search.Proquest.com/ docview/305163188
• Jeynes, W.H. (2015). A Meta-analysis: The relationship between father involvement and student academic achievement. Urban Education, 50(4), 387–423.
• Kartal, S. (2008). Ilk ve ortaogretim kurumlarinda velinin okul yonetimine katilimi [The participation of parents in primary and secondary school management] Ahi Evran Universitesi Kirsehir Egitim Fakultesi Dergisi, 9(1),23-30.
• Kotaman, H. (2008). Turk ana babalarinin cocuklarinin egitim ogretimlerine katilim duzeyleri [Level of turkish parents involvement to their children’s education]. Uludag Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 21(1), 135-149.
• Lawson, M.A. (2003). School-family relations in context - parent and teacher perceptions of parent involvement. Urban Education, 38(1), 77-133, doi:10.1177/0042085902238687
• Lee, J.-S., & Bowen N.K. (2006). Parent involvement, cultural capital, and the achievement gap among elementary school children. American Educational Research Journal, 43, 193-218.
• Lindberg, E.N., & Demircan A.N. (2013). Ortaogretim okullarinda aile katiliminin degerlendirilmesi: aile katilim olcegi veli ve ogretmen formlarinin turkceye uyarlanmasi. [Parental participation at high school: adaptation of teachers’ and parents’ scales of parental participation] Cumhuriyet International Journal Of Education, 2(3), 64-78.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Miles, B.M., & Huberman A.M. (1994. Qualitative data analysis (2nd ed.).London: Sage Pub.
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Punch, F.K. (2005). Introduction to social studies. (Bayrak D, Arslan HB, Akyuz Z, Trans.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Thompson, L., Lobb, C., Elling, R., Herman, S., Jurkiewicz, T., & Hulleza, C. (1997). Pathways to family empowerment: effects of family-centered delivery of early intervention services. Exceptional Children, 64, 99-113.
• Tural, K.N.(2002). Ogrenci basarisinda etkili okul degiskenleri ve egitimde verimlilik. [Efficient school factors in students’ achievements and educational productivity] Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 35(1-2), 39-54.
• Singh, K., Bickley, P.G., Keith, T.Z., Keith, P.B., Trivette, P., & Anderson, E. (1995). The effects of four components of parental involvement on eighth grade student achievement: structural analysis of NELS-88 data. School Psychology Review, 24(2), 299-317.
• Yildirim, A. & Simsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yontemleri [Qualitative research methods in social studies]. Ankara: Seckin Yayincilik.