Montessori Yaklaşımını Uygulayan Okullarda Çalışan Öğretmenlerin Montessori Yaklaşımına İlişkin Görüşleri

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 66, 123 - 138, 15.12.2016

Sibel Atlı A.merve Korkmaz Taskin Tastepe , Aysel Koksal Akyol

Öz

Problem
Durumu: Alternatif
eğitim alanında önemli bir yere sahip olan ve dünyanın birçok yerinde uygulanan
Montessori yaklaşımının Türkiye için yeni ve Montessori öğretmenleriyle ilgili
araştırmaların sınırlı sayıda olması nedeniyle Montessori öğretmenleriyle
ilgili araştırmaların yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Araştırmanın
Amacı: Türkiye’de
Montessori yaklaşımını uygulayan okullarda çalışan öğretmenlerin, Montessori
yaklaşımına ilişkin görüşlerini incelemek amacıyla planlanan araştırmada,
aşağıda yer alan sorular öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmeye
çalışılmıştır.

×          
Türkiye’de
Montessori yaklaşımına yönelik öğretmenler nasıl yetiştirilmektedir?

×          
Montessori
öğretmenlerine göre Montessori eğitimi ve öğretmeni nasıl olmalıdır?

×          
Türkiye’de
Montessori yaklaşımına yönelik eğitim çalışmaları ve uygulamalar nasıl
yürütülmektedir?

Araştırmanın
Yöntemi: Araştırmaya
ilişkin veriler nitel araştırma yöntemlerinden, temel nitel araştırma ile
toplanmıştır. Nitel verilerin analiz edilmesinde, betimsel analiz yöntemi
kullanılmıştır. Araştırmada, Ankara ilinde bulunan ve Montessori yaklaşımını
uygulayan üç farklı okulda çalışan dokuz öğretmenle görüşme yapılmıştır.

Araştırmanın
Bulguları: Montessori
yaklaşımını uygulayan okullarda çalışan öğretmenlerin, Montessori yaklaşımına
ilişkin görüşleri alt başlıklar altında toplanıp aynı görüşler ortak cümleler
ile verilmiştir. Öğretmen görüşlerinin, hem birbirini destekler nitelikte
olduğu hem de birbiriyle çatışan farklı bakış açılarını ortaya koyan nitelikte
olduğu görülmüştür. Veri analizi sonucunda bulgular sekiz başlık altında
toplanmıştır;

Montessori
yaklaşımına yönelik alınan eğitim. Montessori yaklaşımına yönelik alınan
eğitim teori ve uygulama olmak üzere iki alt başlıkta incelenmiştir. Uygulama
kısmıyla ilgili daha fazla alt tema oluşturulmuştur.

Montessori yaklaşımını uygulayan
öğretmenlerin tümü, bu yaklaşıma yönelik eğitim aldıklarını belirtmiştir.
Öğretmenler eğitimlerini; üniversitede proje kapsamında (n=4), çalıştıkları
kurumda grup şeklinde (n=3), Binbir Cicek Vakfı’nın 150 saatlik sertifika
programı (n=1) ve ABD’de AMS’de-akretide eğitim (n=1) alarak Montessori
yaklaşımını uygulayan okullarda çalışmaya başladıklarını ifade etmiştir.

Öğretmenler teorik olarak aldıkları
eğitimde; Montessori yaklaşımının felsefesi (n=9), Montessori eğitimiyle ilgili
matematik, fen vb. bütün alanlar (n=5), Montessori’nin hayatı (n=2) Montessori
yaklaşımına yönelik eğitimde sınıf yönetimi ve sınıftaki çalışma alanları
(n=2), Montessori yaklaşımının tarihsel gelişimi (n=1), Montessori eğitiminde
günlük yaşam (n=1) konularıyla ilgili bilgi verildiğini belirtmiştir.

Öğretmenler Montessori yaklaşımına yönelik
eğitimin uygulamasını, çocukların olmadığı Montessori sınıflarında kendileri
uygulamıştır (n=2). Montessori materyallerini eğitimcilerin tanıttığını (n=6)
ve materyallerin nasıl kullanıldığını öğrenerek, aşama aşama ilerlediklerini
(n=5) belirtmişlerdir. ABD’de eğitim alan bir öğretmen ise sertifikalı
Montessori öğretmeni yanında bir yıllık staj aldığını, yaklaşık 840 saat
uygulama yaptığını vurgulamıştır.

Montessori
yaklaşımını uygulayan öğretmenlerin sahip olması gerektiği özellikler;  Montessori yaklaşımı doğrultusunda eğitim
yapan/yapacak öğretmenlerin bu yaklaşımı uygulamaya yönelik kişisel
yatkınlıklarının olması gerektiği (n=1), çocukları seven, saygı duyan ve
hoşgörü gösteren (n=3), çocuklara doğru/yanlış dönütler vermekten ve uyarmaktan
sakınan (n=3), rehberlik edip çocukların potansiyelinin farkında olan (n=4)
bireyler olması gerektiğini belirtmişlerdir. Yine genel olarak, Montessori
yaklaşımına göre eğitim yapan öğretmenlerin sabırlı olması gerektiği ifade
edilmiştir (n=5).

Montessori
yaklaşımı ile ilgili alınan eğitimin yeterliliği. “Montessori yaklaşımıyla ilgili
aldığınız eğitim yeterli mi?” sorusuna, hayır (n=2), evet (n=7) yanıtını veren
öğretmenlerden; aldıkları eğitimin yetersiz olduğunu düşünenlerden (n=2) biri
öğretmenin sürekli kendisini geliştirmesi gerektiğini belirtirken diğeri ise
Montessori materyallerinin bir kısmını tamamlayamadığını belirtmiştir.

Alınan eğitimin yeterli olduğunu
belirten öğretmenler (n=7); oldukça kapsamlı bir eğitim aldıklarını (n=2),
teorik ve uygulama olarak verilen eğitimin yeterli olduğunu (n=2), özellikle
Türkiye’de Montessori yaklaşımına yönelik eğitim veren Emel Cakıroglu Wilbrandt
ile çalışmanın eğitim açısından farkındalık oluşturduğunu (n=2)
belirtmişlerdir. Alınan eğitimin uygulamada pekiştiğini (n=4), bütün
materyalleri çocukların olduğu bir ortamda onlar kullanırken gözlemlemek
istediklerini (n=2)  açıklamışlardır.

Öğretmenler alınan eğitimin
yeterliliğini sınıfta çocuklarla çalışırken, materyalleri sunma ve kullanmada
problem yaşamadıklarında fark ettiklerini (n=3) zorlandıkları noktalarda ise
eğitim sırasında aldıkları notlara başvurduklarını (n=2) ifade etmişlerdir.

Montessori
öğretmenlerinin güçlük çektikleri alanlarda aldıkları hizmet içi eğitimler. Öğretmenlerin yarısından fazlası hiçbir
şekilde hizmet içi eğitim almadıklarını (n=5) 
belirtmişlerdir. Evet, (n=4) hizmet içi eğitim alıyorum yanıtını veren
öğretmenler bu eğitimi; uzman öğretmenlerden (n=3) ve sempozyumlarla (n=3)
aldıklarını belirtmişlerdir. Hizmet içi eğitimlerde konu olarak, materyaller
(n=2), çocuklar (n=2), bütçe (n=1), farklı kurumlardaki uygulamalar (n=1) ile
ilgili eğitim aldıklarını ifade etmişlerdir.

Öğretmenlerin
kendilerini daha ileriye götürecek planları. Montessori yaklaşımına göre eğitim
veren öğretmenler, çalıştıkları alanla ilgili olarak daha ileriye dönük olarak
yurt dışı eğitim almak  (n=3),
kendilerine ait okul açmak (n=2), yüksek lisans eğitimlerini bu alanda yapmak
(n=2), uzmanların, deneyimli Montessori öğretmenlerinin açtığı okullarda gözlem
yapmak istediklerini (n=2) ifade etmişlerdir.

Türkiye’de
Montessori yaklaşımına yönelik yapılan çalışmaların takip edilmesi. Türkiye’de Montessori yaklaşımına
yönelik yapılan çalışmaları, iki öğretmen takip etmediklerini belirtirken,
takip ediyoruz (n=7) diyen öğretmenler konu ile ilgili bilgiye kitaplardan
(n=3), eğitim çalışmalarından (seminer, kurs, sempozyum v.b) (n=3) ve internet
üzerinden (n=2), çalıştıklarını belirtmişlerdir.

Montessori
yaklaşımına yönelik yapılan çalışmalar hakkındaki düşünceler. Öğretmenler Montessori yaklaşımına
yönelik yapılan tanıtımları yeterli bulmadıklarını (n=3), Milli Eğitim
Bakanlığı’nın bu yaklaşımı desteklemesi gerektiğini (n=2), ilköğretim boyutunda
da bu yaklaşım doğrultusunda okulların açılması gerektiğini (n=2)
belirtmişlerdir.

Son yıllarda Türkiye’de yapılan eğitim
çalışmalarıyla, Montessori ve Montessori yaklaşımının daha fazla tanınmaya
başlandığını (n=2) ifade etmişlerdir. Öğretmenler ayrıca açılan Montessori
okullarının ticari kaygıyla açıldığını (n=3) belirtmişlerdir.

Montessori
yaklaşımına yapılan eleştiriler hakkındaki düşünceler. Öğretmenler Montessori yaklaşımına
yönelik yapılan eleştirilerin kaynağını; materyallerle eğitimin nasıl
yapılacağının bilinmemesi (n=4), çocukların yaratıcılıklarını kısıtlaması (n=4)
ve hayali oyuna olanak tanımaması (n=3) olarak ifade etmiştir. Fakat bu
eleştirilerin bilinmeyen bir sistem olmasından (n=5), ön yargılarından (n=3) ve
Milli Eğitim Bakanlığı’nın programını uyguladıkları için yaptıklarını tanıdıkça
eleştirilerin azalacağını (n=4) belirtmiştir.

Araştırmanın
Sonuçları ve Önerileri: Öğretmenlerin
tümü Montessori felsefesine uygun eğitim alarak yaklaşımı içselleştirdiklerini
belirtmişlerdir. Bütün eğitim etkinlikleriyle ilgili eğitim aldıklarını fakat
uygulama boyutunun çocuksuz ortamlarda yapıldığı için eksik kaldığını ifade
etmişlerdir. Ayrıca Türkiye’de açılan okulların ticari kaygıyla açıldığını ve
Montessori yaklaşımına göre eğitim yapan kurumların standartlarını taşımadığını
vurgulamışlardır. Montessori yaklaşımına yönelik yapılan tüm eleştirilerin
uygulamalardan sonra yersiz olduğunun anlaşılacağını belirtmişlerdir. Bu
yaklaşıma yönelik deneyimli süpervizyonlara, hizmetiçi eğitime ve bilimsel
çalışmalara ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Alternatif eğitim, Montessori yaklaşımı, Montessori öğretmeni, erken çocukluk eğitimi.

Views on Montessori Approach by Teachers Serving at Schools Applying the Montessori Approach

Öz

Problem Statement:  Further
studies on Montessori teachers are required on the grounds that the Montessori
approach, which, having been applied throughout the world, holds an important
place in the alternative education field. Yet it is novel for Turkey, and there
are only a limited number of studies on Montessori teachers in Turkey.

Purpose of Study:
The aim was to investigate views on the Montessori approach
by the teachers who serve at the schools applying the Montessori approach.

Methods:
Research data was collected by the basic qualitative research, one of the
qualitative research methods. Descriptive analysis method was used in analysis
of the qualitative data. Nine teachers serving at three different schools in
Ankara province applying Montessori approach were interviewed.

Findings and Results:
 Eight main themes
were determined upon data analysis; namely, education on Montessori approach,
basic qualities required for teachers applying Montessori approach, adequacy of
education on Montessori approach, in-service training on the challenges
experienced by Montessori teachers, plans of teachers for self-development,
following existing studies in Turkey on Montessori approach, views on studies
on Montessori approach, and views on the criticisms towards Montessori
approach.

Conclusions and
Recommendations: All
teachers confirmed that they internalized the approach upon training in line
with Montessori philosophy. They emphasized that they received training
covering all the educational fields, yet the implementation dimension was
inadequate due to training without the involvement of children. Furthermore,
they suggested that all the schools in Turkey were opened by commercial
motives, and as such these schools failed to comply with the standards of the
institutions providing education on the basis of Montessori approach. They
asserted that all criticisms towards Montessori approach would be proved to be
groundless upon implementation of the approach. It was seen that experienced
supervisors, in-service training, and scientific studies on Montessori approach
were required. 

Anahtar Kelimeler

Alternative education, Montessori approach, Montessori teacher, early childhood education

Kaynakça

• Follari, L. M. (2007). Foundations and best practices in early childhood education: History, theories, and approaches to learning. Columbus, OH: Pearson Merrill.
• Gokdere, M., & Cepni, S. (2004). Ustun yetenekli ogrencilerin fen ogretmenlerinin hizmet ici ihtiyaclarinin degerlendirilmesine yonelik bir calisma: Bilim sanat merkezi orneklemi [A study on the assessment of the in-service needs of the science teachers of gifted students: A case for science art center]. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty, 24(2), 1-14.
• Gulkanat, P. (2015). Okuloncesi ogretmenlerinin Montessori yontemi ile gerceklestirilen egitim uygulamalarına iliskin goruslerinin incelenmesi [The pre-school teachers’ opinions to education application that conducted via Montessori method]. Master’s thesis, Yeditepe University, İstanbul, Turkey.
• Hedeen, T. (2005). Dialoge and democracy, community and capacity: Lessons for conflict resoluation education from Montessori, Dewey, and Freire. Conflict Resoluation Quarterly, 23(2), 185-202.
• Isaacs, B. (2007). Bringing the Montessori approach to your early years practice. London: Routledge Taylor-Francis Group.
• Katz, L. G. (1990). Questions about Montessori education today (ERIC Document Reproduction Service No. ED321845).
• Kayili, G., & Ari, R. (2011). Montessori yonteminin anaokulu cocuklarinin ilkogretime hazir bulunusluklarina etkisinin incelenmesi [Examination of the effects of the Montessori method on pre-school children’s readiness to primary education]. Educational Sciences: Theory & Practice, 11(4), 2091-2109.
• Lillard, P. P. (1988). Montessori: A modern approach. New York: Schocken Books.
• Lopata, C., Wallace, N. V., & Finn, K. V. (2005). Comparison of academic achievement between Montessori and traditional education programs. Journal of Research in Childhood Education, 20(1), 5-13.
• Malm, B. (2004). Constructing professional identities: Montessori teachers' voices and visions. Scandinavian Journal of Educational Research, 48(4), 397-412.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. USA: John Wiley & Sons.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: SAGE Publications.
• Moghni, H., Zailoni, S., & Fernando, Y. (2010). Relationship between perceived Montessori characteristics with parents’ satisfaction. European Journal of Social Sciences, 16(3), 388–399.
• Montessori Accreditation Council for Teacher Education. (n.d.). About MACTE. Retrieved May 5, 2015, from http://www.macte.org/about-macte/.
• Morrow, L. M. (2007). Developing literacy in preschool. New York: Guilford Press.
• Mutlu, B., Ergisi, A., Butun Ayhan, A., & Aral, N. (2012). Okul oncesi donemde Montessori eğitimi [Montessori education in pre-school period]. Journal of Ankara Health Sciences, 1(3), 113-128.
• Oguz, V., & Koksal Akyol, A. (2006). Cocuk egitiminde Montessori yaklasımı [Montessori approach in child education]. Journal of Cukurova University Institute of Social Sciences, 1(15), 243-256.
• Oktay, A. (1987, September 7-12). Okul oncesi egitimde cagdas bir yaklasim: Montessori yöntemi [A contemporary approach to preschool education: Montessori method]. Paper session presented at the meeting of Ya-Pa 5. Okul Oncesi Egitimi ve Yayginlastirilmasi Semineri, Antalya, Turkey.
• O’Neil, D. E. (1997). Classical Montessori: A study of the classical rhetorical canons in early Montessori writing instruction. Master’s thesis, Old Dominion University, Virginia, USA.
• Patton, Q. M. (1997). Utilization focused evaluation: The new century text (3rd ed.). London: SAGE Publications.
• Punch, K. F. (2005). Introduction to social research: Quantitative and qualitative approaches (2nd ed.). London: SAGE Publications.
• Santiago, A. (1999). Male early childhood Montessori teachers: Why they chose to teach (ERIC Document Reproduction Service No. ED430684).
• Soydan, S. (2013). Cocuklarda merak duygusunu uyandirmada Montessori ogretmenlerinin kullandiklari stratejiler [The strategies of Montessori teachers to raise the curiosity in children]. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, 13(25), 269-290.
• Toran, M. (2011). Montessori yonteminin cocuklarin kavram edinimi, sosyal uyumlari ve kucuk kas motor becerileri uzerindeki etkisinin incelenmesi. [Examination effects of Montessori method on children’s concept acquisition, social adaptation, and fine motor skills]. Doctoral dissertation, Gazi University, Ankara, Turkey.
• Torrence, M., & Chattin-McNichols, J. (2004). Montessori education today. In. J. L. Roopnarine & J. E. Johnson (Ed.), Approaches to early childhood education (4th ed.) (pp. 363-394). USA: Prentice Hall.
• Van Acker, T. A. (2013). From Boutique to big box: A case study concerning teacher change transitioning to a public Montessori elementary school. Doctoral dissertation, The University of North Carolina, Greensboro, USA.
• Whitehead, M. R. (2010). Language and literacy in the early years 0-7. (4th ed.). London: SAGE Publications.
• Yigit, T. (2008). Okuloncesi egitim kurumlarinda Montessori ve geleneksel ogretim yontemleri alan cocuklarin sayı kavramini kazanma davranislarinin karsilastirilmasi [Comparision of gaining number concept of children who are trained via Montessori and traditional methods in preschool institutions]. Master’s thesis, Selcuk University, Konya, Turkey.