Denizli Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi’ndeki Öğretmen Adaylarının Değer Öncelikleri

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 66, 159 - 174, 15.12.2016

Zeynep Meral Tanrıogen

Öz

Problem Durumu:
Bizim kolaylıkla görebildiğimiz bir davranış sadece sadece değerlerin bir
sonucudur.  Öğretmenlerin öğretme
davranışları da onların değerleri tarafından etkilenmektedir. Bu yüzden
değerler konusu öğretim çalışmalarına temel teşkil eder. Eğer öğretmen
adaylarının değerlerini anlayabilirsek öğretmen adaylarının olası öğretme
davranışlarını tahmin edebiliriz. Böylelikle öğretmen adaylarının hangi
değerlerinin öğrtmenlik becerilerine engel teşkil edip etmediğini bulabiliriz.
Ve onlar mezun olmadan onları eğiterek onları etkieyebiliriz. Öğretim
becerilerine engel olan değerleri değiştirmeye çalışmalıyız ve öğretim
becerilerine destek olan değerlerini de geliştirmelerine yardımcı olmalıyız.

Araştırmanın
Amacı: Bu araştırmanın amacı
öğretmen adaylarının değerlerinin oluşumuna ve önceliklerinin belirlenmesine
katkısı olan amaç ve araç değerlerinin ne olduğunu keşfetmektir. Çalışmaya yön
veren sorular aşağıdaki gibidir:

 (1) Geleceğin okul öğretmenleri olarak
öğretmen adaylarının  amaç ve araç
değerleri nelerdir?

 (2) Fakültenin çeşitli bölümlerinde okuyan
öğretmen adaylarının değer öncelikleri sıralamasında farklılıklar bulunmakta
mıdır?

(4) Değerleri cinsiyet
gibi kontrol edilemeyen değişkenlere göre farklılık göstermekte midir?

Araştırmanın
Yöntemi: Öğretmen adaylarının değerlerini
ölçmek için Schwartz Değerler Ölçeği
(SVS) kullanılmıştır. Bu çalışmanın evrenini eğitim fakültesinin farklı
bölümlerine devam etmekte olan 4856 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler rastgele
tabakalı örnekleme tekniği kullanarak belirlenen 498 öğrenciden elde
edilmiştir. Araştırmanın %63’ünü (323) kız öğrenci, % 35%’ini (173) erkek
öğrenci oluşturmaktadır.

Araştırmanın Bulguları:
 Sonuçlar
göstermektedir ki kız öğretmen adaylarının %48’i ve erkek öğretmen adaylarının
%41’i aile güvenliğini hayatlarına yön veren üstün öneme sahip amaç değer
olarak ilk sıraya yerleştirmişlerdir. Kız
ve erkek öğrenciler arasında birinci sırada konzervatif bir amaç değer olan aile
güvenliğinin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Aile güvenliği “Güvenlik” üst
değer tipi sıralamasına girmektedir. 1,2,3
ve 4. Sınıfta okuyan öğretmen adaylarının ilk üç sınıfta davranışlarına etki
eden öncelikli ana değer olarak conservative değerleri (ulusal güvenlik ve aile
güvenliği) seçtikleri, dördüncü sınıfa gelindiğinde ise öncelikli değer olarak
evrensel bir değer tipi olan Dünya’da barış ana değerinin tercih edildiği
görülmektedir. Dikkat çeken başka bir nokta ise evrensel bir değerin öncelik
sıralamasında fakültede geçirilen zaman arttıkça kademeli olarak yükselmesi ve
birinci sırada yer alan konzervatif bir değerin yerini almış olmasıdır.
Dördüncü sınıfta konzervatif değerler 2. 3. Sıralara ötelenmiştir. Sosyal Bilgiler
öğretmenliği dışında diğer bölümlerde okuyan öğretmen adaylarının
davranışlarına yön veren öncelikli değer olarak konzervatif değerleri tercih
ettikleri görülmektedir. Sosyal bilgiler öğretmenliği bölümünde okuyan
öğrenciler için ise ilk sırada evrensel bir değer olan Dünya’da barış yer
almıştır.

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Elde edilen veriler ışığında öğretmen adaylarının
davranışlarına öncelik veren değerler bakımından en çok konzervatif üst sıra
değer tipinden etkilendikleri söylenebilir. Fakat şunu da belirtmek gerekir ki konzervatif
değer tipi olan gelenek’ın araç değeri dindarlık, ulusal güvenlik ve aile
güvenliği amaç değerlerinin araçları olan sağlık ve temizliğik araç
değerlerinin önüne geçememiştir. Öyle görünüyor ki öğretmen adayları için
ulusal güvenlik ve aile güvenliği dindarlık araç değerinden daha önceliklidir. Öğretmen
adaylarının öncelikli ara değeri Sağlık olmuştur. Güvenliği sağlayacak ara
değer öğretmen adaylarına göre ilk sırada sağlıktır.

İhtiyaçlar
insanın hayatında bitmek tükenmek bilmeyen bir döngüdür. Motivasyon sürecini bu
bitmek tükenmek bilmeyen ihtiyaçlarımız başlatır. İhtiyaç organizmada bir
dengesizlik yaratır. Bu dengesizlikten kurtulmak için motive olur ve bir
davranışta bulunuruz. Eğer davranışımız uygun bir davranışsa organizmamızı
tekrar dengeye sokar ve bu sefer başka bir ihtiyacı karşılamak için
güdüleniriz. Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinde bir insanın hayatında
ihtiyaç olarak görebileceği ihtiyaçları en temel ihtiyaçtan en uzak ihtiyaca
doğru sınıflandırmıştır. Ve Maslow’un teorisinin dayandığı bilimsel ilkelere
göre bir önceki basamakta yer alan ihtiyaçlar karşılanmadıkça bir sonraki
basamakta yer alan ihtiyaç için güdülenemeyiz ve davranışta bulunamayız. Yani
fizyolojik ihtiyaçları karşılanamayan bir birey güvenlik ihtiyacı için motive
olamaz. Öğretmen adaylarının conservative değerleri sıklıkla davranışlarına yön
veren öncelikli değerleri olarak görmeleri bunun yanında çevre ve kişisel
değerleri ön sıralara taşıyamamaları güvenlik ihtiyaçlarını karşılayamadıkları,
gerilim yaşadıkları ve üst basamaklarda yer alan sosyal ihtiyaçlar, saygı
ihtiyacı ve kendini gerçekleştirme ihtiyacı için motive olamadıklarını
anlatıyor olabilir. Verilere bakıldığında üst sıra değer tipi olan Öz-genişletim
(başarı, güç ve hazcılık) değer tipinin öncelikli değerler olarak algılanmadığı
göze çarpmaktadır. Öğretmen adaylarının öz genişletim değerlerini davranışları
için öncelikli birer değer olarak görmüyor olmaları Türk toplumunun kültürel
yapısından kaynaklanıyor olabilir. 

Bununla
birlikte öğretmen adayları için bir üst sınıfa çıktıkça evrensel değerlerin konzervatif
değerleri bastırıp davranışa yön veren öncelikli değer olarak ortaya çıkması
dikkat çekicidir. Eğitime ayrılan süre; Sosyal adalet, Dünya barışı gibi
davranışa yön veren evrensel araç ve amaç değerlerin öne çkmasına yardım ediyor
olabilir.

Öğretmen
adaylarının üst sıra değer tiplerinden birisi olan değişime açık olma
davranışlarını geliştirmeleri gerekmektedir. Bir insanı değişime açık hale
getiren değerler Schwartz’a göre meraklı olma, kendi hedeflerini belirleme araç
değerleri ve öz-saygı, yaratıcılık amaç değerleridir. Yaratıcılığı
davranışlarına yön veren öncelikli değer olarak gösteremeyen öğrenciler
yaratıcı nesiller yetiştirmekte zorlanabilirler. Değişime açık olmayı
sağlayacak amaç ve araç değerler konusunda çalışmalar yapılabilir ve öğretmen
adayları desteklenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Üst sıra değer tipleri, değer tipleri, amaç değerler, araç değerler.

Value Priorities of Teacher Candidates in the Education Faculty of Pamukkale University in Denizli, Turkey

Öz

Problem
Statement:
Behavior is the visible conclusion of unseen values. More concretely, the teaching
attitudes of teachers are affected by their values. The study of values is therefore
fundamental to the study of teaching. If it is possible to understand the
values of teachers, it is possible to estimate the teaching behaviors of
teacher candidates. This will help identify which values of students are
barriers to improving their teaching abilities and adjust the teaching
cirricullums to resolve these issues before teacher candidates become teachers.
An effort must be made to change the values that hinder the teaching abilities of
teacher candidates and support them with values that will help them teach. 

Purpose
of the Study: The
purpose of this study was to explore the terminal and instrumental values that
contribute to the formation of value types of teacher candidates.

Method: The
Schwartz Value Survey (SVS) was used to measure the values of the teacher
students. The population of this study included 4856 students who attended
different departments in the faculty of education. The data were collected from
498 students who were selected by a stratified random sampling technique.  Questions guiding the study were: (1) What
are the values of the education faculty students as future school teachers? (2)
Are there any significant value differences between students who belong to
various departments of the faculty? (3) Are the values affected by specific
variables such as gender?

Findings:
Results
indicated that 48% of female teacher
candidates (156) and 41% of male teacher candidates (71) ranked family security
terminal value as a supremely important value guiding their lives. When the
teacher candidates are in their first three years of school, their first rank
value preferences tend to be conservative values. However, when they reach the
fourth class, their first rank value priorities shift to universal value type.
All students except social sciences students preferred conservative values as
primary values that direct their behaviors.

Conclusion
and Recommendations: It is necessary to develop universal values for
teacher candidates. According to the findings, both female and male students noted
conservative higher order value types. When they reach their fourth year, their
first rank value priorities shift to universal value type. Students studying in
the department of social sciences primarily preferred a universal value called
“a world at peace.” 

Anahtar Kelimeler

Higher order value types, Value types, Terminal values, Instrumental values

Kaynakça

• Akin, U., & Ozdemir, M. (2009). The examination of teacher candidates’ democratic values in terms of various variables: The case of Faculty of Educational Sciences, Ankara University. Journal of Faculty of Educational Sciences, 42(2), 183-198.
• Aypay, A. (2016). Investigating the role of traditional children's games in teaching ten universal values in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 62, 297-314, http://dx.doi.org/ 10.14689/ejer.2016.62.14
• Balay, R., & Kaya, A. (2014). Egitim fakültesinde okuyan ogretmen adaylarinin ahlaki deger yonelimleri [Moral value tendencies of teacher candidates’ in education faculty]. Degerler Egitimi Dergisi, 12(28), 7-45.
• Calıskan, H., Sapmaz F., & Uzunkol E. (2015). Value preferences of university students as predictors of life goals. Science+Business, 124, 111–125 DOI 10.1007/s11205-014-0778-4.
• Cochran, W. (1962). Sampling techniques. 2nd Edition. New York: John Wiley Sons, Inc.
• Dilmac, B., Bozgeyikli, H., Cikili, Y. (2008). Ogretmen adaylarinin deger algilarinin farkli degiskenler acisindan ıncelenmesi [Examining from different aspects of value perceptions of candidate teachers]. Degerler Egitimi Dergisi, 6(16), 69-91.
• Fatoki, O. (2016). Gender, religiosity and the personal values of university students in South Africa. Gender & Behaviour, 14(1), 7117-7125. Ife Centre for Psychological Studies/Services, Ile-Ife, Nigeria ISSN: 1596-9231
• Gay, L.R. (1996). Educational research: Competencies for analysis and application. 5th Edition. Englewood Cliffs, N.J: Prentice-Hall, Inc.
• Gibson, J.L., Ivancevich, J.M., & Donnelly, J.H. (1997). Organizations: Behavior structure processes. 9th Edition. Boston/USA: Irwin Mc Graw Hill, Von Hoffmann Press.
• Karaca, R. (2008). Ilahiyat fakultesi ogrencilerinin deger yonelimleri [Value tendencies of faculty of teology students] . Yayınlanmamıs Yuksek Lisans Tezi (Unpublished Masters Thesis), Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Istanbul.
• Krejcie, R.V., & Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 608.
• Kurt, S.K., Bolat Y., & Cermik F. (2014). Investigation of social sciences teacher candidates’ opinions involving social values. International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish, 9(5), 1341-1353, Ankara,Turkey.
• Lunenburg, F.C., & Ornstein A.C. (1996). Educational administration concepts and practice. Belmont: Wadsworth Publishing Company. Moskvichevaa N., Bordovskaiaa N., Dudchenkoa Z., & Borisovaa E. (2016). Relationship between adolescents' and parents' life values and attitudes toward future profession. Social and Behavioral Sciences, 217, 160 – 168.
• Oguz, E. (2012). Views of pre-service teachers on values and value education. Eductional Sciences: Theory & practice-12(2) Supplementary Special Issue, Spring, 1320-1325.
• Ralston, D.A., Egri, C.P., Stewart S., Terpstra, R.H., & Kaicheng, Y. (1999). Doing business in the 21st century with the new generation of Chinese managers: A study of generational shift in work values in China. Journal of International Business Studies, 30, 415-428.
• Reece, B.L., & Brandt, R. (1999). Effective human relations in organizations. 7th Edition. Boston: Houghton Mifflin Company.
• Robbins, P.S. (2005). Organizational behavior. 11th Edition. New Jersey: Pearson education Inc.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: Free Press.
• Schwartz, S.H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In M. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology (pp.1-65). New York: Academic Press.
• Schwartz, S.H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values? Journal of Social Issues, 50(4), 19-45.
• Schwartz, S.H., & Rubel, T. (2005). Sex differences in value priorities: Cross-culturaland multi-method studies. Journal of Personality and Social Psychology, 89(6), 1010-1028.
• Schwartz, S.H. (2006). Basic human values: Theory, measurement, and applications. Revue Française de Sociologie, 47(4), 249-288.
• Thornberg, R., & Oguz, E. (2016). Moral and citizenship educational goals in values education: A crosscultural study of Swedish and Turkish student teachers' preferences. Teaching and Teacher Education, 55 (2016), 110-121.