Türkçe’de Vurgu Kusurlarının Düzeltilmesinde Ses Eğitimi Yöntemlerinin Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 66, 299 - 314, 15.12.2016

Kivanc Aycan Gul Fahriye Evren

Öz

Problem Durumu: Bu çalışma ses eğitimi
yöntemleriyle Türkçe vurgu kusurlarındaki düzelmeleri veya iyileşmeleri değerlendirmek
üzere kurgulanmıştır. Araştırmacılar bu amaç çerçevesinde en önemli problemin
sadece nefes kontrolü çalışmaları ve ses egzersizlerinin birçok ses eğitimcisi
tarafından önemsenmesi olduğunu gözlemlemişlerdir. Bu sebeple bu çalışmada müzik
bestelerinin sözleri ile nefes kontrolü çalışmaları, vurgu kusurları ve doğru konuşma
eğitimi arasındaki doğrudan ilişki gösterilmeye çalışılmıştır. Müzik bolümü öğrencileri
eğer doğru konuşma alışkanlıkları kazanırlarsa ünsüzleri vurgulayarak
nefeslerini etkili bir şekilde kontrol edebilirler ve ardından ünlüleri konuşarak
dil ve dudaklarının esnek hareketleriyle çenelerini kullanırlar. Bunun yanında
prozodi çalışmaları ile ses eğitimi ve tonlayarak metin okuma çalışmaları
yapmak arasında direk bir ilişki vardır. 
Ses egzersizleri bu sebeple doğru perde üzerinde ses üretmek, bağırmadan
konuşmak ve sesle ilgili kaslara konuşurken yük bindirmekten kaçınmak için
yapılmaktadır. Bununla birlikte ses eğitimcileri bu durumu sağlamak için
bireysel ses eğitimi çalışmalarında sadece nefes çalışmaları ve ünlü harfler üzerinde
egzersizler yaptırmaktadırlar. Ancak ses eğitimcileri nefes egzersizleri ile ünsüzlerin
vurgulanması arasındaki ilişkiyi bilmemektedirler. Genel olarak ses eğitimcileri
metin okuma çalışmaları ile prozodi çalışmaları (ses-söz uyumu) arasında doğrudan
bir ilişki olduğunu bilmektedirler. Fakat bazı ses eğitimcisi şarkıların sözlerini
konuşmaya önem verirken bazıları vermemektedir. Araştırmacılar bu sıkıntıyı gözlemlemiş
şarkı sözlerinin doğru konuşulması ile nefes kontrolü, vurgu kusurları ve doğru
tonlama arasındaki ilişkiyi göstermeye çalışmışlardır.

Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın yapılış
amacı ses eğitimi yöntemlerinin vurgu kusurlarına etkisinin nasıl olduğunu
ortaya çıkartmak; çalışma grubunun müziksel işitme ve konuşma becerilerini geliştirecek
en iyi teknikleri elde etmektir. Bu amaçla ses eğitimi çalışmaları Erciyes Üniversitesi,
Güzel Sanatlar Fakültesi, Müzik Bolumu gönüllü 1.sınıf öğrencileriyle (n=12) uygulanmıştır.
Öncellikle vurgu kusurları ses eğitimiyle iyileştirilmiş, ardından kaydedilmiş
ve değerlendirilmiştir.

Araştırmanın Yöntemi: Kayıtlar‘’Vitalograph Alpha, Model 6000” taşınabilir
spirometre cihazı ve “PRAAT ses analiz programı” ile alınmıştır.
Çalışmaya katılan öğrencilerle uygulanan ses eğitimini analiz etmek için ses eğitimi
uzmanları tarafından seçilmiş Türkçeye çevrilip, uyarlanmış bir lied çalışılmıştır. Çalışmanın öncesi ve
sonrasında çalışmaya katılan öğrenciler bu lied’in
sözlerini düz metin haliyle okumuşlardır. Vurgu kusurları bu lied’den seçilmiş “insan”, “ormanda”, “gezerken”, “güzel”, “öter” ve “kopardığın”
kelimelerinde şiddet, soluk şiddeti, genlik ve perde değerleri üzerinden PRAAT programı ile analiz edilmiştir.

Araştırmanın Bulguları: Ses eğitimi
sonrasında taşınabilir spirometre
cihazından elde edilen FEV1 (p<0.05)
değeri istatistiksel açıdan anlamlı bir şekilde artmış olmasına rağmen VC ve FVC değerleri anlamlı bir değişiklik göstermemiştir. Ses analizleri
sonucunda ses eğitimi sonrasında Türkçeye çevrilip, uyarlanmış lied’den seçilmiş
“insan”, “ormanda”, “gezerken”, “güzel”,
“öter” ve “kopardığın” kelimelerinde genlik (p<0.05), “Ormanda” ve “gezerken” kelimelerinde şiddet
(p<0.05 ve p<0.001) anlamlı bir şekilde artış görülmüştür. Ayrıca “güzel”, “öter” ve “kopardığın”
kelimelerinde soluk şiddeti (p<0.05) istatistiksel açıdan anlamlı bir şekilde
artmıştır.

Araştırmanın Sonuç ve Önerileri: Aycan (2012) yaptığı
benzer bir çalışmada rastgele seçilen Erciyes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,
3. Sınıf Türkçe Öğretmenliği öğrencileri katılmıştır. Bu çalışmada konuşma eğitimi
dersi uzmanları tarafından “Atatürk’ün Gençliğe
Hitabesi” nden bir paragraf: “Birinci vazifen Türk İstiklalini, Türk cumhuriyetini
ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve İstikbalinin yegâne
temeli budur” seçilmiş ve “i,
e, a, u, u”
ünlülerini içeren 5 kelime: “Türk, vazifen, mevcudiyetinin,
istiklalini, istikbalinin, muhafaza, müdafaa” seçilip PRAAT programıyla analiz etmiştir. Çalışma
sonucunda ses eğitimi uzmanları tarafından seçilmiş unlu ve ünsüzlerden oluşan
ses egzersizleri ve okuma parçalarındaki tonlama çalışmaları prozodik parametreler (sure, şiddet ve genlik) istatistiksel açıdan anlamlı çıkmıştır. Bununla
birlikte çalışma grubundaki öğrenciler önceden hiçbir müzik enstrümanı çalmamış
ve yeterli müzik kabiliyeti gösterememiştir. Bu çalışmadaki müzik kabiliyeti
olmayan grupla hâlihazırda çalışılan müzik yeteneği olan gruptaki öğrencilerin
durumları prozodik parametreler üzerinden
karşılaştırıldığında uygulanan tekniklerin müzik kabiliyeti olmayan grupta daha
başarılı olduğu görülmektedir. Prozodi
üzerine yapılan çalışmalar ve tartışmalar Türkçe’nin bir ton dili olduğunu, ses
eğitiminin tonlamayı değiştirilebileceğini ya da iyileştirebileceğini göstermektedir.
Bununla birlikte bu çalışma öğrencilerin ses egzersizleri ve soluk çalışmalarını
yeterince çalışmamalarından olumsuz yönde etkilenmiştir. Eğer bu ses eğitimi çalışmaları
daha uzun sure yapılırsa vurgu kusurlarının daha da anlamlı şekilde düzeleceği
beklenmektedir. Bunun yanında çalışmaya katılan öğrencilerin algıları
tonlayarak metin okuma konusunda sınırlıdır. Başka bir deyişle öğrenciler
sadece müzikal açıdan tonlamayı önemsemektedirler. 2.5 aylık surede solunum
kapasiteleri (örneğin FEV1 değerinde)
istatistiksel açıdan anlamlı bir şekilde değişmiştir.
Dolayısıyla çalışmaya katılan öğrenciler konuşup, şarkı söylerken soluklarını
kontrol edebilmeye başlamışlardır. Ayrıca çalışmaya katılan öğrencilerin ses
kaliteleri: “sesin şiddeti, soluk şiddeti, genliği ve suresi” değişmiştir.
Sonuç olarak bu yöntem Türkçe kelimelerin doğru ifade edilmesinde yol gösterici
olmuştur. Müzik Bolumu öğrencilerinin vurgu kusurlarını ne düzeyde iyileştirdiğini
ve bunu ses ve soluk kullanımı analizleriyle de göstermesi sebebiyle de öncül
bir çalışma olacağına inanılmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

PRAAT, bireysel ses eğitimi, prozodik problemler.

The Effect of Vocal Training Methods on Improving Turkish Accent Defects

Öz

Problem Statement: Despite analyses
of how vocal training methods can correct or improve Turkish-language
accent defects, for most voice educators, the most
important methods continue to be breathe management control and correct
vocalization exercises. We therefore sought to demonstrate the relationship of song
lyrics to breathe control, accent defects, and good diction.

Propose of Study: The
aim of the study was to promote best practices in order to enhance students’
speech in a university music department in Turkey. To that end, we administered
vocal training in a group of 12 first-year
student volunteers in the department. We recorded and evaluated differences in accent
defects both prior to and subsequent to vocal training.

Methods: The sample included 12 first-year
students in the Music Department of the Fine Arts Faculty at Erciyes
University. We determined pre- and post-test results by using the same oral
readings (“Minnelied,” meaning ‘Mutluluk Sarkisi’ in Turkish). Prior to the study,
the students read song lyrics chosen by voice education specialists and
that were translated and adapted into Turkish.
We performed testing with the Vitalograph
Alpha Model 6000 portable spirometer, which we used to analyze the
parameters of forced vital capacity, forced expiration volume during the first
second, and vital capacity, as well as PRAAT
vocal analysis.  Afterward,
the students read the text again,
and we collected pre-and post-analysis data by
using PRAAT vocal
analysis. We analyzed accent defects in the words
“insan,” “ormanda,” “gezerken,” “guzel,” “oter,” and “kopardigin” for intensity,
intensity in air, amplitude, and pitch.

Findings and
Results: Following voice training, FEV1 (p < .05) increased
significantly, whereas vital capacity and forced
vital capacity did not change significantly. Vocal analysis revealed that the amplitude of the words
“insan,” “ormanda,”“gezerken,”“guzel,”“oter,”and“kopardigin” (p < .05) increased
significantly. For the words “ormanda”
and “gezerken,” intensity (p < .05 and p < .001) increased significantly, as did intensity in air (p
< .05) for “guzel,” “oter” and “kopardigin.”

Conculusion and Recommandation: Students’ voice
lessons in the Music
Department can benefit from vocal training methods
that significantly improve accent defects and expressions, as well as assist in
breath management. This methodology ultimately promoted
the correct expression of Turkish words.

Anahtar Kelimeler

PRAAT, bireysel ses eğitimi, prozodik problemler.

Kaynakça

• Albuz , A. (1997). Egitim muzigi amaclı sozlu muzik eserlerinde dilin kullanımı ve prozodi uzerine gorusler [Opinions about the using language and prozody in the music education compositions]. Paper presented at the Music education symposium, A.İ.B. Uni. Egitim Fak. Muzik Egitimi Bolumu, Bolu, Turkey.
• Aycan, K. (2012). Ses egitimi yontemlerinin turkçe konusma egitimindeki vurgu kusurlarının duzeltilmesine etkisi [The effects of vocal tranining methods on improvement of accent defects in speech education]. Doktora tezi, Gazi Universitesi.
• Banguoglu, T. (1990). Turkcenin grameri [The Turkish Language Grammar]. In Banguoglu, T. (Ed.), Sozun Ezgisi [The word intonation] (pp. 114-140). Ankara: Turk Tarih Kurumu Basimevi.
• Barwick, J., Valintine, E., Robert, R., & Wilding, J. (1989). Relations between reading and musical ablities. British Journal of Educational Psychology, 59(2), 253-257. doi:10.1111/j.2044-8279.1989.tb03097.x
• Bele, I. V. (2008). The teacher’s voice: Vocal training in teacher education. Scandinavian Journal of Educational Research, 52(1), 41–57.
• Boersma, D. W. P. (2012). Praat: doing phonetics by computer. http://www.fon.hum.uva.nl/praat/.
• Colin, P. D., Fitzsimons, M., Asenbauer, B., & Staunton, H. (1999). Discrimination of prosody and music by normal children. European Journal of Neurology, 6, 221-226.
• Cruttenden, A. (1997). Intonation. New York: Cambridge University Press.
• Evren, G. F. (2013). Programlı bir ses egitimi kapsamında dil-konusma ogesi [Language-speaking element in programmed voice training range]. Dil ve Edebiyat Egitimi Dergisi, 2(5), 50-60.
• Isshiki, N. (1965). Vocal intensity and air flow rate. Folia Phoniatr (Basel), 17, 93-104.
• Kilic, M. A. (2011). Agız arastirmalari icin ozellestirilmis PRAAT programı ile uygulama [The application spesilazed for Oral Reading Studies with PRAAT voice analyze programme]. Retrived December 10, 2015 from http://www.dilbilimi.net/secmeyazilar.htm
• Kilic, M. A. (2013). Ses terapisi olarak vurgu yontemi [The accent method as a voice therapy] . Turkiye Klinikleri J E.N.T. Special Topics, 6(2).
• Mutlu, O. (2014). San terapisinin etkinliginin degerlendirilmesi [The efficency of Singing voice Therapy]. Yuksek Lisans Tezi, Haliç Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu
• O'Connell, D. C. (1988). Critical essay on language use and psychology. Newyork: Springer-Verlag.
• O'Herron, P. S. D. (2007). The intersection between vocal music and language arts instruction: A review of the literature. Research in Music Education, 25(2), 16-26. doi:10.1177/87551233070250020103
• Pearl, J. S. (2013). The kinship of music and language. Brno studies in English, 30(1), S10.
• Ross, E. D., Edmondson, J. A. & Burton Seibert, G. (1986). The effect of affect of various acoustic measures of prosody in tone and non-tone languages: a comparison based on computer analysis of voice. Journal of Phonetics, 14, 283-302.
• Sabar, G. (2008). Sesimiz egitimi ve korunması [Our voice and voice education and the care]. In Sabar, G.. (Ed.),Artikülasyon-Diksiyon [Articulation, Diction] (pp. 56-57). Istanbul: Pan Yayıncılık.
• Turkbay, T. C., Conguoglu A (2007). Dilin prozodik ozellikleri, disprozodi ve iliskili bozuklular [The language prozodic elements, dysprozody and the prozodic defects]. Çocuk ve Gençlik Ruh Saglıgı Dergisi, 14(2).
• Vural, B. (2005). Dogru ve guzel konusma [Efficent and good diction]. In Rahime Demir (Ed.) İstanbul: Hayat Yayınları.
• Yigit, V. B. (2014). Guzel sanatlar lisesi bireysel ses egitimi dersi ogretim programinin uygulamasinda karsilasilan sorunlarin ogretmen gorusleri ile incelenmesi [Analysis of the problems that are occurred in the course of individual voice training program application with teacher interviews in the fine arts high school]. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu (088309023001).