Okul Öncesi Eğitimi Aday Öğretmenlerinin Sosyoekonomik Profili

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 74, 61 - 80, 20.03.2018

Merve Unal , Gokce Kurt

Öz

Problem Durumu: Okul öncesi eğitimin niteliğinin ve kayıt oranlarının arttırılması, gelişmekte olan ülkelerin gelecekteki sosyoekonomik profillerinin şekillenmesinde oldukça belirleyici bir role sahiptir. Eğitimin kalitesinde temel belirleyici unsur öğretmenlerdir. Türkiye’de üniversite öğrencilerinin sosyoekonomik profillerini araştıran çalışmalar oldukça sınırlıdır, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu gibi yaşam koşullarının ülke ortalamasının altında seyrettiği bölgeler için bu tip çalışmalar önem kazanmaktadır.

Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki üniversitelerin eğitim fakültelerinin okul öncesi eğitimi lisans programında öğrenim görmekte olan toplam 2115 öğrencinin sosyoekonomik profilinin ve öğrencilerin okul öncesi eğitim bölümünü tercih nedenlerinin ve tercih sırasının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmanın bulguları, okul öncesi eğitim programlarında öğrenim görmekte olan lisans öğrencilerinin sosyoekonomik profilinin ve ihtiyaçlarının daha iyi tanınmasını sağlayacaktır.

Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışmada, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki toplam 11 devlet üniversitesinde okul öncesi eğitim bölümünde öğrenim görmekte olan öğrencilerin sosyoekonomik profili betimlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilere üniversite yaşamının çeşitli yönlerini irdeleyen ve toplam dört başlıkta sınıflandırılan sorular sorulmuştur; (1) Örneklemin demografik ve ekonomik özellikleri: sınıf, yaş, medeni durum, aile aylık geliri, (2) Öğrencilerin bütçesi: ailenin öğrenciye gönderdiği aylık harçlık miktarı, barınma durumu, aylık kredi/burs durumu, yarı zamanlı çalışma durumu ve yarı zamanlı çalışmadan elde edilen gelir, (3) Ailelerin sosyoekonomik kompozisyonu: ebeveynlerin eğitim durumu, ebeveynlerin mesleği, kardeş sayısı ve (4) Örneklemin eğitsel ve sosyokültürel özellikleri: mezun olunan lise tipi, üniversiteye giriş sınavında okul öncesi eğitim programını tercih sırası, okul öncesi eğitimi seçmek için ilk üç neden, akademik kariyer düşüncesi, spor ya da sosyal kulüplere üyelik, okul öncesi eğitim alma durumu ve halihazırdaki not ortalaması. Üniversitelerden araştırma izinleri alındıktan sonra, her bir üniversitenin okul öncesi eğitim bölümündeki sorumlu akademisyenle telefonla görüşülmüş, araştırmanın amacı ve süreci hakkında bilgi verilmiştir. 2014-2015 eğitim öğretim yılı bahar döneminde toplam 3000 anket bölümlere postalanmış ve sorumlu akademisyenler tarafından uygun görülen ders saatlerinde öğrencilere uygulanmıştır. Geri dönen 2550 adet anketten, doldurulmayan, yarı yarıya boş bırakılan ve yanlış doldurulan anketler

Merve UNAL - Gokce KURT / Eurasian Journal of Educational Research 74 (2018) 61-80 79

çıkarılmış ve toplamda 2115 anket analize dahil edilmiştir. Veri setini betimsel olarak analiz etmek için; frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, ranj, minimum ve maksimum değer analizleri yapılmıştır. Aynı zamanda öğrencilere açık uçlu olarak sorulan bölüm tercihinde en önemli ilk üç nedenin analizinde frekans sayımı yapılmıştır.

Araştırmanın Bulguları: Örneklemdeki öğrencilerin üniversitelere göre dağılımı şu şekildedir: Adıyaman Üniversitesi (n=159), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi (n=295), Diyarbakır Dicle Üniversitesi (n=136), Erzurum Atatürk Üniversitesi (n=273), Erzincan Üniversitesi (n=69), Elazığ Fırat Üniversitesi (n=182), Malatya İnönü Üniversitesi (n=338), Kars Kafkas Üniversitesi (n=132), Kilis 7 Aralık Üniversitesi (n=177), Muş Alparslan Üniversitesi (n=130) ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (n=224). Bulgulara göre öğrenciler çoğunlukla düşük gelirli ailelerden gelmektedir ve kısıtlı bir bütçeyle öğrenim hayatlarını sürdürmektedir. Öğrencilerin ailelerin aylık ortalama geliri 2066,67 T.L. (SS=1294,27)., aileler tarafından öğrencilere gönderilen aylık harçlık miktarı 245,14 T.L. (SS=229,21) olarak bulunmuştur. Öğrencilerin %71,6’sı (n=1515) devlet bursu ve/veya kredisi kullanırken (ort=327,82 T.L.), %9,3’ü (n=197) özel vakıflardan burs almaktadır (ort=389,67 T.L.). Öğrencilerin çok az bir bölümü (3,8%, n=81) yarı zamanlı çalışmaktadır ve yarı zamanlı çalışan öğrencilerin aylık geliri 754,32 T.L.’dir. Öğrencilerin annelerinin büyük bölümü okuma yazma bilmiyor (n=521, 24,6%); okuma yazma biliyor (n=225, 10,6%); ve ilkokul mezunu iken (n=838, 39,6%), babaların büyük çoğunluğu ilkokul mezunu (n=670, 31,7%); ortaokul mezunu (n=372, 17,6%); ve lise mezunudur (n=483, 22,8%). Öğrencilerin büyük bölümü (n=1690, %79,9) hiçbir şekilde okul öncesi eğitim almadıklarını belirtirken, öğrencilerin mezun oldukları lise tipi büyük çeşitlilik göstermektedir. Öğrencilerin %51,3’ü (n=1084) ileride akademik kariyer düşündüklerini belirtmiştir. Öğrencilerin az bir bölümü (%13, n=276) üniversitelerindeki sosyal ve spor kulüplerine üyedir. Öğrencilerin büyük bir bölümü üniversiteye giriş sınavında okul öncesi eğitimi bölümünü ilk beş sıra içinde tercih etmiştir. Öğrencilerin okul öncesi eğitimi tercih etmek için belirttikleri ilk üç neden sırasıyla; (1) çocuklara ve mesleğe duyulan sevgi, (2) devlet atamalarının kolaylığı ve devlet okullarındaki maaş düzeyinin tatminkarlığı ve (3) okul öncesi eğitimin rahatlığı ve eğlenceli olması, şeklindedir.

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırmamızın sonucunda öğrencilerin düşük gelirli ailelerden geldiği, annelerin eğitim durumunun düşük olduğu ve çoğunluğun ev hanımı olduğu, öğrencilerin sosyal ve spor kulüplerine üyeliklerinin ve yarı zamanlı çalışma durumlarının oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Öğrencilerimiz çok kısıtlı bir bütçeyle öğrenim hayatlarına devam etmektedir. Sosyal, kültürel ve sportif aktiviteler öğretmen adaylarının eğitiminde, akademik konular kadar önemli görülmektedir. Üniversitelerde öğrencilerin sosyal ve spor kulüplerine üyeliklerini özendirecek finansal desteklerin özellikle dar gelirli öğrenciler için yaratılması gerekmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı, okul öncesi öğretmeninin genel ve özel alan yeterliklerini açıklarken, öğretmen adayının kendisini bu alanlarda geliştirmiş olmasına özellikle vurgu yapmıştır. Bu alanlara yönelik seçmeli derslerin sayısının arttırılması, ya da kulüp üyeliklerinin desteklenmesi, öğrencilerin boş zaman değerlendirme alışkanlıklarına da önemli katkılar sağlayacaktır. Ülkemizde okul

80 Merve UNAL - Gokce KURT / Eurasian Journal of Educational Research 74 (2018) 61-80

öncesi eğitime erişimin yaygınlaştırılması, çocukların hayata daha iyi bir başlangıç yapmasına, kuşaktan kuşağa eğitim ve işgücünün hem niteliksel hem de niceliksel olarak gelişmesine ve özellikle ülkemizin doğu bölgeleri için halen sorun olan kadın okuryazarlığı ve istihdam oranlarının yükselmesine katkı sunacaktır. Benzer çalışmaların ülkemizin diğer bölgelerinde ve üniversitelerinde tekrar edilmesinin, öğrenci profilinin daha iyi tanınmasına ve üniversite yaşamının ne kadar, nasıl ve hangi yollarla zenginleştirilebileceğine katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri, Türkiye’de okul öncesi eğitim, Türkiye’de okul öncesi öğretmeni yetiştirme, üniversite öğrencilerinin sosyo-ekonomik profili

Socioeconomic Profile of Early Childhood Education Preservice Teachers

Öz

Purpose: Teachers are key determiners of quality education, and regarding young children in particular, the quality of teachers can have a remarkable influence on the quality of education. However, research on the socioeconomic profile of preservice teachers at university remains rare in Turkey, especially eastern Turkey, where living conditions are below of the national average. In our study, the socioeconomic profile of 2,115 early childhood teacher candidates in faculties of education at state universities in the Eastern and Southeastern Anatolian Regions of Turkey was examined. The study aimed to determine the rank order of students’ preferred early childhood education bachelor programs and the reasons for their preferences.

Methods: The descriptive profile research sought to identify the socioeconomic profile of preservice early childhood teachers recruited from 11 state universities. Participating students were asked several questions concerning the socioeconomic aspects of their university life in four domains: demographic and economic characteristics, education budget, family socioeconomic composition, and educational and sociocultural background. Descriptive analyses were performed to analyze the data. Results: The findings revealed that the students were mostly from low-income families. Most students ranked an early childhood education bachelor program among their top five choices on university selection exams. The top three reasons for their choosing early childhood education as a profession were love for children and the profession, the convenience of teacher appointment and satisfactory wage levels at state preschools, and the convenience and enjoyment of preschool teaching. Implications for Research and Practice: Most students were members of low-income families, for whom social, cultural, and sportive activities need to be more accessible. Similar studies should be repeated in other geographical regions of Turkey with students from other university departments and faculties in order to clarify the socioeconomic composition of university students, develop more effective bachelor programs, and improve student life at Turkish universities.

Anahtar Kelimeler

East and Southeastern Anatolian Regions of Turkey, early childhood education in Turkey, socioeconomic profile of Turkish university students

Kaynakça

• Akyeampong, K., & Stephens, D. (2002). Exploring the backgrounds and shaping of beginning student teachers in Ghana: Toward greater contextualization of teacher education. International Journal of Educational Development, 22(3), 261- 274. doi: 10.1016/S0738-0593(01)00064-5
• Alat, Z., & Alat, K. (2011). A qualitative study of parental resistance to girls’ schooling. Educational Sciences: Theory & Practice, 11(3), 1369-1373.
• Aldemir, J., & Kurt, G. (2014). A program review: The Turkish early childhood education preservice teachers’ perceptions about teacher and teaching. Sage Open, 4, 1-11. doi: 10.1177/2158244014548847
• Anliak, S., & Sahin Beyazkurk, D. (2008) Career perspectives of male students in early childhood education. Educational Studies, 34(4), 309-317. doi: 10.1080/03055690802034518
• Astin, A. W. (1984). Student involvement: A developmental theory for higher education. Journal of College Student Personnel, 25(4), 518-529.
• Bakken, L., Brown, N., & Downing, B. (2017). Early childhood education: The long term benefits. Journal of Research in Childhood Education, 31(2), 255-269. doi: 10.1080/02568543.2016.1273285
• Brilli, Y., Kulic, N., & Triventi, M. (2017). Who cares for the children? Family social position and childcare arrangements in Italy, 2002-12. In H. P. Blossfeld, N. Kulic, J. Skopek, & M. Triventi (Eds.), Childcare, early education and social inequality: An international perspective (pp.31-48). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• Central Bank of the Republic of Turkey (2015). Indicative Exchange Rates Announced at 15:30 on 05/04/2015 by the Central Bank of Turkey. On September 11th., 2017. http://www.tcmb.gov.tr/kurlar/201505/04052015.xml
• Coultas, J. C., & Lewin, K. M. (2002). Who becomes a teacher? The characteristics of student teachers in four countries. International Journal of Educational Development, 22(3), 243-260. doi:10.1016/S0738-0593(01)00066-9 Council of Higher Education (2014). Higher education system in Turkey. On March 3rd., 2016 retrieved from http://www.yok.gov.tr/documents/10348274/10733291/TR%27de+Yükse köğretim+Sistemi2.pdf/9027552a-962f-4b03-8450-3d1ff8d56ccc
• Daglioglu, E. H. (2014). Okul öncesi öğretmenin özellikleri ve okul öncesi eğitime öğretmen yetiştirme [Features of the preschool teacher and training preschool teachers]. İçinde G. Haktanir, Okul öncesi eğitime giriş [Introduction to preschool education] (pp. 41-78). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Early, D. M., Maxwell, K. L., Burchinal, M., Alva, S., Bender, R. H., Bryant, D., ... & Henry, G. T. (2007). Teachers' education, classroom quality, and young children's academic skills: Results from seven studies of preschool programs. Child Development, 78(2), 558-580. doi:10.1111/j.1467- 8624.2007.01014.x
• Egert, F., Fukkink, R. G., & Eckhardt, A. G. (2018). Impact of in-service professional development programs for early childhood teachers on quality ratings and child outcomes: A meta-analysis. Review of Educational Research 20(10), 1- 33. doi:10.3102/0034654317751918
• Erkan, S., Tugrul, B., Ustun, E., Akman, B., Sendogdu M., Kargi, E., Boz, M., & Guler, T. (2002). Turkish profile research of preschool student teacher’s. Hacettepe University Journal of Education, 23, 108-116.
• Merve UNAL - Gokce KURT / Eurasian Journal of Educational Research 74 (2018) 61-80 75
• Ersay, E, & Yazcayir, N. (2014). Yeni geliştirilen problem tarama envanteri (Mesleki eğitim fakültesi örneği) [New Developed Problem Screening Inventory]. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 15(2), 65-88. doi: 10.17679/iuefd.10643
• Haktanir, G. (2014). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılına doğru ülkemizde okul öncesi eğitim [The preschool education in the country towards the 100th. year of the constitution of the Republic of Turkey]. İçinde G. Haktanir, Okul öncesi eğitime giriş [Introduction to preschool education] (pp. 307-328). Ankara: Ani Yayincilik.
• Hunt, J., & Eisenberg, D. (2010). Mental health problems and help-seeking behavior among college students. Journal of Adolescent Health, 46(1), 3-10. doi:10.1016/j.jadohealth.2009.08.008
• Karadag, E. & Yucel, C. (2017). Türkiye üniversite memnuniyet araştırması. [Turkish universities satisfaction survey] Eskişehir: Üniversite Araştırmaları Laboratuvarı Yayınları. doi: 10.13140/RG.2.2.31233.76641
• Kilinc A., Watt, H. M. G. & Richardson, P. W. (2012) Factors influencing teaching choice in Turkey, Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 40(3), 199-226. doi: 10.1080/1359866X.2012.700048
• Lin, Y. C., & Magnuson, K. A. (2018). Classroom quality and children’s academic skills in child care centers: Understanding the role of teacher qualifications. Early Childhood Research Quarterly, 42, 215-227. doi: 10.1016/j.ecresq.2017.10.003
• Manuel, J., & Hughes, J. (2006). “It has always been my dream”: Exploring pre- service teachers’ motivations for choosing to teach. Teacher Development, 10(1), 5-24. doi: 10.1080/13664530600587311
• MoNE (2008). Okul öncesi öğretmeni özel alan yeterlikleri [Preschool teacher competencies in specific areas]. On March 1st., 2016 retrieved from http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160307_5- Yretmen_Yeterlikleri_KitabY_okul_Yncesi_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikl eri_ilkYYretim_parYa_8.pdf
• MoNE (2010). Okul öncesi eğitim süreci iç denetim raporu [Preschool education internal audit report]. Retrieved March 1st., 2016 from http://icden.meb.gov.tr/digeryaziler/Okul_Oncesi_Egitim_Ic_Denetim_Ra .pdf
• MoNE (2012). Okul öncesi eğitim kurumları yönetmeliği [Regulations for preschool education intuitions]. Retrieved March 1st., 2016 retrieved from http://mevzuat.meb.gov.tr/html/25486_.html
• MoNE (2015). National education statistics, formal education.
• Retrieved March 1st., 2016 retrieved from http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2014_201 5.pdf MoNE (2017). National education statistics, formal education.
• Retrieved September 12nd., 2017 retrieved from http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/08151328_meb_istatisti kleri_orgun_egi tim_2016_2017.pdf
• Newman, B. M., & Newman, P. R. (1991). Development through life: A psychosocial approach (5th. Ed.). Pacific Grove: Brooks/Cole.
• Reynolds, A. J., Ou, S.-R., Mondi C. F., & Hayakawa, M. (2017). Processes of early childhood interventions to adult well-being. Child Development, 88, 378- 387. doi: 10.1111/cdev.12733