Ergenlerde Bağlanma Stilleri, Oyun Bağımlılığı ve Empatik Eğilim Arasındaki İlişkiler Örüntüsü

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 83, 125 - 144, 31.10.2019

İbrahim Tas

Öz

Problem Durumu: Bebeğin annesi ile kurduğu bağın niteliği
onun gelecekteki yaşantısını etkilemektedir. Bebek ile anne veya bebek ile ilk
bakıcısı arasında kurulan bağın niteliği aile fertleri dışındaki kişilerle
kurulan ilişkiler için bir prototip oluşturacaktır (Bartholomew & Horowitz,
1991). Bu bağ kişinin yaşayacağı psikolojik sorunlardan kuracağı sosyal
ilişkilere kadar, evlilik yaşantısından kendi çocuğu ile kuracağı ilişkiye
kadar birçok alanda etkili olabilmektedir. Anne veya ilk bakıcı ile bebek
arasında güvenli bir bağ geliştirilmezse yaşamın sonraki evrelerinde duygusal,
sosyal ve davranışsal sorunlar meydana gelebilir (Deniz, Hamarta & Ari, 2005; Oshri, Sutton,
Clay-Warner & Miller, 2015). Güvensiz
bağlanmanın yol açacağı sorunlardan biri de davranışsal bağımlılıklar
çerçevesinde değerlendirilen oyun bağımlılığıdır. Oyun bağımlılığı yeni yeni
ortaya çıkan ve özellikle çocuk ve ergenleri etkileyen güncel bir sorun olarak
karşımıza çıkmaktadır (Demirtas Madran & Ferligül Cakilci, 2014). Bu sorun
aile ilişkileri, akran ilişkileri, akademik durum (Erboy & Vural, 2010; Yildiz, Tufekci 
& Aksu, 2016, 2016) gibi
alanlarda çocuk ve ergenin ciddi problemler yaşamasına neden olabilmektedir.
Hem bağlanma stillerinin hem de oyun bağımlılığının ilişkili olduğu
kavramlardan biri de empatik eğilimdir. Empatik eğilim sağlıklı sosyal
ilişkilerin temelini oluşturmaktadır (Kaya & Siyez, 2010). Diğerlerinin
duygu düşünce ve ihtiyaçlarına duyarlı olmak, onların ne hissettiklerini
anlayıp ona göre tepkide bulunmak anlamına empati (Basch, 1983) sağlıklı sosyal
ilişkilerin kurulmasında ve sürdürülmesinde önemlidir. Güvenli bağlanan
bireyler diğerleri ile daha sağlıklı ilişkiler kurarken, güvensiz bağlanan
bireylerin kişilerarası ilişkileri daha sağlıksız olabilmektedir. Oyun
bağımlılığı gibi davranışsal bağımlılık geliştiren bireylerin empatik
eğilimlerinin düşük olacağı düşünülmektedir. Çünkü bu bireyler, bağımlılık
davranışı ortaya çıktıktan sonra, oyunu kazanmak, oyunda varlığını devam
ettirmek için her şeyi yapmaktadırlar. Bu doğrultuda gerek sanal dünyada
gerekse gerçek dünyada diğerlerinin ihtiyaçlarına duyarsız olmakta, sadece
kendi odaklı olabilmektedirler. Kavramların birbirleri ile olan ilişkisi ve
özellikle oyun bağımlılığının giderek artan bir sorun olması araştırmayı önemli
kılmaktadır.

Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı ergenlerde bağlanma stilleri ile oyun bağımlılığı
ve empatik eğilim arasındaki ilişkiler örüntüsünü Yapısal Eşitlik Modellemesi
(YEM) ile ortaya koymaktır.

Araştırmanın Yöntemi: Bağlanma stilleri ile oyun bağımlılığı ve
empatik eğilim arasındaki ilişkiler örüntüsünün incelendiği bu araştırmada
ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırılan değişkenler arasındaki
ilişki örüntüsünü açıklamak amacıyla alan yazına dayalı olarak kuramsal bir
model önerilmiş ve önerilen model Yapısal Eşitlik Modellemesi ile test
edilmiştir. Araştırma grubunu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında İstanbul
Ümraniye de bir ortaokul ve bir lisede öğrenim gören 338 ergen oluşturmaktadır.
Öğrencilerin 177’si (%52.5) kadın, 160’ı (%47.5) erkektir. Öğrencilerin yaşları
10 ile 17 arasında değişmekte olup yaş ortalamaları 13’tür.

Araştırmanın Bulguları: Yapılan analize göre bağlanma stilleri ile oyun bağımlılığı ve empati
arasında ilişki tespit edilmiştir. Güvenli bağlanmanın negatif, kaçınan ve
kaygılı-kararsız bağlanma stillerinin ise pozitif yönde anlamlı şekilde oyun
bağımlılığını yordadığı görülmektedir. Empatik eğilimi güvenli bağlanmanın
pozitif kaçınan bağlanmanın ise negatif yönde anlamlı şekilde yordadığı tespit
edilmiştir. Ayrıca oyun bağımlılığının empatik eğilimi negatif yönde anlamlı
şekilde yordadığı görülmektedir.

Araştırmanın Sonuç ve Önerileri: Yapılan yapısal eşitlik modellemesinde değişkenler arasındaki açıklayıcı
ilişkilerin varlığı kanıtlanmıştır. Modele göre güvenli bağlanma ile kaçınan
bağlanma ve kaygılı kararsız bağlanma oyun bağımlılığını doğrudan
etkilemektedir. Güvenli bağlanma ile kaçınan bağlanma empatik eğilimi doğrudan
etkilemektedir. Ayrıca oyun bağımlılığının empatik eğilimi doğrudan etkilediği
görülmektedir. Oyun bağımlılığı özellikle çocuk ve ergenler için ciddi bir risk
oluşturduğundan oyun bağımlılığıyla baş etme psiko-programları ve oyun
bağımlılarıyla yapılan bireysel çalışmalar bağlanma stillerinin etkisi göz
önüne alınarak planlanabilir. İlgili politikacılar tarafından aileler bağlanma
stilleri, güvenli ve güvensiz bağlanmanın birey üzerindeki etkileri hakkında
bilgilendirilebilir. Bu konuda ailelere yönelik psiko-eğitim programları
yapılabilir. Benzer şekilde çocuk ve ergenlerde ciddi bir risk faktörü olarak
değerlendirilen oyun bağımlılığı hakkında okullarda ve ailelere yönelik
farkındalık çalışmaları yapılabilir. Teknolojinin sağlıklı kullanımı hakkında
hem öğrencilere hem de ailelere yönelik eğitimler düzenlenebilir. Ayrıca çocuk
ve ergenlerde empatik eğilimin geliştirilmesi okullarda ciddi bir risk faktörü
olarak öne çıkan akran zorbalığının azaltılmasında da etkili olabilir.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma stilleri, Oyun bağımlılığı, Empati, Ergenlik

The Pattern of Relationship between Attachment Styles, Gaming Addiction and Empathetic Tendency among Adolescents

Öz

Purpose: The purpose of this research was
to investigate the pattern of relationship between attachment styles, gaming
addiction and empathy among adolescents.

Research Methods: The correlational survey method was used herein.
In order to explain the pattern of relationship between the variables, a
theoretical model based on the literature was recommended, which was tested by the
Structural Equality Modeling (SEM). The sample of the research consisted of 338
middle school and high school students studying in Istanbul Umraniye district.
117 of the students (52.5%) were female while 160 thereof (47.5%) were male. Student
ages ranged between 10 and 17, and their age mean was 13. The data was
collected by the Attachment Styles Scale, Gaming Addiction Scale and Empathetic
Tendency Scale.

Findings: According
the result of the Analysis, secure addiction significantly predicted gaming
addiction in a negative way while it significantly predicted empathetic
tendency in a positive way. Avoidant addiction significantly predicted gaming
addiction in a positive way and empathetic tendency in a negative way.
Anxious-ambivalent addiction, on the other hand, only predicted gaming
addiction, in a positive way and significantly, and gaming addiction
significantly predicted empathetic tendency in a negative way.

Implications for Research and Practice: The relationship between
the attachment styles and gaming addiction and empathetic tendency can be
tested on different samples. Practitioners working in the field can work more
effectively in coping with gaming addiction by taking the attachment styles and
empathetic tendencies into consideration. The psycho-educational programs aimed
to mitigate the gaming addiction can include modules to raise awareness about
the attachment styles and increase the empathetic tendency.

Anahtar Kelimeler

gaming addiction, attachment styles, empathy, adolescence

Kaynakça

• Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. N. (2014). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Psychology Press: Newyork.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
• Andreassen, C. S., Billieux, J., Griffiths, M. D., Kuss, D. J., Demetrovics, Z., Mazzoni, E., & Pallesen, S. (2016). The relationship between addictive use of social media and video games and symptoms of psychiatric disorders: A large-scale cross-sectional study. Psychology of Addictive Behaviors, 30(2), 252-262. http://dx.doi.org/10.1037/adb0000160.
• Ayas, T.(2012). Lise ogrencilerinin internet ve bilgisayar oyun bagimlilik duzeylerinin utangaclikla iliskisi [The Relationship between Internet and Computer Game Addiction Level and Shyness among High School Students]. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 12(2), 627-636.
• Barret, P. (2007). Structural equation modelling: Adjudging model fit. Personality and Individual Differences 42, 815-824.
• Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: a test of a four-category model. Journal of personality and social psychology, 61(2), 226.
• Bartholow, B. D., Sestir, M. A., & Davis, E. B. (2005). Correlates and consequences of exposure to video game violence: Hostile personality, empathy, and aggressive behavior. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(11), 1573-1586.
• Basch, M. F. (1983). Empathic understanding: A review of the concept and some theoretical considerations. J Am Psychoanal Assoc, 31,101-126.
• Blackwell, D., Leaman, C., Tramposch, R., Osborne, C., & Liss, M. (2017). Extraversion, neuroticism, attachment style and fear of missing out as predictors of social media use and addiction. Personality and Individual Differences, 116, 69-72.
• Bretherton, I. (1992). The origins of attachment theory: John Bowlby and Mary Ainsworth. Developmental psychology, 28(5), 759.
• Buyukozturk, S. (2014). Sosyal bilimler icin veri analizi el kitabi: Istatistik, arastirma deseni, SPSS uygulamalari ve yorum [Handbook of data analysis for social sciences: Statistics, research design, SPSS applications and interpretation]. Ankara: Pegem Akademi.
• Cankaya, G., & Ergin, H. (2015). Cocuklarin oynadiklari oyunlara gore empati ve saldirganlik duzeylerinin incelenmesi [Examining the aggression and empathy level of children by the games they had played]. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 283-297.
• Caspers, K. M., Cadoret, R. J., Langbehn, D., Yucuis, R., & Troutman, B. (2005). Contributions of attachment style and perceived social support to lifetime use of illicit substances. Addictive behaviors, 30(5), 1007-1011.
• Cokluk, O., Sekercioglu, G., & Buyukozturk, S. (2012). Sosyal bilimler icin cok degiskenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamalari [Multivariate statistics for social sciences: SPSS and LISREL applications]. Ankara: Pegem Akademi.
• Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological Internet use. Computers in human behavior, 17(2), 187-195.
• Demirtas Madran, H. A., & Ferligül Cakilci, E. (2014). Cok oyunculu cevrimici video oyunu oynayan bireylerde video oyunu bagimliligi ve saldirganlik [The relationship between aggression and online video game addiction: A study on massively multiplayer online video game players]. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15, 99-107.
• Deniz, M. E. (2006). Ergenlerde baglanma stilleri ile cocukluk istismarlari ve sucluluk-utanc arasindaki iliski [The relationships between attachment styles with child abuses and guilt-shame in adolescence]. Eurasian Journal of Educational Research, 22, 89-99.
• Deniz, M., Hamarta, E., & Ari, R. (2005). An investigation of social skills and loneliness levels of university students with respect to their attachment styles in a sample of Turkish students. Social Behavior and Personality: An International Journal, 33(1), 19-32.
• Dursun, Y., & Kocagoz, E. (2010). Structural equation modeling and regression: A comparative analysis. Erciyes Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, (35), 1-17.
• Erboy, E., & Vural, R. A. (2010). İlköğretim 4. ve 5. sinif öğrencilerinin bilgisayar oyun bagimliligini etkileyen faktörler [The faktors that 4 and 5 grade elementary students addicted tı computer games]. Ege Eğitim Dergisi, 11(1), 39-58.
• Eroglu, Y. (2015). Interrelationship between attachment styles and facebook addiction. Journal of Education and Training Studies, 4(1), 150-160.
• Ersoy, E., & Kosger, F. (2016). Empati: Tanimi ve onemi [Empathy: Definition and its importance]. Osmangazi Tip Dergisi, 38(2), 9-17.
• Erzen, E. (2016). Uc boyutlu baglanma stilleri olcegi [Three dimensional attachment style scale]. Inonu Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 17(3), 1-21.
• Funk, J. B., Buchman, D. D., Jenks, J., & Bechtoldt, H. (2003). Playing violent video games, desensitization, and moral evaluation in children. Journal of Applied Developmental Psychology, 24(4), 413-436.
• Ghasempour, A., & Mahmoodi-Aghdam, M. (2015). The role of depression and attachment styles in predicting students’ addiction to cell phones. Addiction & Health, 7(3-4), 192.
• Gokcearslan, S., & Durakoglu, A. (2014). Ortaokul ogrencilerinin bilgisayar oyunu bagimlilik duzeylerinin cesitli degiskenlere gore incelenmesi [An analysis of video game addiction levels among secondary school students according to several variables]. Dicle Universitesi Ziya Gokalp Egitim Fakultesi Dergisi, 23, 419-435.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1998). Fit indices in covariance structure modeling: Sensitivity to underparameterized model misspecification. Psychological Methods, 3(4), 424-453.
• Hyun, G. J., Han, D. H., Lee, Y. S., Kang, K. D., Yoo, S. K., Chung, U. S., & Renshaw, P. F. (2015). Risk factors associated with online game addiction: a hierarchical model. Computers in Human Behavior, 48, 706-713.
• Ilgaz, H. (2015). Adaptation of game addiction scale for adolescents into Turkish. Elementary Education Online, 14(3), 874-884.
• Isgor, İ. Y. (2017). Universite ogrencilerinde baglanma stilleri ve akademik basarının merhamet uzerindeki yordayici etkisi [An investigation of the predictive effect of attachment styles and academic success on compassion in university students]. Erzincan Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 19(1), 82-99.
• Kandemir, M., & Ozbay, Y. (2009). Sinif icinde algilanan empatik atmosfer ile benlik saygisi arasindaki etkilesimin zorbalikla iliskisi [Interactional effect of perceived emphatic classroom atmosphere and self-esteem on bullying]. Ilkogretim Online, 8(2), 322-333.
• Kaplan, B., & Aksel, E. S. (2013). Ergenlerde baglanma ve saldirganlik davranislari arasindaki iliskinin incelenmesi [The investigation of relationship between attachment and aggressive behavior of adolescents]. Nesne Psikoloji Dergisi, 1(1), 20-49.
• Kaya, A., & Siyez, D. M. (2010). Child and adolescent KA-SI empathic tendency scale: Development, validity and reliability study. Education and Science, 35(156), 110-125.
• Kilic, K. M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bagimliligi, zorbalik bilisleri ve empati duzeyleri arasindaki iliskiler [Relationships between digital game addiction, bullying cognitions and empathy levels in adolescents]. İlkogretim Online, 18(2), 549-562.
• Kirkpatrick, L. A., & Shaver, P. R. (1990). Attachment theory and religion: Childhood attachments, religious beliefs, and conversion. Journal for the scientific study of religion, 315-334.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media psychology, 12(1), 77-95.
• Li, H., & Wang, S. (2013). The role of cognitive distortion in online game addiction among Chinese adolescents. Children and Youth Services Review, 35(9), 1468-1475.
• Liu, C. C., & Chang, I. C. (2016). Model of online game addiction: The role of computer-mediated communication motives. Telematics and Informatics, 33(4), 904-915.
• Liu, S., Yu, C., Conner, B. T., Wang, S., Lai, W., & Zhang, W. (2017). Autistic traits and internet gaming addiction in Chinese children: The mediating effect of emotion regulation and school connectedness. Research in Developmental Disabilities, 68, 122-130.
• Mehroof, M., & Griffiths, M. D. (2010). Online gaming addiction: the role of sensation seeking, self-control, neuroticism, aggression, state anxiety, and trait anxiety. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 13(3), 313-316. Doi: 10.1089/cyber.2009.0229.
• Monacis, L., de Palo, V., Griffiths, M. D., & Sinatra, M. (2017). Exploring individual differences in online addictions: The role of identity and attachment. International Journal of Mental Health and Addiction, 15(4), 853-868.
• Nakash-Eisikovits, O. R. A., Dutra, L., & Westen, D. (2002). Relationship between attachment patterns and personality pathology in adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 41(9), 1111-1123.
• Oshri, A., Sutton, T. E., Clay-Warner, J., & Miller, J. D. (2015). Child maltreatment types and risk behaviors: Associations with attachment style and emotion regulation dimensions. Personality and Individual Differences, 73, 127-133.
• Piaget, J. (1965). The moral judgment of the child. New York: Harcourt, Brace.
• Rehber, E., & Atici, M. (2009). İlkogretim ikinci kademe ogrencilerinin empatik egilim duzeylerine gore catisma cozme davranislarinin incelenmesi [Investigation of conflict resolution behaviors of elementary school students according to their empathic tendency levels]. Cukurova Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 18(1), 323-342.
• Sahin, S., & Ozcelik, Ç. (2016). Ergenlik donemi ve sosyallesme [Adolescence and socializing]. Cumhuriyet Hemsirelik Dergisi, 5(1), 42-49.
• Sali, G. (2013). İlkogretim ikinci kademedeki cocuklarin empatik egilimlerinin ve benlik kavramlarinin incelenmesi [An investigation of empathic tendencies and selfconcepts of secondary school students]. Kuramsal Egitimbilim Dergisi, 6(4), 496-519.
• Savci, M., & Aysan, F. (2016). Baglanma stilleri akran iliskileri ve duygularin internet bagimliligini yordamadaki katkilari [The role of attachment styles, peer relations, and affections in predicting internet addiction]. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3(3), 401-432.
• Senormanci, G.(2013). Internet bagimliligi tanisi konan hastalarda baglanma ve aile islevleri [Attachment and family functions in patients diagnosed with internet addiction]. (Unpublished Master’s Thesis). Bakirkoy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sagligi ve Sinir Hastaliklari Egitim ve Arastirma Hastanesi.
• Simsek, O. F. (2007). Yapisal esitlik modellemesine giris (Temel ilkeler ve Lisrel uygulamalari) [Introduction to structural equation modeling (basic principles and Lisrel applications)]. Ankara: Ekinoks.
• Spekman, M. L., Konijn, E. A., Roelofsma, P. H., & Griffiths, M. D. (2013). Gaming addiction, definition and measurement: A large-scale empirical study. Computers in Human Behavior, 29(6), 2150-2155.
• Terzi, S., & Cankaya, Z. C. (2009). Baglanma stillerinin oznel iyi olmayi ve stresle basa cikma tutumlarini yordama gucu [The predictive power of attachment styles on subjective well being and coping with stress of university students]. Turk Psikolojik Danisma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11.
• Ugurlu, A. (2014). David Hume dusuncesinde ahlakin zemini olarak benlik ve kisisel ozdeslik [In philosophy of David Hume, identity and identity of individual as ground of etic]. Turkish Studies, 9(11), 547-558.
• Ulman, J. B. (2015). Structural equation modeling. Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (Ed). Use of multivariate statistics (p. 681-786) inside. Ankara: Nobel.
• Ulum, H. (2016). Cocuklarda bilgisayar oyunu bagimliligi ile duygu ayarlayabilme arasindaki iliskinin incelenmesi [Examination of the relationship between computer game addiction and emotion adjustment in children.]. (Unpublished Master’s Thesis). Cag Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Mersin.
• Unal, F. (2007). Cocuklarda empatinin gelisimi: Empatinin gelisiminde anne-baba tutumlarinin etkisi [Development of empathy in children: The effect of parental attitudes on the development of empathy]. Milli Egitim Dergisi, 176, 134-148.
• Wekerle, C., & Wolfe, D. A. (1998). The role of child maltreatment and attachment style in adolescent relationship violence. Development and psychopathology, 10(3), 571-586.
• World Health Organization. (2018). ICD-11 for mortality and morbidity statistics. Retrieved June, 22, 2018.
• Yildiz, E., Tufekci, F. G., & Aksu, E. (2016). Cocuklarda bilgisayar oyunu bagimliligi ile sosyal anksiyete arasindaki iliski ve etkileyen faktorler [The relationship between computer game addiction and social anxiety in children and affecting factors]. Turkiye Klinikleri Journal of Public Health Nursing-Special Topics, 2(1), 54-60.
• Yuksel, A. (2009). Ilkogretim 5. sinif ogrencilerinin empatik becerileriyle aile islevleri ve benlik kavramlari arasindaki iliskinin incelenmesi [The relationship between empathy, self-concept and family functioning among 5th grade elementary students]. Pamukkale Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 25(25), 153-165.