The Propaganda of the Committee of Union and Progress with Leyla Saz Hanım’s Artistic Perspective: Turkish Art Music, Vicdân-ı Muâzzam

Yıl 2018, Sayı: 13, 66 - 81, 28.12.2018

Caner Çakı , Derya Karaburun Doğan

https://doi.org/10.31722/konservatuvardergisi.479998

Öz

Ottoman Sultan II.
Abdulhamid declared the Second Constitutional Monarchy in 1908. After the
declaration of Constitutional Monarchy, The Committee of Union and Progress
Party began to increase its influence on the Empire. The Party, especially
towards the Unionist Enver Bey, started a big propaganda activity and shoed
Enver Bey as a "Freedom Hero" in Ottoman society. In this process,
the art of music was used effectively in propaganda activities of the party. In
this study, it was discussed how Turkish music was used in the propaganda
activities of the Committee of Union and Progress Party. In this respect, the
words of the Vicdân-ı Muâzzam of the famous Composer Leyla Saz, which was used
in the propaganda activities of the Committee of Union and Progress, were
examined by using semiotic analysis and its melody was analyzed through musical
analysis. As a result of the semiotic analysis of the study, it was found that
The Committee of Union and Progress offered themselves to the Ottoman people as
"saviors" and "heros". When the Vicdân-ı Muâzzam Anthem was
examined with sensory analysis method, it was determined that the anthem was
composed in the makam Hicazkâr within
Turkish traditional art music structure, between the range of Sol (Rast) - Do (Tiz Çargâh), in march rhythmic form, in ascending scale, and in 4/4
Sofyan usûl.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, Turkish Art Music, Semiology, Music, Leyla Saz

LEYLA SAZ HANIM’IN SANAT ANLAYIŞIYLA İTTİHAT VE TERAKKİ PROPAGANDASI: TÜRK SANAT MÜZİĞİ VİCDÂN-I MUÂZZAM

Öz

1908 yılında Osmanlı Sultanı II.
Abdülhamid, İkinci Meşrutiyet'i ilan etmiştir. Meşrutiyetin ilanından sonra,
İttihat ve Terakki Cemiyeti, İmparatorluk üzerindeki nüfuzunu giderek attırmaya
başlamaktadır. Cemiyet, özellikle İttihatçı
Enver Bey'e yönelik büyük bir propaganda faaliyetine yönelerek, Osmanlı
Tebaası'nda Enver Bey'in "Hürriyet kahramanı" olarak anılmasını
sağlamaktadır. Bu süreçte Cemiyet'in propaganda faaliyetlerinde müzik sanatı
etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türk müziğinin İttihat ve
Terakki Cemiyeti'nin propaganda faaliyetlerinde nasıl ve ne yönde kullanıldığı
ele alınmıştır. Bu açıdan, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin propaganda
faaliyetlerinde kullanılan, dönemin ünlü Bestecisi Leyla Saz Hanım'ın Vicdân-ı
Muâzzam eserinin sözleri göstergebilimsel analize, müziği ise müzik analizine
tabi tutularak incelenmiştir. Çalışmanın göstergebilimsel analizi sonucunda,
İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin, Osmanlı halkına kendisini
"kurtarıcı" ve "kahraman" olarak sunduğu ortaya çıkarılmıştır.
Vicdan-ı Muazzam Marşı duyumsal analiz yöntemi ile incelendiğinde, marşın GTSM
(Geleneksel Türk Sanat Müziği) makamsal yapısına göre Hicazkâr makamı dizisinde
Sol (Rast) Do (Tiz Çargâh) ses aralığında, marş ritmik formunda, inici seyirde
ve 4/4 Sofyan usulünde bestelendiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, Türk Sanat Müziği, Göstergebilim, Müzik, Leyla Saz Hanım

Kaynakça

• Arpa, M. (2018). İş güvenliğini konu alan kamu spotu reklamlarında korku çekiciliği kavramının kullanılması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 105-115.
• Aslan, T. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin propaganda araçlarından hayyeale ‘L-Felâh Risalesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1 (29), 303-330.
• Bağçeci, S. E. (2003). Piyano eğitiminde müzikal analiz kavramı – kapsamı ve örnek klavye analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 159-176.
• Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat, S. Rifat, Çev.) 8. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2017). Görüntünün retoriği, sanat ve müzik. (A. Koş, Ö. Albayrak, Çev.) 2. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Batur, S. ve Ul, Y. (1999). Sözleri ve notaları ile marşlarımız. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Beşiroğlu, Ş. Ş. (2006). İstanbul’un kadınları ve müzikal kimlikleri. İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), s.89.
• Çakı, C. (2018a). Propaganda. Ed. Mustafa Karaca ve Caner Çakı, İletişim ve propaganda. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Çakı, C. (2018b). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman propaganda kartpostallarında kullanılan karikatürlerde Türklerin sunumunun göstergebilimsel açıdan incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29), 73-94.
• Çakı, C. (2018c). Mitinglerin propagandadaki rolü: Nürnberg Mitingleri'ne ait fotoğrafların göstergebilimsel analizi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5(1), 59-79.
• Çakı, C., Karaburun Doğan, D. ve Yılmaz, N. (2018). Horst-Wessel Propaganda Marşı üzerinden nazizm ideolojisinin inşası. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (46), 89-110.
• Çakı, C. ve Gülada, M. O. (2018). Vichy Fransası'nda işgal propagandası. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1), 53-80.
• Çakı, C., & Topbaş, H. (2018). Almanya için Alternatif Partisi’nin göçmen karşıtı propaganda faaliyetlerini 2017 Alman federal seçimleri üzerinden okumak. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 59-74.
• Çankaya, E. (2008). İktidar bu kapağın altındadır. gösteri demokrasisinde siyasal reklamcılık. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• Çetin, M. (1997). Boğazdaki aşiret. İstanbul: Edile Yayınları.
• Çetin, M., & Sönmez, E. E. (2015). Sosyal temsil kuramı bağlamında kurumsal reklamlar: Türk Hava Yolları örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1(39), 191-207.
• De Saussure, F. (2014). Genel dilbilim yazıları. (Çev. Savaş Kılıç). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Domenach, J. M. (2003). Politika ve propaganda. (Çev. Tahsin Yücel). 2. Basım. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Fiske, J. (2017). İletişim çalışmalarına giriş. (Çev. Süleyman İrvan). 5. Basım. Bilim ve Sanat Ankara: Yayınları.
• Geray, H. (2014). İletişim alanından örneklerle toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Guiraud, P. (2016). Göstergebilim. (Çev. Mehmet Yalçın). 3.Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Gülada, M. O. (2018). Korku çekiciliği kavramının trafik kazalarını konu alan kamu spotu reklamlarında kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 131-143.
• Gülada, M. O. ve Çakı, C. (2018). Baudrillard’ın tüketim toplumu boyutunda jil çorap reklamı örneği. 1. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Kongresi, Antalya.
• Jowett, S. G. & O'donnell, V. (2014). Propaganda & persuasion. USA: Sage.
• Kalkan Kocabay, H. (2008). Tiyatroda göstergebilim. İstanbul: E Yayınları.
• Karaburun Doğan, D., Sayan, Ş. ve Çakı, C. (2017). The analysis on election music and propaganda posters of political parties in 1999 general and local elections in Turkey. (ed. Hasan Arapgirlioğlu, Atilla Atik, Robert L. Elliott, Edward Turgeon). 2. Researches on Science and Art in 21st Century Turkey. Ankara: Gece Publishing, 179-186.
• Örmeci, O. (2010). Jön Türkler ve İttihat Ve Terakki. Tarih Okulu Dergisi, Sayı VIII, 95-109.
• Özcan, Nuri. (1979). Leyla Saz. İslam ansiklopedisi (Cilt 27, s. 158). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü: Kavramlar, yöntemler, kuramcılar, okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Semiz, Y. (2014). İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Türkçülük politikası. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(35), 217-244.
• Sığırcı, İ. (2016). Göstergebilim uygulamaları, metinleri, görselleri ve olayları okuma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sılay, K. (2000). Erkeğin ağzıyla söylenen gazel: Osmanlı kadın şairler ve ataerkilliğin gücü. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Şimşek, H. (2012). İttihat ve Terakki yönetimi ve gayrimüslim cemaatler. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 12(16), 181-192.
• Tanyeri Mazıcı, E. ve Çakı, C. (2018). Adolf Hitler’in korku çekiciliği bağlamında kamu spotu reklamlarında kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi, 5 (3). 290-306.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2013). İletişim araştırmaları ve kuramları. 4. Baskı. İstanbul: Derin Yayınları.
• Ulu, C. (2011). Çanakkale Muharebeleri sırasında basının propaganda aracı olarak kullanılması: Harp Mecmuası örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı: 12, ss. 61-83.
• Yaylagül, L. (2017). Kitle iletişim kuramları. Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. 8. Baskı. Ankara: Dipnot Yayınları.