İNTİHAR OLGUSU VE MEDYA İLİŞKİSİ: ENES KARA İNTİHARININ HABER SİTELERİ ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 58 - 83, 26.01.2023

Tuğçe Ayçin

Öz

İntihar olgusu, tarihin her döneminde karşılaşılan ve birçok farklı disiplin tarafından ele alınan bir konu olmuştur. Bir kimsenin toplumsal ve ruhsal nedenlerin etkisi ile kendi hayatına son vermesi olarak ifade edilen intihar, üzerine geliştirilen birçok kuramla çeşitli sebeplere dayandırılmış ve incelenmiştir. İntihar olaylarına sebep olan biyolojik, psikolojik ve toplumsal süreçlerin yanında, bu olayların topluma olan etkisi de önemli bir alan oluşturmaktadır. İntihar olaylarının topluma sunulmasında rol alan medya, toplumsal sorumluluk ve etik bağlamında önemli bir rol üstlenmektedir. Dijitalleşmenin ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin etkisiyle yeni bir yapılanma ortaya koyan medya, günümüzde intihar olaylarının sunumunda da yeni bir sürecin içerisindedir. İstatistiksel verilere göre Türkiye’de artış gösteren intihar olaylarının, günümüzde artık yönlendirici etkisi çok daha fazla olan medyada yer alış biçimleri, incelenmesi gereken unsurlar ortaya koymaktadır. Medyanın söz konusu etkisi, intihar haberlerinin veriliş biçimlerinde özendirici ve intihar için yol gösterici özellikler taşınması gibi boyutlarda da kendini göstermekte ve tartışılmaktadır. Bu çalışmada, intihar olgusu ve medya arasındaki ilişki ele alınmaktadır. İntihar haberlerinin haber sitelerinde yer alış biçimleri; Enes Kara’nın intiharına dair haberler örnekleminde incelenmekte ve Dünya Sağlık Örgütü’nün gazetecilere intihar haberlerini aktarırken dikkat etmeleri gereken unsurlar olarak sunduğu kriterler bağlamında analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İntihar, İntihar Haberleri, Medyada İntihar, Enes Kara Haberleri, Enes Kara İntiharı

THE RELATIONSHIP BETWEEN THE PHENOMENON OF SUICIDE AND THE MEDIA: EXAMINATION OF ENES KARA SUICIDE THROUGH NEWS SITES

Öz

The phenomenon of suicide has been a subject encountered in every period of history and dealt with by many different disciplines. Suicide, which is expressed as the ending of one's own life with the effect of social and psychological reasons, has been based on various reasons and examined with many theories developed on it. In addition to the biological, psychological and social processes that cause suicide events, the impact of these events on society also constitutes an important area. The media, which plays a role in presenting suicide events to the society, plays an important role in the context of social responsibility and ethics. Media, which has created a new structure with the effect of digitalization and developments in communication technologies, is also in a new process in the presentation of suicide events. Suicide incidents are increasing in Turkey according to statistical data. Considering that the guiding effect of the media is much greater today, it becomes necessary to examine the media coverage of suicide events. There is a risk of being encouraging and guiding in the way suicide news is given. For this reason, the effect of the media on suicide events is an important area of discussion. In this study, the relationship between the phenomenon of suicide and the media is discussed through news sites. The way in which news about suicide takes place on news sites is examined in the example of news about Enes Kara suicide. An analysis is carried out in the context of the criteria presented by the World Health Organization as factors that journalists should pay attention to when reporting suicide news.

Anahtar Kelimeler

Suicide, Suicide News, Suicide in the Media, Enes Kara News, Enes Kara Suicide

Kaynakça

• Alptekin, K. ve Duyan, V. (2021). İntihar ve İntihar Girişimi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Ayaz, F., Taşdelen, B., Adıyaman., F. ve Yüksel, E. (2018). “İnternet Haber Sitelerinde İntihar Haberlerinin Sunumu”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11(1), s. 5-23.
• Ayyıldız, B. (2015). “Cesare Pavese, Italo Svevo ve Tezer Özlü’de İntihar Kavramı”, Erdem (69), s. 22-40.
• Batıgün, A. D. (2005). “İntihar Olasılığı ve Cinsiyet: İletişim Becerileri, Yaşamı Sürdürme Nedenleri, Yalnızlık ve Umutsuzluk Açısından Bir İnceleme”, Türk Psikoloji Dergisi, 23(62), s. 65-75.
• Cengiz, S. A. (2009). “Basında yer alan intihar ya da intihar girişimi konulu haberlerde etik sorunlar”, Kriz Dergisi 17(2), s. 21-38.
• Çetinkuş, H. ve Keleş, N. (2018). Muhabir, Gazeteciliğin Temel Kitabı. İstanbul: Anadolu Ajansı Yayınları.
• Durak, A. ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). “Beck umutsuzluk ölçeği geçerlilik çalışması”, Kriz Dergisi 2(2), s. 311-319.
• Durkheim, E. (2013). İntihar. Çev. Zühre İlkgelen. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Dünya Sağlık Örgütü/World Health Organization. (2021). “One in 100 deaths is by suicide”, https://www.who.int/news/item/17-06-2021-one-in-100-deaths-is-by-suicide Erişim Tarihi: 05.12.2021.
• Dünya Sağlık Örgütü/World Health Organization. (2014). “Preventing suicide: a global imperative”, https://www.who.int/mental_health/suicideprevention/exe_summary_english.pdf?ua=1 Erişim Tarihi: 02.12.2021.
• Dünya Sağlık Örgütü/World Health Organization. (2021). “Suicide”, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/suicide. Erişim Tarihi: 05.12.2021.
• Eskin, M. (2012). İntihar Açıklama, Değerlendirme ve Önleme. Ankara: HYB Yayıncılık.
• Güler, Z. ve Altın, Ş. N. (2013). “İntiharın Gazetelerdeki Yansımaları”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 16(2), s. 114-150.
• Jacobs, D. G., Ross J. B., Yeates, C., Jan, A. F, Leslie, H, Herbert, M., Cynthia, R. P. ve Robert I. S. (2010). “Practice Guideline for the assessment and treatment of patients with suicidal behaviors”, APA Practice Guidelines, https://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/suicide.pdf. Erişim Tarihi: 05.12. 2021.
• Mcleod, S. (2016). “Albert Bandura's Social Learning Theory”, Simply Psychology, https://www.simplypsychology.org/bandura.html Erişim Tarihi: 08.12.2021.
• Mutçalı, S. (1995). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları.
• Naito, A. (2007). “Internet suicide in Japan: implications for child and adolescent mental health” Clinical Child Psychology and Psychiatry, 12(4), s. 583-897.
• Odağ, C. (1995). İntihar: Tanım-Kuram-Sağaltım. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Özalp, E. (2009). “İntihar Davranışının Genetiği”, Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), s. 85-93.
• Özel, E. K. ve Deniz, Ş. (2016). “Türk Medyasının İntihar Haberlerini Sunumunda Etik Sorunlar: Cem Garipoğlu ve Mehmet Pişkin İntiharları, Bilig, (77), s. 223-270.
• Öztürk, O. (2004). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Palabıyıkoğlu, R. (1994). “İntihar davranışı ve kitle iletişim araçları”, Kriz Dergisi, 2(2), s. 227-284.
• Sakarya D., Güneş, C. ve Sakarya, A. (2013). “İnternette İntiharı Aramak: İnternet Sitelerinin İntihar ile İlişkili İçeriklerine Göre Değerlendirilmesi”, Türk Psikiyatri Dergisi, 24(1), s. 44-48.
• Tatlıoğlu, K. (2012). “Sosyal Bir Gerçeklik Olarak İntihar Olgusu: Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), s. 133-156.
• T.C. Aile Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). “Elazığ’da İntihar Eden Enes Kara’nın, İntiharından Önce Çektiği Videoyu İçeren Paylaşımların Yayından Kaldırılması ve Erişimin Engellenmesi ile İlgili Basın Açıklamamız”, https://aile.gov.tr/basin-aciklamalari/elazig-da-intihar-eden-enes-kara-nin-intiharindan-once-cektigi-videoyu-iceren-paylasimlarin-yayindan-kaldirilmasi-ve-erisimin-engellenmesi-ile-ilgili-basin-aciklamamiz/ Erişim Tarihi: 20.01.2022.
• TDK, (2021). “İntihar”, https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 20.11.2021.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2018). “Ölüm İstatistikleri”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-Istatistikleri-2018-30701, Erişim Tarihi: 05.12.2021.
• Yağdıran, F. (2019). Sosyolojik açıdan intihar olgusu ve sosyal medyaya yansıyan intihar eğilimlerinin analizi (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yeğenoğlu, İ. (2015). İntiharın Anlamı, İntihar ve İntihara Yönelik Tutumlar (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yılmaz, M. ve Candan F. (2018). “Oyun Sanal İntihar Gerçek:" The Blue WhaleChallange/Mavi Balina" Oyunu Üzerinden Kurulan İletişimin Neden Olduğu İntiharlar Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, s. 270-283.
• Yüksel, E. (2006). “Bir İntiharın Bilânçosu…”, https://medyavehabercilik.blogspot.com/2013/11/bir-intiharin-bilancosu.html, Erişim Tarihi: 10.01.2022.