Avrupa Birliği Ülkeleri Ve Türkiye’nin İnovasyon Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Kıyaslanması

Yıl 2019, Sayı: 16, 471 - 484, 31.08.2019

Burcu Oralhan , Miraç Alper Büyüktürk

https://doi.org/10.31590/ejosat.571284

Cited By: 11

Öz

Küreselleşen dünyada
ülkelerin, şirketlerin veya diğer tüm organizasyonların faaliyetlerinin
sürdürülebilir olması ve güçlü bir şekilde ayakta kalabilmeleri için yeniliğe
hızlı adapte olması gerekmektedir. Sürdürülebilir ekonomik gelişmelerin
sağlanmasında, toplumların refah düzeyinin artırılmasında ve işletmeler için
rekabet dinamiğinin geliştirilmesinde inovasyon vazgeçilmez bir kaynaktır. İnovasyon
doğru, sistematik ve etkin uygulandığında toplumun, ülkenin veya işletmenin
gelişmesi kaçınılmazdır.  Bu çalışmada
Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’nin inovasyon performansının çok kriterli
karar verme yöntemleriyle kıyaslanması amaçlanmıştır. Avrupa İnovasyon Endeksi
hesaplamasında kullanılan insan kaynakları(IK),
araştırma sistemleri (AS), yenilikçi ortam (YO), finansman ve destek (FD),
yenilikçiler (Y), bağlantılar (B), entelektüel varlıklar (EV), istihdam
etkileri (IE) ve satış etkileri (SE) olmak üzere 10 temel gösterge çok kriterli karar verme metotları ile
değerlendirilmiştir. Değerlendirmede Avrupa Birliği’ne üye olan 28 ülke,
Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 4 aday ülke ve 6 adet komşu ülkenin
inovasyon performansları incelenmiştir. 2018 yılı Avrupa İnovasyon Endeksi
Puanlama tablosundan temin edilen göstergelerin değerleri, çok kriterli karar
verme yöntemlerinden TOPSIS ve MOORA metotlarıyla kıyaslanarak ülkelerin
inovasyon performansı sıralaması yapılmıştır. Yöntemlerin sonuçları birbirine
yakın olmasına rağmen bazı ülkelerin sıralamalarda değişiklikler gösterdiği
tespit edilmiştir. Ülkelerin inovasyon performansları incelendiğinde TOPSIS ve
MOORA yöntemine göre ilk üç sırada İsviçre, İsveç ve Danimarka yer almaktadır.
Son üç sıralama ise TOPSIS yöntemine göre Ukrayna, Romanya ve Makedonya olarak
elde edilirken, MOORA Yöntemine göre ise Romanya, Ukrayna ve Polonya olarak
karşımıza çıkmıştır. Sonuçlar incelendiğinde Türkiye TOPSIS Yöntemine göre 31.
ve MOORA yöntemine göre ise 33. sırada yer almaktadır. Türkiye’nin inovasyon performansına alt kriter bazlı sıralamalarda
bakıldığında ise; ilk on ülke arasında olduğu tek temel kriter ‘firma
yatırımları’ olmuştur.  Türkiye’nin öncelik vermesi gereken alt
göstergeler ise doktora mezunu sayısı, yükseköğrenimdeki öğrenci popülasyonu ve
hayat boyu öğrenme prosesi, patent uygulamaları, ticari marka uygulamaları,
tasarım uygulamaları, orta ve ileri seviye teknoloji ürünlerinin ihracı, bilgi
yoğun hizmetlerin ihracı ve yeni pazar-firma yeniliklerinin satışı
kriterleridir. Özellikle inovasyon konusunda bu çalışma Türkiye açısından ele
alındığında, sadece Avrupa ülkeleri ile değil küresel çapta alanında en iyi
ülkelerle yapılacak kıyaslamalarla, mevcut durum ve hangi kriterlerde
eksiklerin olduğun tespit edilmesiyle, iyileştirilmesi gereken alanların
belirlenmesi ve bu alanlara yönelik planların yapılarak aksiyonların alınması
şeklinde gerçekleşmelidir. Bu konuda oluşturulacak bir ulusal inovasyon
stratejisi ekonomik ve toplumsal hedeflere ulaşmada ivme kazandıracaktır.

Anahtar Kelimeler

İnovasyon, inovasyon göstergeleri, çok kriterli karar verme, TOPSIS, MOORA

Comparison Of European Union And Turkey’s Innovation Performance By Using Multi Criteria Decision Making Methods

Öz

In a globalizing world, the activities of countries, companies or all other organizations need to be adoptable to innovation in order to sustainable and to remain strong. Innovation is an indispensable source for achieving sustainable economic developments, increasing the welfare of societies and development competitive dynamics for enterprises. When innovation is used correctly, systematically and effectively, the development of society, country or business is inevitable.
In this study, it is aimed to European Union countries’ and Turkey’s innovation performances are compared to by using multi-criteria decision-making methods. The significant indicators such as Human resources (IK), research systems (AS), innovative environment (YO), financing and support (FD), innovators (Y), links (B), intellectual assets (EV), employment impacts (IE) and sales impacts (SE) which are based on European Innovation Index has been used. 28 member countries of the European Union, 6 neighbour countries and 4 of the candidate countries’ including Turkey innovation indicators and their sub-criterias performance is calculated and ranked by using multi-criteria decision-making methods. The performance scores of the indicators obtained from the 2018 European Innovation Index. The countries’ innovation performances were ranked by using datas which is obtained from TOPSIS, VIKOR and MOORA multi-criteria decision making methods. Although the results of the methods were close to each other, it was determined that some countries differ in the rankings. When the results are examined, Turkey is seen in 31th place according to results of TOPSIS and VIKOR. Also, seen in 33th place according to MOORA Method. According to TOPSIS and VIKOR method, the first three countries are Switzerland, Sweden and Denmark. Ukraine, Romania and Macedonia are last three places. According to MOORA method, Sweden, Switzerland and Denmark are the top three, while, Romania, Ukraine and Poland are the last three. When Turkey's sub-criteria ranking based on innovation performance is viewed; it is seen that the only basic criterion among the top ten countries is ‘firm investments’. 

Anahtar Kelimeler

Innovation, Innovation Indicators, Multi Criteria Decision Making, TOPSIS, MOORA, European Union

Kaynakça

• Adıgüzel, B. (2012). İnovasyon ve inovasyon yönetimi: Steve Jobs örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atik, H. ve Özbek, H. (2012). İnovasyon göstergeleri bakımından Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki yeri: İstatiksel bir analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 42, 193-210.
• Autant-Bernard, C., Chalaye, S., Manca, F., Moreno, R.ve Surinach, J. (2010). Measuring the adoption of innovation a typology of EU countries based on the innovation survey. Innovation: the European Journal of Social Science Research, 23, 199–222.
• Eleren, A. ve Karagül, M. (2008). “1986-2006 Türkiye ekonomisi performans değerlendirmesi” Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15 (1), 110-111.
• Ettlie, J. E., Bridges, W. P. ve O’Keefe, R. D. (1984). Organization strategy and structural differences for radical vs. incremental innovation. Management Science, 30, 682-695.
• Fernández-Ribas, A. (2010). International patent strategies of small and large firms: An empirical study of nanotechnology. Review of Policy Research, 27, 55.Işık, C. ve Keskin, G. (2013). Bilgi ekonomilerinde rekabet üstünlüğü oluşturulması açısından inovasyonun önemi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1), 41-57.
• İnel, M. N. ve Türker, M. V. (2016). Ulusal inovasyon performansının ölçümü için çok nitelikli karar verme teknikleri ile bir model denemesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 38(2), 147-166.
• Jungmittag, A. (2004). Innovations, technological specialization and economic growth in the EU. International Economics and Economic Policy, 1 (2-3), 247-273.
• Karaata, S. (2012). İnovasyon ölçümünde yeni arayışlar, İstanbul: TÜSİAD- Sabancı Üniversitesi Rekabet Formu.
• Kaynak, S., Altuntaş, S. ve Dereli, T. (2017). Comparing the innovation performance of EU candidate countries: An entropy-based TOPSIS approach. Economic Research, 30(1), 31-54.
• Lööf, H., Heshmati, A., ve Naas, R. A.O. (t.y.). Innovation and performance in manufacturing industries: A comparison of the Nordic countries. SSE/EFI Working Paper Series in Economics and Finance, (457) , 119-120.
• Mercan, B., Gömleksiz, M. (2013). Bölgesel kalkınmada inovasyon sistemleri yaklaşımı: Kop bölgesi üzerine bir inceleme. UNİKOP 1. Kop Bölgesel Kalkınma Sempozyumu. 4-9. Http://unikop.org/makale/KS13-7-08.pdf. Erişim tarihi: 23.04.2018
• Nafgizer, E. W. (2006). Economic development (4th ed.). Cambridge; Cambridge University.
• Oslo, M. (2006). The measurement of scientific and technological activities. Proposed Guidelines for Collecting and Interpreting Technological Innovation Data. European Commission and Eurostat-Manual de Oslo-DIRETRIZES PARA COLETA E INTERPRETAÇÃO DE DADOS SOBRE INOVAÇÃO. Traduzido pela FINEP,.
• Oprean, C., ve Tănăsescu, C. (2007). The convergence degree of innovation potential of Romanian economy, by comparison with the developed economies of the EU Member States. The Romanian Economic Journal, 25, 285–304.
• Örücü, E., Kılıç, R. ve Savaş, A. (2011). KOBİ’lerde inovasyon stratejileri ve inovasyon yapmayı etkileyen faktörler: bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), 58-73.
• Özdemir, M. (2015). TOPSİS. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bursa: Dora Basım-Yayım.
• Paas, T., ve Poltimäe, H. (2010). A comparative analysis of national innovation performance: The Baltic states in the EU context. University of Tartu Faculty of Economics and Business Administration. http://ssrn.com/abstract=1722717 doi:10.2139/ssrn.1722717 Erişim Tarihi: 30.04.2018
• Pan, T. W., Hung, S. W., ve Lu, W. M. (2010). Dea performance measurement of the national innovation system in Asia and Europe. Asia-Pacific Journal of Operational Research, 27, 369-392.
• Suurna, M., ve Kattel, R. (2010). Europeanization of innovation policy in central and eastern Europe. Science and Public Policy, 37, 646–664.
• Şahinli, M. A., ve Kılınç, E. (2013). İnovasyon ve inovasyon göstergeleri: ab ülkeleri ve türkiye karşılaştırması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(25), 329-356.
• Tokumasu, S., ve Watanabe, C. (2008). Institutional structure leading to the similarity and disparity in innovation inducement in EU 15 countries-finnish conspicuous achievement triggered by Nokia’s IT driven global business. Journal of Services Research, 8, 1–38.
• Uğur, L. O. (2017). MOORA optimizasyon yaklaşımı ile inşaat proje müdürü seçimi: Çok kriterli bir karar verme uygulaması. Politeknik Dergisi, 20(3), 717-723.
• Urfalıoğlu, F. ve Genç, T. (2013). Çok kriterli karar verme teknikleri ile Türkiye’nin ekonomik performansının Avrupa birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35 (2) , 329-360.
• Uzgören, E., Elevli, B. (2011). Çok değişkenli istatistiksel yöntemlerle Türkiye ve AB ülkelerinin Ar-Ge ve inovasyon göstergeleri yönünden sınıflandırılması. Dumlupınar Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Akademik Platform Dergisi, 34-67.
• Ünlükaplan, İ. (2009). The spesification of the relationship between economic development, competitiveness and innovation in European union using canonical correlation analysis. Maliye Journal, 157, 235-250.
• Yıldırım, B. F. ve Önder E. (2015). Çok kriterli karar verme yöntemleri. Bursa. Dora Yayınları, 245-250.