Siirt İli Florasında Doğal Olarak Yetişen Salvia multicaulis Vahl.’ in Uçucu Yağ Kompozisyonunun Belirlenmesi

Yıl 2020, Sayı: 18, 196 - 200, 15.04.2020

Doğan Arslan , Mehmet Fidan

https://doi.org/10.31590/ejosat.678479

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, Siirt ili florasında doğal yayılış gösteren Salvia multicaulis Vahl.’in uçucu yağ bileşenlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, 2016 yılında Siirt İli Merkez İlçesi Veysel Karani Yolu Gündoğdu Vadisinden toplanan bitki örnekleri kullanılmıştır. Uçucu yağ bileşen analizleri Siirt Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde yapılmış ve yapılan uçucu yağ bileşen analizi sonucunda, toplam 18 farklı uçucu yağ bileşeni tespit edilmiştir. Uçucu yağın bileşenlerinin tespiti, GC-MS (gaz kromotografisi-kütle spektrometrisi) cihazı (Thermo Scientific Trace 1310 ve ISQ Single Quadrupole) ile yapılmıştır. MS model, (Thermo TG-WAX-MS 0,25 mm iç çap * 60 m uzunlukta, 0,25 μm film kalınlığı) kolon kullanılmıştır. Kütle aralığı m/z 50-550 amu olarak ayarlanmıştır. Veri toplamada tarama modu (Scan Mode) kullanılmıştır. MS transfer line sıcaklığı 250 °C, MS iyonizasyon sıcaklığı 250 °C, kolon sıcaklığı başlangıçta 60 °C olup ve 6 dakika bekletilip, 4 °C/dak ısı artış oranı ile 230 °C’ ye kadar yükselmiştir. 230 °C'de 15 dakika bekletilerek analiz sonuçlandırılmıştır. Her bileşenin yapısı Xcalibur programı ile kütle spektrumları kullanılarak (Wiley 9, Nist demo ve mainlib) tanımlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre uçucu yağ bileşenleri içerisinde en yüksek orana %50.96 ile 1.8-Cineole sahip olurken en düşük orana %0.21 ile 2-Cyclohexen-1-ol’ün sahip olduğu tespit edilmiştir. 1.8-Cineole’un yanında, Limonene (%10.25), Caryophyllene oxide (%9.85), Camphor (%5.16), Ethylphosphate (%3.75), β-Caryophyllene (%3.01) o-Cymene (%2.15), Bornylacetate (%2.14), β-Pinene (%2.07), β-Myrcene (%2.07) öne çıkan diğer bileşenleri oluşturmuşlardır. Salvia multicaulis üzerine yapılan benzer araştırmalarda, farklı bileşenler ile bileşen sayılarının ortaya çıkması ve bu çalışmada da benzer bir sonucun alınması bu türün doğadan toplanmasının dünyanın farklı yerlerinde, farklı standartlarda uçucu yağa sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca kültürü yapılmayan türlerin farklı kaliteye sahip olduğunu göstermesi açısından da önemlidir. Yapılan uçucu yağ bileşen analizine; göre uçucu yağda en yüksek oranda tespit edilen bileşen 1.8-Cineole (%50.96)'dür. 1.8-Cineole birçok endüstriyel alanda yararlanılan önemli bir bileşendir ve kullanım alanı oldukça yaygındır.

Anahtar Kelimeler

Salvia multicaulis, Limonene, Caryophyllene oxide, Camphor, Caryophyllene, Cymene, 1.8-Cineole

Teşekkür

Vermiş olduğu saha desteği için orman mühendisi Sayın Faruk Tülücü Beyefendi'ye teşekkür ederiz.

Determination of Essential Oil Composition of Salvia multicaulis Vahl. Species Growing in Flora of Siirt Province

Öz

This study was carried out to determine the essential oil components of Salvia multicaulis Vahl, which is naturally distributed in the flora of Siirt province. The plant samples used in the study were collected from the Siirt-Veyselkarani road Gündoğdu Valley in 2016. Essential oil component analysis was conducted in Siirt University Science and Technology Application and Research Center and as a result of the essential oil component analysis, a total of 19 different essential oil components were identified. The determination of essential oil components was done with the GC-MS (gas chromatography-mass spectrometer) device (Thermo Scientific Trace 1310 and ISQ Single Quadrupole). According to the results of the research, the highest ratio (50.96%) of the essential oil components was found to be 1.8-cineol, while the lowest ratio (0.21%) was found to be 2-cyclohexen-1-ol. Besides 1.8-cineole, limonene (10.25%), caryophyllene oxide (9.85%), camphor (5.16%), ethylphosphate (3.75%), β-caryophyllene (3.01%) o-cymene (2.15%), bornylacetate (2.14%), β-pinene (2.07%), and β-myrcene (2.07%) were the other prominent components. In similar studies on Salvia multicaulis the presence of different components the total number of components found varies according to the plant's harvesting location showed that the species collected has essential oils of different standards.

Anahtar Kelimeler

Salvia multicaulis, 1, 8-Cineole, Limonene, Caryophyllene oxide, Camphor, Caryophyllene, Cymene

Kaynakça

• Ahmadi, L., & Mirza, M. (1999). Essential oil of Salvia multicaulis Vahl. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 11, 289-290.
• Akan, H, Korkut, M.M., & Balos, M.M., (2008). Arat Dağı ve Çevresinde (Birecik, Şanlıurfa) Etnobotanik Bir Araştırma. Fırat Üniversitesi Fen ve Müh. Bil. Dergisi, 20 (1), 67-81.
• Akgül, A. (2008). Midyat (Mardin) Civarında Etnobotanik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bagcı, E., & Kocak, A. (2008). Essential Oil Composition of the Aerial Parts of Two Salvia L. (S. multicaulis Vahl. Enum and S. tricochlada Bentham) Species from East Anatolian Region (Turkey). International Journal of Science&Technology, 3 (1), 13-18.
• Baytop, T. (2007). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün) Nobel Tıp Kitapevleri.
• Bulut, Y. (2006). Manavgat (Antalya) Yöresinin Faydalı Bitkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Isparta.
• Çakılcıoğlu, U., Türkoğlu, İ., Kürşat, M. (2007). Harput (Elazığ) ve çevresinin etnobotanik özellikleri. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları (DAUM) Dergisi, 5, 2, 22-28.
• Cakilcioglu, U., & Turkoglu, I. (2010). An Ethnobotanical Survey of Medicinal Plants in Sivrice (Elazıg-Turkey). Journal of Ethnopharmacology. 132, 165–175.
• Cantino, P.D., Harley, R.M., & Wagstaff, S.J. (1992). Genera of Lamiaceae: Status and Classification. In: Harley, R.M. & Reynolds, T. İçinde: Advances in Labiate Science (sayfa 511-522). Kew: Royal Botanic Gardens.
• Chalchat, J.C., Michet, A., & Pasquier, B. (1998). Study of The Clones of Salvia officinalis L. Yields and Chemical Composition of Essential oil. Flavourand Fragrence Journal. 13, 68-70.
• Çakılcıoğlu, U., Türkoğlu, İ., & Kürşat, M. (2007). Harput (Elâzığ) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları (DAUM) Dergisi. 5 (2), 22-28.
• Demirci, B., Baser, K. H. C., Yildiz, B., &Bahcecioglu, Z. (2003). Composition of Essential Oils of Six Endemic Salvia spp. From Turkey. Flavour and Fragrence Journal. 18, 116-121.
• Doğan, A. (2014). Pertek (Tunceli) Yöresinde Etnobotanik Araştırmalar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmasötik Botanik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ekin, Z., & Zorer Çelebi Ş., (2011). Van Doğal Meralarında Bulunan Bazı Bitkilerin Tıbbi ve Gıda Amaçlı Kullanımının Değerlendirilmesi. Türkiye IX. Tarla Bitkileri Kongresi. (s.,1461-1466). Bursa, Türkiye.
• European Pharmacopoeia. (2004). 5th ed.; Council of Europe: Strasbourg Cedex. France, 2004; Vol. I, pp. 217–218.
• Faheda, L., Stien, D., Ouainib, N., Eparviera, V., & El Beyrouthyb, M. (2016). Chemical Diversity and Antimicrobial Activity of Salvia multicaulis Vahl. Essential Chemical Biodiversity. 13, 591 – 595.
• Furkan, M. K. (2016). Adıyaman İlinde Yetişen Bazı Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Adıyaman.
• Gelse, A. (2012). Adıyaman ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Van.
• Gençay, A. (2007). Cizre (Şırnak)’nin Etnobotanik Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Gomes-Carneiro, M. R., Felzenszwal, I., Paumgartten, F.J.R., (1998). Mutagenicity testing of (±) -camphor, 1,8-cineole, citral, citronellal, (-)-menthol and terpineol with the Salmonella/microsome assay. Mutation Research. 416, 129–136.
• Kubitzki, K. Harley, R.M., Atkins, S., Budantsev, A., Cantino, P.D., Conn, B.J., Grayer, R., Harley M.M., de Kok, R., Krestovskaja, T., Morales, R., Paton, A.J., Ryding, O. & Upson, T. (2004). Labiatae. İçinde: The Families and Genera of Vascular Plants, (Volume 7, sayfa 167-275). Verlag, Berlin: Springer.
• Imbesi, A. (1964). Index Plantarum Quae İn Omnium Populorum Pharmacopies Sunt Adhuc Receptae Confecit. Scilla, Italy: Messanae.
• Kahraman, A., Doğan, M., & Celep, F. (2011). Salvia siirtica sp. nov. (Lamiaceae) from Turkey. Nordic Journal of Botany. 29, 397-401. Karakurt, E. (2014). Kelkit (Gümüşhane) İlçesinin Etnobotanik Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Korkmaz, M., & Alpaslan, Z. (2014). Ergan Dağı (Erzincan-Türkiye)’nın Etnobotanik Özellikleri, Bağbahçe Bilim Dergisi. 1(3), 1‐31.
• Korkmaz, M., & Karakurt, E. (2015). Kelkit (Gümüşhane) İlçesinde Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkilerin Belirlenmesi Üzerine Etnobotanik Bir Çalışma. Biological Diversity and Conservation. 8 (3), 290-303.
• Lee B.-H., Annis, P. C.,, Tumaaliia F., Choi, W.-S. (2004). Fumigant toxicityof essential oils from the Myrtaceae family and 1,8-cineole against 3 major stored-grain insects. Journal of Stored Products Research. 40, 553–564.
• Lu, Y., & Yeap, F.L. (2002). Polyphenolics of Salvia a review. Phytochemistry. 59, 117-140. Mohammadhosseini, M., Pazoki, A., & Akhlaghi, H. (2008). Chemical Composition of The Essential Oils From Flowers, Stems, and Roots of Salvia multicaulis Growing Wild in Iran. Chemistry of Natural Compounds. 44 (1), 127-128.
• Mohammadhosseını, M. (2012). Hydrodistilled Volatile Oils of the Flowers of Salvia leriifolia Bench. and Salvia multicaulis Vahl. As Two Growing Wild Plants in Iran. Asian Journal of Chemistry. 24 (4), 1432-1434.
• Mohammadhosseini, M. (2015). Chemical Composition of the Essential Oils and Volatile Fractions from Flowers, Stems and Roots of Salvia multicaulis Vahl. By Using MAHD, SFME and HS-SPME Methods. Journal of Essential Oil Bearing Plants. 18 (6), 1360 – 1371.
• Morteza-Semnani, K., Moshiri, K., & Akbarzadeh, M. (2005). The essential oil composition of Salvia multicaulis Vahl. from Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants. 8, 6-10.
• Özer, H. (2016). Erzurum Çevresinde Doğal Yayılış Gösteren Salvia Türleri ve Tıbbi Özellikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 25 (Özel sayı-2):340-345.
• Özgökçe, F., & Yılmaz, G. (2003). Dye Plants of East Anatolia Region (Turkey). Economic Botany. 57 (4), 454-460.
• Perry, N., Bollen, C., Perry, E.K., & Ballard, C. (2003). Salvia for DementiaTherapy: Review of Pharmacological Activity and Pilot Tolerability Clinical Trial. Pharmacology, Biochemistry and Behavior. 75, 651-659.
• Rustaiyan, A., Masoudi, S., Monfared, A., & Komeilizadeh, H. (1999). Volatile Constituents of Three Salvia Species Grown Wild in Iran. Flavourand Fragrance Journal. 14, 276-278.
• Santos, F. A. and Rao V. S. N., (2000). Antiinflammatory and Antinociceptive Effects of 1,8-Cineole a Terpenoid Oxide Present in many Plant Essential Oils. Phytotherapy Research. 14, 240–244.
• Senatore, F., Arnold, N.A., & Piozzi, F. (2004). Chemical Composition of TheEssential Oil of Salvia multicaulis Vahl. var. simplicifolia Boiss. Growing Wild in Lebanon. Journal of Chromatography A. 1052 (1-2), 237-240.
• Şimşek, I., Aytekin, F., Yeşilada, E., & Yıldırımlı, Ş. (2002). Anadolu’da Halk Arasında Bitkilerin Kullanılış Amaçları Üzerinde Etnobotanik Bir Çalışma. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı. (sayfa 29-31). Eskişehir, Türkiye.
• Tetik, F., Civelek, S., & Çakılcıoğlu, U. (2013). Traditional Uses of Some Medicinal Plants in Malatya (Turkey). Journal of Ethnopharmacology. 146, 331–346.
• Tuzlacı, E. (2007). Dekoratif Türkiye Bitkileri. Alfa Yayınları. İstanbul.
• Tuzlacı, E. (2006). Şifa Niyetine Türkiye’nin Bitkisel Halk İlaçları. Alfa Yayınları, 1. Basım.
• Ulubelen, A. (1964). Cardioactive andAntibacterial Terpenoids from some Salvia Species. Phytochemisry. 64, 395-399.
• van Vuuren, S., F. and Viljoen, A., M., (2007). Antimicrobial activity of limonene enantiomers and 1,8-cineole alone and in combination. Flavour Fragrance Journal. 22: 540–544.
• Walker, J. B., &Sytsma, K. J. (2007). Staminal evolution in the genus Salvia (Lamiaceae): molecular hylogenetic evidence for multiple origins of the staminal lever. Annals of Botany. 100, 375-391.
• Yapıcı, Ü.İ., Hoşgören, H., & Saya, Ö. (2009). Kurtalan (Siirt) İlçesinin Etnobotanik Özellikleri. Dicle Üniversitesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi. 12: 191–196.
• Yılar, M., Kadıoğlu, İ., & Telci, İ. (2017). Tokat İlinde Doğal Olarak Yetişen Salvia virgata Jacq. ve Salvia candidissima subsp. Candidissima Vahl. Bitkilerinin Uçucu Yağ Kompozisyonlarının Belirlenmesi. Turkish Journal of Weed Science. 20(1), 70-77.