Kahve Mekânları İç Mekân Tasarımının Fenomenolojik ve Gözmerkezci Yöntemler Üzerinden Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Sayı: 23, 769 - 780, 30.04.2021

Didem Erten Bilgiç , Esmahan Betül Şahin

https://doi.org/10.31590/ejosat.879248

Öz

Mekân algısı, kullanıcının mekânda deneyim kazanması ve bu doğrultuda hatırlanması ile ilgilidir. Modernizmin gözmerkezci bakış açısı zaman içinde hem mekânı tasarlayan hem de mekân kullanıcısı için tamamen göreceli bir güzellik anlayışı ile deneyimden uzak estetik formlar oluşturmuştur. Ancak mekânı algılama ve bellekte mekâna dair bilgiler toplama; beş duyunun ötesinde, yaşamsallık, mekân özne etkileşimi, duyum, deneyim, hareket, zaman ve öznellikle şekillenerek mümkündür. Bu mekânsal pratiklerin odak noktasını fenomenoloji oluşturur. Makalede, gözmerkezci ve fenomenolojik yöntemler aracılığı ile kullanıcının mekânı algılamadaki etkin rolleri araştırılmıştır. Araştırmada veri elde etmek için çalışma alanları belirlenmiş ve inceleme alanı olarak kahve sunum-satış alanları seçilmiştir. Çalışmanın devamında kokusu ile herkesin belleğinde anılarını çağrıştıran kahvenin, İstanbul’un Beyoğlu semtinde seçilen beş kahve mekânı ve bu mekânları deneyimleyen yirmi kişi üzerinde mekânları nasıl algıladıklarına ve mekân tasarımlarına ilişkin hatırladıklarına yönelik anket yapılmıştır. Çalışmada sorgulanan durum; mekânı algılamada beş duyumuzun ötesinde duyum ve deneyime dayanan algı öğelerini barındıran mekânlar ile görsel algıya dayanan öğeleri barındıran mekânların kullanıcıların tercihleri açısından karşılaştırılmasının yapılması ve kullanıcı hafızasında hangi etkileri bıraktığını anlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Gözmerkezcilik, fenomenoloji, mekân, kahvehane, İstanbul- Beyoğlu

Evaluation of Coffeehouse Spaces’ Interior Design Through Phenomenological and Ocular-Centered Methods

Öz

The perception of space is related to the consumer experiencing in the space and remembering the space. The ocular-centered perspective of modernism has created aesthetic forms far from experience with a completely relative understanding of beauty for the space designer and the space user. However, it is possible to perceive and gather information about space in memory beyond the five senses; vitalness, space-subject interaction, sensation, experience, movement, time, and subjectivity. Phenomenology is the focal point of these spatial practices. In this study, the consumer’s effective roles in the perception of space have been investigated through ocular-centrist and phenomenological methods. To obtain data, study areas were determined, therefore, coffee presentation-sale areas were chosen as the study area. The continuation of the study identifies the historical district of Beyoglu as the location of five coffeehouses. Moreover, a questionnaire was conducted upon the twenty people who have experienced those coffeehouses to infer how they perceive and remember their space-design. The questionnaires inquire into the comparison between spaces that include perception elements beyond the five senses and the spaces that include solely the visual perception elements to understand the preferences of the consumers and which space type leaves a positive and permanent impression in their memory.

Anahtar Kelimeler

Ocular-centrism, phenomenology, space, coffeehouse, Istanbul- Beyoglu.

Kaynakça

• Altıparmakoğlu Sakarya, G., Gürani, Y. (2021). Assessment of the Interaction between Space and Visitor in the Case of the Cité de l’Architecture et du Patrimoine. European Journal of Science and Technology, (21), 341-357.
• Aydınlı, S. (2012). Arzu Mimarlığı Mimarlığı Düşünmek ve Düşlemek. İstanbul: İletişim Yayınları. ISBN: 9789750511264
• Baymur, F. (1976). Genel Psikoloji. Istanbul: Inkılap Kitabevi. ISBN:9751000972
• Bognar, B. (1985). A Phenomenological Approach To Architecture And Its Teaching In the Design Studio, In Dwelling, Place And Environment: Towards A Phenomenolgy of Person and World. ed: Seamon. D. and Mugerauer, R. (eds.) Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers.
• Çakıcı Alp, N, Erkan Yazıcı, Y. (2017). Duyuların mekânsal deneyimleri şekillendirmesi: Sagrada Familia Kilisesi. SDÜ ART-E Güzel Sanat Dergisi, 10(19), 55 – 77. e-ISSN: 1308-2698.
• Erkartal, Ö.P. (2014). Modern mimaride biçimsel kurguların sorgulanması ve dokunsal mimarlık (Doctoral Thesis). Yıldız Technical University Science Institute, Istanbul. Gürsoy, D. (2005). Sohbetin Bahanesi Kahve. Istanbul: Oglan Publishing. ISBN: 9789753295192
• İnceoğlu, A. (1999). Evin anlamı ve kentlileşme süreci (Doctoral Thesis). I.T.U. Science Institute, Istanbul.
• Kartal, A. N. (2015). Üç (Parantez) Bir anlatı: Ucu açık fenomenolojik bir deşifre (Master's Thesis). I.T.U. Science Institute, İstanbul.
• Leland, M. R. (2006). Mimarlığın Öyküsü, Öğeleri ve Anlamı. Translated by Ergün Akça. Istanbul: Kabalcı Publishing. ISBN: 978-605-5272-49-4
• Loos, A. (2018). Mimarlık Üzerine. Translated by Alp Tümertekin, Nihat Ülner. Istanbul: Janus. ISBN: 9786058495500
• Morgan, C. T. (1981). Psikolojiye Giriş Ders Kitabı. Translated by Rükzan Eski, Sirel Karakaş. Ankara: Hacettepe University Psikoloji Department Publishing. ISBN: 9758890705.
• Ojalvo, R. (2012). Arzu Mimarlığı Mimarlığı Düşünmek ve Düşlemek. Istanbul Iletişim Publishing. ISBN: 9789750511264
• Pallasmaa, J. (2011). Tenin Gözleri. Translated by Aziz Ufuk Kılıç. Istanbul: YEM Publishing. ISBN: 6058119154.
• Panofsky, E. (1991), Perspective as Symbolic Form. New York: Zone Books. ISBN:0-942299-52-3;http://tems.umn.edu/pdf/Erwin%20Panofsky%20-%20Perspective%20as%20Symbolic%20Form.pdf
• Sharr, A. (2007). Mimarlar için Heidegger. Translated by Volkan Atmaca. Istanbul: Yem Publishing. ISBN: 9789944757782
• Soykan, Ömer Naci. (2008). Uzam Bellek Bağlantısı Açısından Mimarlığa Bakış Zaman – Mekân, 34-39. İstanbul: Yem Yayınları.
• Turgay, O. (2018). Deneyimlenen Mekânın Bir Anlam Olarak Bellekte Varlığının Sürdürülmesi. Tasarım ve Bellek Temalı Ulusal Mekân Tasarımı Sempozyumu. 156-165. Trabzon, Turkey.
• Zevi, B. (2015). Mimarlığı Görebilmek. Translated by Alp Tümertekin. Istanbul: Daimon Publishing. ISBN: 9786058510876.