Katı Atık Kullanımına Estetik Bir Çözüm Önerisi: Adıyaman İlindeki Mermer Atıklarından Antik Mozaik Üretimi

Yıl 2021, Sayı: 27, 407 - 411, 30.11.2021

Yaprak Tanrıverdi , Erhan Akça , Sabahattin Ezer , Osman Dolaş , Hülya Ak , Tanju Teker

https://doi.org/10.31590/ejosat.827241

Öz

Günümüzde küresel boyutta doğal kaynak kullanımı sonucu ciddi düzeyde atık materyal açığa çıkmaktadır. Özellikle biyolojik olarak ayrıştırılamayan mermer ve granit benzeri katı atıklar çevresel sorunlara yol açmaktadır. Bu materyallerin yeniden kullanımı ekonomiye katma değer katması kadar çevre kirliliğinin önlenmesi için çözümcü bir yaklaşım olarak değerlendirilmelidir. Türkiye blok mermer ihracatında dünyada ön sıralarda yer almaktadır. Blok mermer üretimi ortalama %5-10 verimle gerçekleştiğinden pasa olarak adlandırılan atık mermerin depolanması önemli çevre sorunlarına yol açmaktadır. Söz konusu sorunun, atıkların yeniden değerlendirilmesi yoluyla giderilmesinin sınırlı olan doğal kaynakların üstündeki insan baskısının azalmasına olumlu katkı yapacağı çeşitli çalışmalarda ortaya konulmuştur. Atık mermerin başta inşaat olmak üzere aralarında tarımında olduğu çeşitli kullanımlarına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Ancak estetik açıdan çok geniş renk yelpazesine sahip atık mermerin görsel kullanımı şu anki bilgimiz dâhilinde çalışılmamış bir konu olarak görülmektedir. Atık mermerlerin farklı bir yaklaşımla değerlendirilmesini öngören çalışma Adıyaman ilinde çokça açığa çıkan atık mermerden mozaik eserler üretiminin yapılmasını kapsamaktadır. Adıyaman ili ve çevresi Antik dönem krallıklarından olan Kommagene Krallığı ve Roma kültüründen kaynaklanan zengin antik mozaikleriyle tanınan bir bölgedir. Bu nedenle üretimi gerçekleştirilen mozaikler antik dönem mozaik tasarımlarından ilham alınarak günümüz katı atıklarıyla yeniden üretilmiş, yerel atıklardan elde edilemeyen renkler için inşaat atığı olarak açığa çıkan cam mozaikler kullanılmıştır. Bir yıl süren ayrıntılı desen ve üretim boyutlarında gerçekleştirilen denemeler sonucunda bölgedeki atık mermerlerin renk sınırlamaları nedeniyle yakın illerdeki farklı renklere sahip mermer atıklarının da kullanılabileceği saptanmıştır. Sonuçta bu çalışmada doğal ve endüstriyel atıkların kültürel mirası temsil edecek mozaik üretiminde kullanılmasıyla bölgede işsizliğin yaygın olduğu kadınlara yönelik özellikle turizmi ve inşaat sektörünü hedefleyen yeni ve estetik bir iş alanı önerisi geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mermer Atığı, Mozaik, Kültürel Miras, Cinsiyet Eşitliği, Adıyaman

Destekleyen Kurum

Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

TEBMYOMAP/2017-0001

Teşekkür

Bu çalışma Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimi tarafından TEBMYOMAP/2017-0001 nolu proje ile desteklenmiştir.

An Aesthetic Solution to Solid Waste Use: Ancient Mosaic Production from Marble Waste in Adıyaman Province

Öz

Today, as a result of the use of natural resources on a global scale, a serious amount of waste material is produced. In particular, solid wastes such as marble and granite that cannot be biodegradable cause environmental problems. The reuse of these materials should be considered as a solution-oriented approach to prevent environmental pollution as well as adding value to the economy. Turkey is high ranked in marble export globally. As block marble production takes place with an average of 5-10% efficiency, storage of waste marble causes important environmental problems. It has been demonstrated in various studies that the problem in question will be positively contributed to the reduction of human pressure on natural resources, which is limited by recycling the wastes. Studies have been carried out for various uses of waste marble especially in construction and other areas including agriculture. However, the visual use of waste marble with a wide aesthetic color range is not studied yet to our current knowledge. In this context, the study involves the production of mosaic works made from waste marble, which is widely discarded in Adıyaman province. The province of Adıyaman and its surroundings is a region known for its exquisite antique mosaics originating from the ancient Helenistic Commagene Kingdom and Roman period cultures. Therefore; sample mosaics were inspired by the ancient Roman designs and glass mosaics that were produced as construction waste were used for the colors that could not be obtained from local solid wastes. As a result of the experiments carried out in detailed patterns and production dimensions that lasted for a year, it was determined that marble wastes of different colors in the nearby provinces can be used due to the color limitations of the waste marbles in the region.
To conclude, in this study, a new and aesthetic business proposal targeting tourism and construction sector was developed for women, where unemployment is common in the region, by using natural and industrial wastes in mosaic production to represent cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

Marble waste, Mosaic, Cultural heritage, Employment, Gender equality, Adıyaman

Proje Numarası

TEBMYOMAP/2017-0001

Kaynakça

• Abadie-Reynal, C. (2002). Les maisons à décors mosaïqués de Zeugma. Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 146(2), 743-771.
• Blömer, M. & Winter, E. (2011). Commagene: The Land of Gods between Taurus and Euphrates. İstanbul: Homer Yayınları
• Büyük, G., Yarşi, G., Akça, E. & Bayram, C. A. (2017). Sera Koşullarında Mermer Tozunun Karbondioksit Kaynağı ve Yetiştirme Ortamı Olarak Kullanılması. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(2), 167-174.
• Bruno, M., Elçi, H., Yavuz, A. B. & Attanasio, D. (2012). Unknown ancient marble quarries of western Asia Minor. In Interdisciplinary studies on ancient stone: Proceedings of the IXth ASMOSIA international conference (pp. 562-72). Tarragona: ICAC.
• Celik, M. Y. & Sabah, E. (2008). Geological and technical characterisation of Iscehisar (Afyon-Turkey) marble deposits and the impact of marble waste on environmental pollution. Journal of environmental management, 87(1), 106-116.
• Dunbabin, K. & Dunbabin, K. M. (1999). Mosaics of the Greek and Roman world. Cambridge University Press.
• Garcia-Valles, M., Urzı̀, C., De Leo, F., Salamone, P. & Vendrell-Saz, M. (2000). Biological weathering and mineral deposits of the Belevi marble quarry (Ephesus, Turkey). International biodeterioration & biodegradation, 46(3), 221-227.
• Gencel, O., Ozel, C., Koksal, F., Erdogmus, E., Martínez-Barrera, G. & Brostow, W. (2012). Properties of concrete paving blocks made with waste marble. Journal of Cleaner Production, 21(1), 62-70.
• Gökay, M. K. & Gundogdu, I. B. (2008). Color identification of some Turkish marbles. Construction and Building Materials, 22(7), 1342-1349.
• Kazancı, N. & Gürbüz, A. (2014). Jeolojik Miras Nitelikli Türkiye Doğal Taşları. Türkiye Jeoloji Bülteni, 57 (1) , 19-44.
• King, S. (2006). Mosaic techniques & traditions: projects & designs from around the world. Sterling Publishing Company, Inc..
• Perinçek, D. (1979). Geological investigation of the Çelikhan-Sincik-Koçali area (Adıyaman province). İst. Üni. Fen Fak. Mecmuası, Seri B, 44, 127-147.
• Perkins, J. W. (1951). Tripolitania and the marble trade. The journal of roman studies, 41(1-2), 89-104.
• Şahin, Ö. & Işik, V. (2010). Çelikhan (Adıyaman) Civarında Yüzeyleyen Metamorfik ve Magmatik Kayaların Petrolojisi. Geological Bulletin of Turkey, 53(2-3).
• Tanrıverdi, Y., Akşit, İ., Akça, E., Elias-Ozkan, S. & Dolaş, O. (2018). Adıyaman çevresindeki antik mozaiklerin arkeometri yaklaşımıyla tanımlanması. Z. Ö. Biçer (Der.) Mimarlık, Planlama, Tasarım Araştırmaları içinde (405-418). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık