Erzurum Ovasındaki Tarım Arazilerinin Amaç Dışı Kullanımındaki Eğilimler

Yıl 2021, Sayı: 28, 500 - 505, 30.11.2021

Müdahir Özgül , Emre Çomaklı

https://doi.org/10.31590/ejosat.1008168

Öz

Doğal kaynakların korunması, sürdürülebilir arazi yönetimi, iklim değişikliğine uyum ve ekosistem direncinin artırılması son on yılın temel araştırma konularıdır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin 4. büyük ili olan Erzurum'daki tarım arazilerinin 8 yıllık dönem içerisindeki (2010-2018) miktarlarını ve amaç dışı kullanım eğilimlerini değerlendirmektir. Erzurum ili için 143.842 hektarı ''ekili tarıma en uygun-S1'' ve 344.612 hektarı ''ekili tarıma uygun-S2'' olmak üzere toplam 488 454 hektar tarım arazisi tanımlanmıştır. Tanımlanan bu iki tarım arazisi sınıfı, ilin toplam arazi varlığının %19,6'sını oluşturmaktadır. Erzurum ovasında 2000-2018 döneminde işgal edilen arazi miktarı 13 161 dekardır. Amaç dışı kullanılan arazilerin yaklaşık %40'ı (3 833 dekar) I ve II. sınıf tarım arazileridir. Verimli tarım arazilerinde çeşitli nedenlerle arazi kullanım değişikliklerine bağlı olarak toprağın bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri değişmektedir. Aynı zamanda bu değişiklikler toprakların karbon tutma miktarını da etkileyerek, toprakları iklim değişikliklerinin olumsuz etkilerine karşı savunmasız hale getirmektedir. Bu bağlamda sürdürülebilir tarımsal arazi kullanım politikalarının geliştirilmesi gerekmektedir. Yapılacak yasal ve kurumsal düzenlemeler, öncelikle tarım arazilerinin korunmasını ve verimliliklerinin artırılmasını amaçlamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Erzurum plain, misuse of agricultural lands, land capability classification, Erzurum plain, misuse of agricultural lands, land capability classification

Trends in Misuse of Agricultural Lands in Erzurum Plain of Eastern Turkey

Öz

Natural resource conservation, sustainable land management, adaptation to climate change, and increasing ecosystem resistance are the main research issues in the last decades. The objective of this study was to assess the quantity and the trends in misuse of agricultural lands within the 8-year period (2010-2018) in Erzurum, the 4th largest province of Turkey. A total of 488 454 hectares of agricultural land, of which 143 842 hectares are “the most suitable for cultivated agriculture-S1” and 344 612 hectares “suitable for cultivated agriculture-S2”, were defined for Erzurum province. These two classes of agricultural lands occupy 19.6% of the province's total land assets. The amount of land occupied in Erzurum plain in the period of 2000-2018 is 13 161 decares. Approximately 40% of the occupied land (3 833 decares) are in I and II. Class lands. Some of the physical and chemical properties of the soil change depending on the landuse changes in productive agricultural lands for various reasons. These changes also affect the amount of carbon capture in soils, making soils vulnerable to the effects of climate changes. In this context, it is necessary to develop sustainable agricultural land use policies. Legal and institutional arrangements to be made should primarily aim to protect agricultural lands and increase their productivity.

Anahtar Kelimeler

Erzurum plain, misuse of agricultural lands, land capability classification

Kaynakça

• S. M. Metev and V. P. Veiko, Laser Assisted Microtechnology, 2nd ed., R. M. Osgood, Jr., Ed. Berlin, Germany: Springer-Verlag, 1998.
• UNCCD. 2017. The Convention. United Nations Convention to Combat Desertification. Official web page. http://www2.unccd.int/.
• Decorte, F., Augustinus, C., Lind, E., & Brown, M. Scoping and Status Study on Land and Conflict: Towards UN System-Wide Engagement at Scale; UN-Habitat/Global Land Tool Network (pp. 1-49). Working Paper May 2016, Report 5/2016.
• Cowie, A. L., Orr, B. J., Sanchez, V. M. C., Chasek, P., Crossman, N. D., Erlewein, A., ... & Welton, S. (2018). Land in balance: The scientific conceptual framework for Land Degradation Neutrality. Environmental Science & Policy, 79.2535
• Oztas, 2019. FOR A LIVABLE FUTURE; Work and Fight for a Land Degradation Neutral World. International Congress on Engineering and Life Science. April 11-14, 2019. Kastamonu Turkey.
• Sevim, Z., 1980. Erzurum’da Amaç Dışı Kullanılan Tarımsal Alanlar. Bölgesel Çevre Sorunları Simpozyumu. Tebliğ Özetleri. Atatürk Üni. Çevre Sonları Araştırma Enstitüsü. Erzurum.
• Ozbek, A.K, Oztas, T, 2004. Tarım Arazilerinin Amaç Dışı Kullanımı; Erzurum Örneği. Ekoloji Dergisi, 13(52),1-6. Sevindi, C. 2018. Erzurum Ovası’nda 1947-2015 Yılları Arasında Arazi Kullanımındaki Değişmeler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Aralık 2018 22(Özel Sayı): 2855-2873.
• Aburas, M. M., Abdullah, S. H., Ramli, M. F., & Asha’ari, Z. H. (2017). Land suitability analysis of urban growth in Seremban Malaysia, using GIS based analytical hierarchy process. Procedia engineering, 198, 1128-1136.https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.07.155
• Mohammad, M., Sahebgharani, A., & Malekipour, E. (2013). Urban growth simulation through cellular automata (CA), analytic hierarchy process (AHP) and GIS; case study of 8th and 12th municipal districts of Isfahan. Geographia Technica, 8(2), 57-70.
• Javadian, M., Shamskooshki, H., & Momeni, M. (2011). Application of sustainable urban development in environmental suitability analysis of educational land use by using AHP and GIS in Tehran. Procedia Engineering, 21, 72-80.
• Bagheri, M., Sulaiman, W. N. A., & Vaghefi, N. (2013). Application of geographic information system technique and analytical hierarchy process model for land-use suitability analysis on coastal area. Journal of coastal conservation, 17(1).
• TSMS. (2021). Meteorological Service Official Statistics, Weather Forecast. Retrieved from https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler istatistik.aspx?k=A&m=ERZURUM
• Malczewski J. A. 1996. GIS-based approach to multiple criteria group decision making. International Journal of Geographical Information System 10 (8): 955-971.
• Dagistanli, C., Demirag Turan, I and Dengiz, O. 2018. Valuation of The Suitability Of Sites For Outdoor Recreation Using A Multi-Criteria Assessment Model. Arabian Journal of Geoscience, 11 (17), DOI: 10.1007/s12517-018-3856-0.
• Demirag Turan, I. Dengiz O, Ozkan B. 2019. Spatial assessment and mapping of soil quality index for desertification in the semi-arid terrestrial ecosystem using MCDM in interval type-2 fuzzy environment. Computers and Electronics in Agriculture. 164; 104933. https://doi.org/10.1016/j.compag.2019.104933.
• Saaty T.L. 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. Int. J. Serv Sci.1:83–98