Göç, Kentsel Dönüşüm ve Devingenlik İlişkisinin Yapılmış Araştırmalar Üzerinden Okunması

Yıl 2021, Sayı: 32, 776 - 790, 31.12.2021

Ceren Ağın , Hayat Zengin Çelik , Senem Tezcan

https://doi.org/10.31590/ejosat.1039342

Öz

Türkiye kentleşmesini, göç tarihi ile birlikte ele almak mümkündür. Bir başka ifade ile göç ve beraberinde gelişen nüfus hareketleri Türkiye kentleşmesinin önemli bileşenleridir. Cumhuriyetin ilanından itibaren Anadolu coğrafyasında başlayan nüfus hareketleri, farklı etkiler altında Türkiye kentleşmesinin temel dinamiği olmuştur. Dolayısıyla kent ve kentleşmeye dair her inceleme kaçınılmaz olarak göç ve beraberinde gelişen toplumsal ve mekansal etkileri de içerisine almak durumundadır. Bu noktada mekansal süreçler açısından gecekondu olgusu, toplumsal süreçler açısından ise, sınıflı bir toplumsal yapı temel inceleme konuları olarak önümüze gelmektedir. Her ikisi de içerdiği sosyo-ekonomik açılımlar temelinde, kentsel yaşamın parçalanmış doğasını ve farklı katmanlardan oluşan kentsel sistem içerisindeki yer değiştirme hareketlerini yani devingenlik şartlarını anlamayı önemli kılmaktadır. Bu noktada kaçınılmaz olarak bu şartlar üzerinde belirleyici olan mekansal müdahaleler önemli hale gelmektedir. Bu çalışma böyle bir anlama sürecinde göçü ve günümüzde çok katmanlı kentsel yapıları yeniden yapılandırmakta olan kentsel dönüşüm uygulamalarını odağa alarak, bu uygulamaların ortaya çıktığı aşamadan itibaren yapılmış araştrımaları makaleler üzerinden ele amaktadır. Ocak 2000-Ekim 2021 tarihleri arasında yapılmış elektronik yayınlar üzerinden devingenlik olgusunun nasıl ele alındığını inceleyen çalışma, dönemsel olarak değişen kentsel müdahaleler ile bu müdahalelere maruz kalan toplumsal kesimlerin değişen koşulları ve bu bağlamda açığa çıkan yeni yer değiştirme hareketleri arasındaki ilişkiyi sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Devingenlik, Kentsel Dönüşüm, Kavram İncelemesi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Reading the Relationship between Migration, Urban Renewal and Mobility through Researches

Öz

It is possible to consider the urbanization of Turkey together with the history of migration. In other words, migration and population movements that develop along with it are important components of urbanization in Turkey. Population movements that started in the Anatolian geography since the proclamation of the Republic have been the basic dynamics of urbanization in Turkey under different influences. Therefore, every study of the city and urbanization must inevitably include migration and the social and spatial effects that develop along with it. At this point, the phenomenon of slum in terms of spatial processes, and a classed social structure in terms of social processes come before us as the main study subjects. Both, on the basis of the socio-economic expansions they contain, make it important to understand the fragmented nature of urban life and the displacement movements within the urban system consisting of different layers. In other words, it makes it important to understand the conditions of mobility. At this point, spatial interventions that are inevitably determinant on these conditions become important. This study focuses on migration and urban renewal practices that are restructuring multi-layered urban structures in such an understanding process, and discusses the researches made since the emergence of these practices through articles. The study, which examines how the phenomenon of mobility is handled through electronic publications made between January 2000 and October 2021, questions the relationship between periodically changing urban interventions, the changing conditions of the social segments exposed to these interventions, and the new displacement movements that emerge in this context.

Anahtar Kelimeler

Migration, Mobility, Urban Renewal, Concept Review

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ağın, C. (2022). Mevzuattaki Değişimlerin Mekansal ve Toplumsal İlişkiler Üzerindeki Etkilerinin Göç Temelli İncelenmesi (Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ağın, C., Tezcan, S., & Zengin Çelik, H. (2018). Göç, gecekondu ve kentsel dönüşüm konularında yapılan tezler üzerinden teorik çerçevenin değişiminin izlenmesi. II: Uluslararası Multidisipliner Akademik Çalışmalar Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı (s. 663-675). İstanbul: Berikan Yayınevi.
• Castells, M. (2017). Kent, sınıf, iktidar (2. Baskı). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çetin, İ. (2010). Gecekondunun kentle bütünleşme sürecinde alan-mekân faktörü: İzmir örneği. Doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Davis, M. (2010). Gecekondu gezegeni (2. Baskı). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Epli İşler, N. (2010). İstanbul’un 1950 sonrası göç ile değişen kent ve mimari dokusunun sinemadaki temsili. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Erder, S. (2001). Üç Tip Hanenin Özel Analizi. https://www.capital.com.tr/ekonomi/makro-ekonomi/uc-tip-hanenin-ozel-analizi
• Erder, S. (2013). İstanbul'a bir kent kondu: Ümraniye. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdoğan, M. M. (2020, Şubat 17 - 21). 3. Göç Sertifika Programı. Göçe genel bakış ve Türkiye'deki sosyal uyumluluk çerçevesi sunumu. İzmir: Konrad Adenauer Stiftung, Türk-Alman Üniversitesi Göç ve Uyum Araştırmaları Merkezi ve Yaşar Üniversitesi UNESCO Uluslararası Göç Kürsüsü İşbirliği ile Düzenlenen Sınırlı Katılımcılı Eğitim Programı.
• Ersoy, M. (1994). Kente göç eden nüfusun konut sorunu. Konut 94 içinde (ss. 59-66). Ankara: Batıkent Konut Üretim Yapı Koop Yayını.
• Geniş, Ş. & Köse Akkirman, D. (2020). Eşitsizlik mekanları olarak mahalleler ve kadınların kent hakkı. Amme İdaresi Dergisi, 53(1), 1-35.
• Googlescholar. (2021). ‘“DEVİNGENLİK” AND “GÖÇ” AND “KENTSEL DÖNÜŞÜM”’ kalıbı ile tarama yapılan arama motoru. www.googlescholar.com. Ekim 2021.
• Güreşçi, E. (2010). Köyden kente göçün köydeki ve kentteki yansımaları: Akpınar köyü üzerine bir değerlendirme. Sosyal ve Beşeri bilimler Dergisi, 47-55.
• Hanushek, E.A. ve Quigley, J.M. (1978). An explicit model of ıntra-metropolitan mobility. Land Economics, 54 (4), 411-429.
• Harvey, D. (2002). Sınıfsal yapı ve mekânsal farklılaşma kuramı. 20. Yüzyıl Kenti (1. Baskı) (s. 147-172). içinde Ankara: İmge yayınevi.
• Harvey, D. (2015). Asi şehirler (1. Baskı). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Işık, O., & Pınarcıoğlu, M. M. (2011). Nöbetleşe yoksulluk: Sultanbeyli örneği (11. Baskı). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• İçduygu, A., & Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde Göç Hareketleri. M. Celal içinde, 75 Yılda Köylerden Şehirlere (s. 249-268). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Kadıoğlu Ateş, H. ve Adam, E. (2016). “Kitap Özeti: Gecekondu Araştırması”. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (8-9), 349-373.
• Keleş, R. (2015). 100 soruda Türkiye'de kentleşme, konut ve gecekondu (2. Baskı). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Keskin, E. (2017). Kafamda Bir Tuhaflık ve İstanbul’a Göç Üzerine Notlar. https://medium.com/@eliflik/kafamda-bir-tuhaflık-ve-istanbula-göç-üzerine-notlar-f8928161df44
• Kızılay, Ş. E. (2016). “Kentsel Alanda Gecekondu’dan Kentsel Dönüşüm’e Mekânsal Süreçler: Yaklaşımlar ve Tespitler”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6 (11), 717-761.
• Koç, A. (2012). Sosyoloji Literatüründe ve Sinemada Gecekondudan Varoşa Değişen Söylem Biçimleri. İstanbul: T.C. İstanbul Üniversitesi.
• Koyuncu, A. (2015). Kentleşme ve göç (1. Baskı). İstanbul: Hikmetevi Yayınları.
• Lefebre, H. (2017). Şehir hakkı (2. Baskı). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Özden, P. P. (2016). Kentsel Yenileme. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özgür, E. M., & Yasak, Ü. (2009). “Şehir İçi İkametgah Hareketliliğine Kuramsal Bir Bakış”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 39-50.
• Serter, G. (2013). Şikago okulu kent kuramı: Kentsel ekolojik kuram. Planlama Dergisi, 67-76.
• Şenyapılı, Ö. (1981). Kentleşemeyen Ülke, Kentlileşen Köylüler. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Ara- Yayınları.
• Şenyapılı, T. (1977). Integration Through Mobility. M.B.T.V. Journal of the Faculty of Architecture, 3 (2), 237-252.
• Şenyapılı, T. (1978). Bütünleşmemiş kentli nüfus sorunu. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Şenyapılı, T. (1981). Gecekondu ‘Çevre’ İşçilerin Mekânı. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını. TDK (2020). Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük: https://sozluk.gov.tr/
• Tezcan, S. (2020a). Göçle Oluşmuş Yaşama Bölgelerine Yönelik Dönüşüm Projelerinde Müzakereler (Doktora Tezi). İzmir.
• Tezcan, S. (2020b). Türkiye’de Göçle Oluşmuş Yaşama Bölgelerine Yönelik Yasal Müdahaleler ve Kentsel Dönüşüm Uygulamaları. Planlama Dergisi, 30 (3), 361-373.
• Tezcan, S., & Zengin Çelik, H. (2017). İzmir Büyükşehir Belediyesi Tarafından Uygulanan Kentsel Dönüşüm Projeleri Üzerine Bir İnceleme. Büyükçekmece I. Uluslararası Yerel Yönetimler Kongresi. İstanbul.
• Tekeli, İ. (2015). Kent, kentli hakları, kentleşme ve kentsel dönüşüm (2. Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2016). Göç ve Ötesi (2. Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tüzün, G. (1982). Türkiye'de Toplumsal Devingenlik. Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil'in Anısına Armağan. içinde İstanbul: İstanbul Üniversitesi
• T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı. (2009). Kentsel Yoksulluk, Göç ve Sosyal Politikalar Komisyonu Raporu 7. Ankara: T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı. (2020, Temmuz 12). Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24656&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Ünal, B (2016). “Meşruiyetin Yeniden Üretilmesinde Mekânın Önemi”. Amme İdaresi Dergisi, 49(3), 41-57.
• Ünverdi, H. (2002). Sosyo-Ekonomik İlişkiler Bağlamında İzmir Gecekondularında Kimlik Yapılanmaları: Karşıyaka-Onur Mahallesi ve Yamanlar Mahallesi Örnekleri (Doktora Tezi). İzmir.
• Wirth, L. (2002). Bir yaşam biçimi olarak kentlileşme. 20. Yüzyıl Kenti (1. Baskı) (s. (77-106)). içinde Ankara: İmge Yayınevi.
• Wordcounter (2021). Kelime hesaplama sitesi. https://wordcounter.net/
• Yavuz, Y. (b.t.). Göç/Kon: Kültürümüzde Göç ve Mimarlık. http://www.kulturad.org/images/yildirim_yavuz1.htm