İş Güvenliği Kültürünün Un Sanayi Sektöründe Çalışanların Güvenlik Performansına Etkisi (Konya İli Örneği)

Yıl 2021, Sayı: 32, 160 - 166, 31.12.2021

Sirer Albayrak , Hasan Tuna

https://doi.org/10.31590/ejosat.1040092

Cited By: 2

Öz

İş kazaları çalışanların çalışma hayatlarında karşılaştıkları en önemli sorunlardan biridir. İnsanlığın çalışma hayatı boyunca olabilecek kazaları engelleme ve çalışanlara sağlıklı bir ortam oluşturmak amacıyla birçok mevzuat ve kurumsal düzenlemeler yapılmıştır. Buna rağmen, işyerlerinde hâlâ birçok kaza meydana gelmektedir. Son zamanlarda iş kazalarının önlenmesi konusunda güvenlik kültürü kavramının üzerinde önemle durulmaktadır. İşyerlerinde güvenlik kültürünün oluşturulmasında iş sağlığı ve güvenliği önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada un sektöründe çalışanların güvenlik kültürü algılarının güvenlik performanslarına etkisi incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini basit örnekleme yöntemiyle belirlenen Konya ilinde un sektöründe faaliyet gösteren 2 farklı firmada çalışan 164 kişi oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak Dursun (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan 9 farklı ölçek kullanılmıştır. Araştırmada verilerin analizinde IBM SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda raporlama kültürü ve güvenlik farkındalığı değişkenlerinin güvenlik uyumu üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu, raporlama kültürü, kadercilik, çalışanların katılımı, güvenlik farkındalığı ve yöneticilerin davranışları değişkenlerinin ise güvenlik katılımı üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Un Sanayi, Güvenlik Kültürü, Güvenlik Performansı, İş Güvenliği.

The Effect of Occupational Safety Culture on the Safety Performance of Employees in the Flour Industry Sector (Example of Konya Province)

Öz

Occupational accidents are one of the most important problems faced by employees in their working lives. Many legislations and institutional arrangements have been made in order to prevent accidents that may occur during the working life of humanity and to create a healthy environment for employees. Despite this, many accidents still occur in the workplace. Recently, the concept of safety culture has been emphasized in the prevention of occupational accidents. Occupational health and safety play an important role in creating the concept of a positive safety culture in a workplace. In this study, the effect of safety culture perceptions of employees in the flour industry on safety performance was examined. The sample of the research consists of 164 people working in 2 different companies operating in the flour sector in Konya, which was determined by a simple sampling method. As a data collection tool, 9 different scales adapted to Turkish by Dursun (2011) were used. IBM SPSS 25 package program was used in the analysis of the data in the research. As a result of the research, it was determined that the variables of reporting culture and security awareness were an important predictor of safety compliance, while the variables of reporting culture, fatalism, employee participation, security awareness and managers' behaviors were found to be an important predictor of safety engagement.

Anahtar Kelimeler

Flour Industry, Safety Culture, Safety Performance, Work Safety.

Kaynakça

• Akdeniz, B. (2018). Örgüt kültürü ile güvenlik kültürü ilişkisinin iş sağlığı ve güvenliği açısından incelenmesi: Bir maden işletmesinde uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Akkoyun, M. (2013). Gıda sektöründe yer alan işyerlerinde iş sağlığı güvenliği uygulamaları. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Bursa. American Nurses Association. (2016). Culture of safety. https://www.nursingworld.org/practice-policy/work-environment/health-safety/culture-ofsafety/ (Erişim Tarihi: 16.10.2021).
• Aytaç, S. (2011). İş kazalarını önlemede güvenlik kültürünün önemi. Türk Metal Dergisi, 36-39.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (12. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, M. ve Hüseyinli, N. (2017). Çalışma hayatında iş sağlığı ve güvenliği kültürü ve otel çalışanlarının güvenli davranışlarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1397-1420.
• Choudhry, R. M., Fang, D. & Mohamed, S. (2007). The nature of safety culture: A survey of the state of the art. Safety Science, 45, 993-1012.
• Clarke, S. (1999). Perceptions of organizational safety implications for the development of safety culture. Journal of Organizational Behavior, 20, 185-198.
• Converse, J. M. (1987). Survey research in the United States: Roots and emergence. 1890-1960.
• Cooper, M. D. (2000). Towards a model of safety culture. Safety Science, 36, 111-136.
• Cox, S. J. & Cheyne, A. J. T. (2000). Assessing safety culture in offshore environments. Safety Science, 34, 111-119.
• Çelik, E. (2014). Güvenlik kültürünün güvenlik performansına etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dursun, S. (2011). Güvenlik kültürünün güvenlik performansı üzerine etkisine yönelik bir uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Dursun, S. (2013). İş güvenliği kültürünün çalışanların güvenli davranışları üzerine etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 61-75.
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: Mc Graw-Hill.
• Fung, I. W. H., Tam, C. M., Tung, C. F. K. & Man, A. S. K. (2005). Safety cultural divergences among management, supervisory and worker groups in Hong Kong construction industry. International Journal of Project Management, 23, 504-512.
• Griffin M. A. & Neal, A. (2000). Perceptions of safety at work: A framework for linking safety climate to safety performance, knowledge, and motivation. Journal of Occupational Health Psychology, 5, 347–358.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference (10nd ed.). Boston: Pearson.
• Goh, Y. M., Love, P., Stagbouer G. & Annesley, C. (2012). Dynamics of safety performance and culture: A group model building approach. Accident Analysis and Prevention, 48, 118-125.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited.
• Hasanhanoğlu, C. (2020). Güvenli işyeri yaratılmasında insan kaynakları yönetiminin önemi ve işletme verimliliği açısından iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine ekonomik katkısı. Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(9), 2-17.
• Havold, J. I. & Nesset, E. (2009). From safety culture to safety orientation: Validation and simplification of a safety orientation scale using a sample of seafarers working for Norwegian ship owners. Safety Science, 47, 305-326.
• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Raporu. (2015). https://mmo.org.tr/sites/default/files/gonderi_dosya ekleri/c819fd7f01dd438_ek_0.pdf (Erişim Tarihi: 16.10.2021).
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012). T.C. Resmî Gazete. 30 Haziran 2012/28339.
• İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik. (2012). T.C. Resmî Gazete. 29 Aralık 2012/28512.
• Kao, C. S., Lai, W. H., Chuang, T. F. & Lee, J. C. (2008). Safety culture factors, group differences and risk perception in five petrochemical plants. Process Safety Progress, 27(2), 145-152.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kim, K. D. & Park, S. (2021). An analysis of the effects of occupational accidents on corporate management performance. Safety Science, 138, 1-8.
• Lee, T. (1998). Assessment of safety culture at a nuclear reprocessing plant. Work and Stress, 12, 217–237.
• Lin, S. H., Tang, W. J., Miao, J. Y., Wang, Z. M. & Wang, P. X. (2008). Safety climate measurement at workplace in china: A validity and reliability assessment. Safety Science, 46, 1037-1046.
• Martin, N. T. (2007). Safety culture assessment in campus recreational sports: item development, validity, evidence development, and reliability analyses. https://www.proquest.com/docview/304840280?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true (Erişim Tarihi: 16.10.2021).
• Molenaar, K. R. & Park, J. S. (2009). Framework for measuring corporate safety culture and its impact on construction safety performance. Journal of Construction Engineering and Management, 488- 496.
• Muniz, B. F., Peon, J. M. M. & Ordas, C. J. V. (2007). Safety culture: Analysis of the causal relationships between its key dimensions. Journal of Safety Research, 38, 627-641.
• Neal, A., Griffin, M. A. & Hart, P. M. (2000). The impact of organizational climate on safety climate and individual behavior. Safety Science, 34, 99-109.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
• Oral, Y. ve Ünal T.A. (2020). 2016-2018 yılları arasında seyahat sektörüne ait iş kazası verilerinin değerlendirilmesi. OHS Academy, 3(2), 61-72.
• Özkan, Y. ve Arpat, B. (2015). Mavi yakalılarda güvenlik kültürü algısı: Denizli ili kablo imalat endüstrisi örneği. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 16. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Özel Sayısı.
• Parlak, T., Barışık, T. ve Yalçın, F. (2020). Gıda ürünleri imalatında çalışan personellerin iş sağlığı ve güvenliği hakkındaki farkındalık durumlarının tespiti üzerine bir araştırma. OHS Academy, 3(1), 13-27.
• Smith, A. P. & Wadsworth, E. J. K. (2009). Safety culture, advice and performance. http://www.behavioural-safety.com/articles/cardiff_safety_culture_report.pdf (Erişim Tarihi: 16.10.2021).
• Sosyal Güvenlik Kurumu. (2020). Sosyal güvenlik kurumu 2020 istatistik yıllıkları. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari (Erişim Tarihi: 15.10.2021).
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6nd edition). London: Pearson Education.
• Tomas, J. M., Melia, J. L. & Oliver, A. (1999). A cross-validation of a structural equation model of accidents: Organizational and psychological variables as predictors of work safety. Work & Stress, 13(1), 49-58
• Turan Yıldız, A. (2019). Çimento fabrikalarında iş kazaları ve meslek hastalıklarının iş yeri güvenlik kültürü ile ilişkisi: MEDCEM madencilik çimento fabrikası örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tarsus Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mersin.
• Yılmaz, S. ve Yılmaz, M. (2017). Türk inşaat sektöründe çalışanların güvenlik kültürü düzeyinin ve güvenlik performansı ile ilişkisinin incelenmesi. Politeknik Dergisi, 20(1), 137-149.
• Zohar, D. (2010). Thirty years of safety climate research: Reflections and future directions. Accident Analysis & Prevention, 42(5), 1517-1522.