Orman Yangınları ve Sonrası: Orman Ekosistem Restorasyonu

Yıl 2022, Sayı: 33, 373 - 381, 31.01.2022

Nedim Kemer

https://doi.org/10.31590/ejosat.1054290

Cited By: 3

Öz

Son yıllarda dünya genelinde ve Türkiye’de sayıları ve büyüklükleri endişe verici boyutlarda artan orman yangınları önemli biyosfer kaynakları olan ormanlar için çok ciddi alarm vermektedir. Türkiye’de üst düzey devlet kurumlarından, halk tabanına; bilim insanlarından orman ürünü tüketicilerine kadar geniş paydaşlar çerçevesinde yangınları önleme, söndürme ve rehabilitasyon çalışmalarına ve genel olarak ormanların yönetimine dair büyük görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Bu farklılıkların temelinde tüm paydaşlar arasında bir vizyon birliği olmaması, orman ekolojisi ve sağlıklı ormanların doğal yapı taşlarına dair ortak bir anlayış ve ortak bir bakış açısı bulunmamasıdır. İyi niyetli de olsalar uygulamaya yönelik çalışmalar ve girişimler, çıkış noktalarındaki ayrılıklardan dolayı uzun süreli olamamakta ve bütünsel fayda sağlayamamaktadır. Bu unsurların her kesim tarafından doğrulukla karşılıklı olarak anlaşılması büyük önem taşır. Bu çalışma öncelikle kamuoyundaki bu ortak vizyon eksikliğini bilimsel verilere dayalı bilgi desteği ile gidermeyi amaçlamaktadır. İkinci olarak da derlenen bilgi ve veriler ışığında, yangın geçiren orman arazilerine ekosistem odaklı yaklaşımlarla iyileştirme ve onarım planları için öneriler geliştirmektir. Çalışma kapsamında, orman olgusuna ağaç varlığının ötesinde, biyolojik çeşitlilik ilkeleri ile geniş bir çerçeveden bakarak ormanlar ve benzeri doğal sistemlerin altlarında yatan ekolojik unsurların önemleri bilimsel verilerle irdelenir. Doğal sistemlerin evrimleşme sürecinin belirleyici unsurlarından olan yangınlar, ormanların kendilerini yenileme kapasiteleri içerisinde kalan aralıklar ve ölçülerde meydana geldiği sürece, eşitleyici ve yeni bir başlangıç fırsatı sağlayarak biyolojik çeşitliğe ve gençleşmeye olanak tanıyan olumlu faktörlerdir. Gerek yangınları başlamadan önlemek gerekse de yangından sonra orman tesisi çalışmaları ve sonrasında ormanların sürdürülebilir yönetimi bağlamlarında sağlıklı doğal ormanların nasıl olması gerektiğini veya neyin orman olmadığını anlamak ve buna uygun politikalar ve eylemler geliştirmek orman kaynaklarının sürekliliği açısından büyük öneme sahiptir. Ortak bir toplumsal vizyon oluşumunun ağırlık merkezinde yer alan en birleştirici unsur rasyonel ve bilimsel verilere dayalı bilgi birliğidir. Çalışma sonuç olarak, ulusal ‘Çevre Düzeni Planlarına’ entegre olacak şekilde hasar tespiti haritaları ve sonrasında koruma, iyileştirme ve restorasyon amaçlı plan öngörülerinde bulunur.

Anahtar Kelimeler

Orman Yangını, Orman Ekolojisi, Orman Toprağı, Biyolojik Çeşitlilik, Orman Yangını Restorasyonu, Orman Ekosistem Restorasyonu, Toprak Ekolojisi, Orman Yangınları, Ormancılık

Forest Fires and Post-Fire Actions: Forest Ecosystem Restoration

Öz

In recent years, forest fires have alarmingly increased in numbers and magnitudes throughout the world and Turkey, threatening Earth's crucially important biosphere resources. There are vast differences of opinion on fire prevention, extinguishing and restoration efforts, and forest management in general among a wide range of stakeholders from high-level state institutions to the forest product consumers to the grassroots in Turkey. The basis of these differences is the lack of unity of vision among all stakeholders, lack of a mutual understanding and perspective on forest ecology and natural building blocks of healthy forests. Even if they are well intended, all rehabilitation initiatives and implementation efforts with restoration focuses cannot have long-term effects and cannot provide holistic benefits due to the differences in the primary motives. It is of great importance that the scientific facts on forest ecology are comprehended thoroughly and agreed upon by the great majority of all parties. This study initially aims to provide the public with a shared vision constructed by scientific information. Secondly, in the light of the scientific information acquired, mitigation and restoration recommendation plans with ecosystem-based approaches are developed. Based on the fact that forest lands are more than mere trees, this study demonstrates the importance of ecological components and biological diversity underlying forests and similar natural systems in the context of fires. Fires are one of the determinants of the evolution process of natural systems. Forest fires are positive phenomena that enable rejuvenation and support biodiversity by equalizing and allowing a fresh start opportunity, as long as they occur at intervals and measures that remain within the regeneration capacity of forests. It is imperative to understand and explain what a healthy natural forest is and what it is not, both in preventing forest fires, reforestation after the fire, and sustainable management of forests. Mutually shared knowledge-based unity and rational scientific information are the most unifying elements for the common consensus and vision. In conclusion, a two steps healing process is recommended. First, inventory of damage assessment; consequently, the conservation and restoration plans, eventually to be integrated into the National Regional Environment Plans (Çevre Düzeni Planı.)

Anahtar Kelimeler

Forest Fires, Forest Ecology, Forest Soil, Biological Diversity, Forest Fire Restoration, Forest Ecosystem Restoration, Soil Ecology, Forestry

Kaynakça

• Akyol, A. and Tolunay, A. (2006). Türkiye’de Sürdürülebilir Orman Kaynakları Yönetimi, İlkeleri, Göstergeleri ve Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10-2, 221-234.
• Alkan, S. (2014). Kırsal Nüfus Değişiminin, Ormanlar ve Ormancılık Üzerine Etkileri (Trabzon İli Örneği). Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 14 (1) 69-78.
• Bilgili, Adnan, Okan Demir, Mahmut Daşcı. (2017). Orman Yangınlarının Önlenmesinde Sürdürülebilir Uygulama: Kontrollü Hayvan Otlatma. ADÜ. Ziraat Dergisi, 14(1):87-93.
• Blair, John M., Patrick J. Bohlen, Diana W. Freckman.(1997) Soil Invertebrates as Indicators of Soil Quality. In: John W. Doran, Alice J. Jones (eds) Methods for Assessing Soil Quality, Volume 49. SSSA Special Publications. Madison Wisconsin, USA.
• Bowker, M. A. (2007) Biological Soil Crust Rehabilitation in Theory and Practice: An Underexploited Opportunity. Restoration Ecology Vol. 15, No. 1, pp. 13–23.
• Brianne, Palmer and Hernandez Rebecca, Lipson Davis. (2020). The fate of biological soil crusts after fire: A meta-analysis. Global Ecology and Conservation 24, e01380.
• Chotte JL. (2005) Importance of Microorganisms for Soil Aggregation. In: Varma A., Buscot F. (eds) Microorganisms in Soils: Roles in Genesis and Functions. Soil Biology, vol 3. Springer, Berlin, Heidelberg.
• Dalling, J.W. (2008) Pioneer Species. In Encyclopedia of Ecology, Five-Volume Set (pp. 2779-2782). Elsevier Inc.
• Elmas, Ç. and Sönmez, Y. (2008). Veri Birleştirme Tabanlı Orman Yangını Önleme ve Yönetim Sistemi. Politeknik Dergisi, 11 (2), 99-108.
• Ericsson, Tom (1994) Nutrient Dynamics and Requirements of Forest Crops. New Zealand Journal of Forestry Science 24(2/3): 133-68.
• Erzurumlu, Gülden S. and Kara, Emine E. (2014) Mikoriza Konusunda Türkiye’de Yapılan Çalışmalar. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 7 (2): 55-65.
• Finegan, B. (1984). Forest Succession. Nature, Vol. 312-8, pg. 109.
• Giri B., Giang P.H., Kumari R., Prasad R., Varma A. (2005) Microbial Diversity in Soils. In: Varma A., Buscot F. (eds) Microorganisms in Soils: Roles in Genesis and Functions. Soil Biology, vol 3. Springer, Berlin, Heidelberg.
• Gülen, İlhan ve Metin Özdönmez (1981). Türkiye’de Orman ve Ormancılık. Orman Fakültesi Dergisi, B/31-2.
• Gümüş, Cantürk. (2016) Historical development of forestry education in the context of forest resources management in Turkey. Turkish Journal of Forestry, 17(1): 93-98.
• Kara, Ömer and Tilki, Fahrettin (2001) Mikoriza ve Ormancılıkta Kullanımı. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, B/51-1.
• Keeley, E. Jon and Teressa J. Brennan. (2012). Fire-driven alien invasion in a fire-adapted ecosystem. Oecologia, 169:1043
• Keeley, E. Jon. (2012). Fire in Mediterranean Ecosystems: Ecology, Evolution and Management. Cambridge University Press.
• McEwan, A., et. al. (2020) Past, present and future of industrial plantation forestry and implication on future timber harvesting technology. J. For. Res. 31(2):339–351
• Moreira F., et. al. (2012) Setting the Scene for Post-Fire Management. In: Moreira F., Arianoutsou M., Corona P., De las Heras J. (eds) Post-Fire Management and Restoration of Southern European Forests. Managing Forest Ecosystems, vol 24. Springer, Dordrecht.
• North, et. al. (2015). Reform Forest Fire Management. Science. Vol. 349, Issue 6254, pp. 1280-1281.
• Noss, Reed F. ,et. al. (2006) Managing fire-prone forests in the western United States. Front Ecol Environ; 4(9): 481–487
• Ortaş, İbrahim, et. al. (1999) Mikoriza Sporlarının Üretim Tekniği ve Tarımda Kullanım Olanakları. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23, Ek Sayı 4, 959-968, TÜBİTAK.
• Palta, Şahin, et. al. (2010). ARBÜSKÜLER MIKORIZAL FUNGUSLAR (AMF), BİTKİ VE TOPRAKLA İLİŞKİLERİ, MERA ISLAHINDAKİ ÖNEMLERİ. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 12:18, 87.
• Sedjo, Roger A. and Daniel Botkin (1997) Using Forest Plantations TO SPARE Natural Forests, Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 39:10, 14-30.
• Srivastava, Kajal and A. K. Sharma. (2011) Arbuscular Mycorrhizal Fungi in Challenging Environment–A Prospective. In: Fulton, Susanne M. (ed.) Mycorrhizal Fungi: Soil, Agriculture and Environmental Implications, Nova Science Publishers, Inc., New York.
• Şen, Gökhan and Gür, Ersin (2018). Endüstriyel ağaçlandırmalar için en uygun tür seçiminde analitik hiyerarşi süreci yönteminin kullanılması: Kastamonu İli örneği. Türkiye Ormancılık Dergisi. 19(1): 63-75.
• Tavşanoğlu, Çağatay, Şikri S. Çatav, Barış Özüdoğru (2015) Fire-related germination and early seedling growth in 21 herbaceous species in Central Anatolian steppe. Journal of Arid Environments 122, 109-116.
• Wilson, O. Edward (1984) Biophilia. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Wolters, Volkmar (1991) Soil Invertebrates - Effects on Nutrient Turnover and Soil Structure - A Review. Angenommen 21 Mai.