İleri Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Hatlarının Verim, Verim Unsuru ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 35, 123 - 127, 07.05.2022

Hüseyin Güngör , Mehmet Fatih Çakır , Ziya Dumlupınar

https://doi.org/10.31590/ejosat.1063624

Cited By: 5

Öz

Bu araştırma, dört ticari (Lucilla, Rumeli, Glosa and Esperia) çeşit ve 28 ileri ekmeklik buğday hattının Kırklareli (Lüleburgaz) ekolojik koşullarında verim, verim unsurları ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2016-2017 ve 2017-2018 ürün yıllarında tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre genotiplerin tane verimi 391-641.2 kg/da, bitki boyu 75.3-120.6 cm, başak uzunluğu 8.01-12.06 cm, başakta başakçık sayısı 14.5-23.4 adet, başakta tane sayısı 31.8-62.6 adet, başakta tane ağırlığı 0.87-2.48 g, protein oranı % 14.3-18, gluten oranı % 30.6-40, zeleny sedimantasyonu 53.2-81 ml bin tane ağırlığı 28.6-43.3 g, hektolitre ağırlığı % 72.7-80 kg/hl arasında değişim göstermiştir. Biplot analizinde PC1 % 32.3 ve PC2 % 29.3 toplam varyasyonun % 61.6’sını oluşturmuştur. Biplot grafiğinde tane verimi, hektolitre ağırlığı ile pozitif, kalite unsurları (protein oranı, gluten oranı ve zeleny sedimantasyon özellikleri) ile arasında negatif bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir. Tane verimi yönünden Lucilla, Glosa, G12 ve G22 genotipleri, kalite unsurları (protein oranı, gluten oranı ve zeleny sedimantasyon) bakımından G27 ve G26 genotiplerinin öne çıktığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, Tane verimi, Kalite, Temel bileşen analizi

Evaluation of Advanced Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Lines for Yield, Yield Components and Quality Traits

Öz

This research was carried out with four cultivars (Lucilla, Rumeli, Glosa and Esperia) and 28 advanced bread wheat lines to determine the yield and quality components in a randomized complete block design with four replications during 2016-2017 and 2017-2018 growing seasons under Kırklareli (Lüleburgaz) ecological conditions. According to the two-year results, grain yield 391-641.2 kg/da, plant height 75.3-120.6 cm, spike length 8.01-12.06 cm, number of spikelets per spike of 14.5-23.4, number of grains per spike of 31.8-62.6, grain weight per spike of 0.87-2.48 g, protein content of 14.3-18%, gluten content of 30.6-40, zeleny sedimentation 53.2-81 ml, thousand kernel weight 28.6-43.3 g, test weight of 72.7-80 kg. Principal component 1 (32.3%) and PC2 (29.3%) analysis explained the 61.6% of the total variation. According to the results of biplot analysis, it was determined that a positive correlation with grain yield, test weight, and a negative correlation with protein ratio, gluten ratio and zeleny sedimentation characteristics. In terms of grain yield, Lucilla, Glosa, G12 and G22 genotypes, with regard to quality components (protein ratio, gluten ratio and zeleny sedimentation) G27 and G26 genotypes were determined to be promising.

Anahtar Kelimeler

Bread wheat, Grain yield, Quality, Principal components analysis

Kaynakça

• Aydoğan, S. & Soylu, S. (2017). Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1), 24-30.
• Bayram, S., Öztürk, A., & Aydın, M. (2017). Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Erzurum Koşullarında Tane Verimi ve Verim Unsurları Yönünden Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(4); 569-579.
• Güngör, H., & Dumlupınar, Z. (2019). Bolu Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triricum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim, Verim Unsurları ve Kalite Yönünden Değerlendirilmesi, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(1); 44-51.
• JMP®, Version 15.1. SAS Institute Inc., Cary, NC, 1989–2020.
• Kahraman, T., Güngör, H., Öztürk, İ., Yüce, İ., & Dumlupınar, Z. (2021). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde genotip ve çevrenin tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerine etkisinin temel bileşen ve GGE biplot analizleri ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 24(5), 992-1002.
• Karaman, A., Akıncı, C., & Yıldırım, M. (2015). Ekmeklik Buğdayda Morfolojik Özellikler İle Tane Verimi Arasındaki İlişkinin Biplot Analiz Yöntemi İle İncelenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 8 (2);12-15.
• Kara, R., Dalkılıç, A.Y., Gezginç, H., & Yılmaz, M.F. (2016). Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim unsurları yönünden değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 3(2); 172-183.
• Khatodia, S., Bhatotia, K., & Behl, R.K. (2019). Prospects of Advanced Genomics for Development of Climate Resilient Wheat Genotypes. Ekin J. 5(1): 54-55. Kılıç, H., Hatipoğlu, A., & Şahin, M. (2021). İnsan sağlığı Esaslı Ekmeklik Buğday Kalite Yaklaşımları. MSU Fen Bilimleri Dergisi, 9(1); 857-870.
• Kızılgeçi, F., Tazebay, N., Namlı, M., Albayrak, Ö. & Yıldırım, M. (2017). The drought effect on seed germination and seedling growth in bread wheat (Triticum aestivum L.). International Journal of Agriculture, Environment and Food Sciences, 1: 33-37.
• Kurt, Ö., & Yağdı, K. (2013). Bazı ileri ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının Bursa koşullarında verim özellikleri yönünden performansının araştırılması, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(2), 19-31.
• Mut, Z., Aydın, N., Özcan, H., & Bayramoğlu, H.O. (2005). Orta Karadeniz bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOP Üniversitesi Zir. Fak. Dergisi, 22(2): 85-93.
• Mut, Z., Erbaş Köse, Ö. D., & Akay, H. (2017). Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin tane verimi ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32(1), 85-95.
• Mutlu, A., & Taş, T. (2020). Türkiye’de yetiştirilen bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin yarı kurak iklim koşullarında (T. aestivum L.) kalite özellikleri ile verim ve verim unsurlarının incelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 344-353.
• Özen, S., & Akman, Z. (2015). Yozgat ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 35-43.
• Pala, F., Mennan, H., Çığ, F., & Dilmen, H. 2018. Diyarbakır’da Buğday Ürününe Karışan Yabancı Ot Tohumlarının Belirlenmesi, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 5(3); 183-190.
• Shirinzadeh, A., Heydari Sharif Abad, H., Nourmohammadi, G., Majidi Harvan, E., & Madani, H.(2017). Effect of planting date on growth periods, yield, and yield components of some bread wheat cultivars in Parsabad Moghan. International Journal of Farming and Allied Sciences, 6(4), 109-119.
• Subaşı, K., & Ayrancı, R. (2021). Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin Konya ekolojik koşullarında tane verimleri ile tarımsal özelliklerinin korelasyonlarının belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 10(1), 13-28.
• TUİK, 2021. Türkiye İstatik Kurumu. (https://www.tuik.gov.tr/) (Erişim tarihi: 18.01.2022)