HEALTH SYSTEMS IN COMPARATIVE PERSPECTIVE: A CONCEPTUAL FRAMEWORK AND CLASSIFICATION

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 22, 20.12.2021

Pinar Özdemir Karaca , Emre Atılgan

Öz

Health systems of countries are complex structures that are directly or indirectly affected by many political, legal, financial and social features that make up them. Although the economic, political and social mechanisms adopted by the countries are similar to each other, there can be noticeable differences between the health systems of the countries. For this reason, countries aiming to develop their health systems by utilizing their existing resources efficiently and to ensure effective control of health expenditures, examine the health systems employed by other countries, and compare these systems with their own systems. In the literature, it was seen that comprehensive health systems classification studies were carried out by Milton Roemer, Milton Terris and Mark G. Field to compare health systems, and a health systems classification table was created in the light of these classifications. In this study, it is also aimed to evaluate the conceptual framework of the comparative health systems used as a tool to improve the health systems of the countries, and the health systems classification, which is an integral part of the comparison.

Anahtar Kelimeler

health systems, comparative health systems, classification of health systems

KARŞILAŞTIRMALI PERSPEKTİFTE SAĞLIK SİSTEMLERİ: KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE SINIFLANDIRMA

Öz

Ülkelerin sağlık sistemleri, kendilerini oluşturan çok sayıda politik, hukuksal, finansal ve sosyal özellikten doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenen kompleks yapılardır. Ülkelerin benimsediği ekonomik, politik, sosyal vb. mekanizmalar birbirine ne kadar benzer olursa olsun, ülkelerin sağlık sistemleri arasında gözle görülür farklılıklar olabilmektedir. Bu sebeple, mevcut kaynaklarını verimli şekilde kullanarak sağlık sistemlerini geliştirmeyi ve sağlık harcamalarının etkin şekilde kontrolünü sağlamayı amaçlayan ülkeler, diğer ülkelerin kullandıkları sağlık sistemlerini incelemekte ve kendi sistemleriyle karşılaştırmaktadırlar. Literatürde Milton Roemer, Milton Terris ve Mark G. Field tarafından sağlık sistemlerini karşılaştırmak için kapsamlı sağlık sistemleri sınıflama çalışmaları yapıldığı görülmüş, bu sınıflandırmalar ışığında bir sağlık sistemleri sınıflandırması tablosu oluşturulmuştur. Bu çalışmada ayrıca, ülkelerin sağlık sistemlerini iyileştirmede bir araç olarak kullanılan karşılaştırmalı sağlık sistemlerinin kavramsal çerçevesi ile karşılaştırmanın ayrılmaz bir parçası olan sağlık sistemleri sınıflandırmasının birlikte ele alınarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

sağlık sistemleri, karşılaştırmalı sağlık sistemleri, sağlık sistemlerinin sınıflandırması

Kaynakça

• Akarsu, G., Cafrı, R. ve Bıdırdı, H. 2019. OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamalarının Kamu-Özel Bileşenleri Yakınsıyor Mu? Doğrusal Olmayan Panel Birim Kök Testi Bulguları, 27(41), 89-12.
• Albrecht, G. L., Fitzpatrick, R. ve Scrimshaw, S. C. 2003. The Handbook of Social Studies in Health and Medicine, SAGE Publications.
• Çelebi, A. K. ve Cura, S. 2013. Etkinlik Göstergeleri Açısından Sağlık Sistemleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Maliye Dergisi(164), 47-64.
• Çelikay, F. ve Gümüş, E. 2010. Türkiye’de Sağlık Hizmetleri ve Finansmanı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 177-216.
• Daştan, İ. ve Çetinkaya, V. 2015. OECD Ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırması, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(1), 104-134.
• Evans, D., Tandon, A., Murray, C. ve Lauer, J. 2000. The Comparative Efficiency of National Health Systems in Producing Health: an Analysis of 191 Countries, Geneva: WHO(29), 1-36.
• Farazmand, A. 1999. Globalization and Public Administration, Public Administration Review, 509-22.
• Freeman, R. ve Frisina, L. 2010. Health Care Systems and The Problem of Classification, Journal of Comparative Policy Analysis, 12(1-2), 163-78.
• Glenn, M. 1985. Review of Comparative Health Systems: Descriptive Analyses of Fourteen National Health Systems, Family Systems Medicine, 3(3), 367-367.
• Gülay, A. 2017. Türkiye'de Sağlık Sisteminin Finansmanı ve İngiltere ile Karşılaştırması, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi(12), 17-37.
• Hirschfeld, G. ve Strow, C. 1946. Comparative Health Factors Among the States, American Sociological Review, 11(1), 42-52.
• Kara, F. ve Öztürk, İ. 2021. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Karşılaştırmalı Analizi (Benchmarking): Türkiye ve İspanya Örneği, Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 5(1), 19-26.
• Kırılmaz, H., Amarat, M. ve Ünal, Ö. 2017. Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi, Strategic Public Management Journal, 3(6), 78-04.
• Kocaman, A. M., Mutlu, M., Bayraktar, D. ve Araz, Ö. M. 2012. OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi, Engineer & the Machinery Magazine, 23(4), 14-31.
• Kol, E. 2014. Refah Rejimleri Açısından Sağlık Sistemlerinin Değerlendirilmesi: Güney Avrupa Refah Modeli ve Türkiye, Gümüshane University Electronic Journal of the Institute of Social Science/Gümüshane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 3(5), 15-31.
• Konca, M. 2021. OECD Ülkelerinin Ulusal Sağlık sistemlerinin zamana Dayalı Performansının Değerlendirilmesi, (Doktora Doktora), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kovner, A. R. ve Jonas, S. 2002. Jonas and Kovner's Health Care Delivery in the United States, Springer Pub.
• Maeda, J., Lee, K. ve Horberg, M. 2014. Comparative Health Systems Research Among Kaiser Permanente and Other Integrated Delivery Systems: A Systematic Literature Review, Perm Journal, 18(3), 66-77.
• Mossialos, E., Dixon, A., Figueras, J. ve Kutzin, J. (2002). Funding health care: options for Europe. In: Open University Press Buckingham.
• Nelson, R. 1987. Comparative Health Systems: Descriptive Analyses of Fourteen National Health Systems, Hospital & Health Services Administration, 32(2), 270.
• Özgen, H. ve Tatar, M. 2008. Sağlık Hizmetleri Finansmanında İnformal Ödemeler, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1), 103-132.
• Özkara, Y. 2006. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Hasta Memnuniyetinin Sağlık Ekonomisindeki Yeri ve Önemi: Bir Uygulama, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Öztürk, Z. ve Karakaş, E. 2015. Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerde Sağlık Sistemleri Yönetim ve Organizasyon Yapısı Almanya, Fransa, İrlanda ve İngiltere Örnekleri, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(2), 39-59.
• Phua, K. ve Wong, M. 2014. Comparative health systems in Asia, Routledge Handbook of Global Public Health in Asia, 688-08.
• Roberts, M., Hsiao, W., Berman, P. ve Reich, M. 2004. Getting health reform right: a guide to improving performance and equity, Oxford university press.
• Sargutan, A. 2005a. Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri Yaklaşımı Kavram, Metot ve Uygulamalar, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(1), 81-11.
• Sargutan, A. 2005b. Sağlık Sektörü ve Sağlık Sistemlerinin Yapısı, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3), 400-28.
• Schieber, G., Poullier, J. ve Greenwald, L. 1991. Health Care Systems in Twenty-Four Countries, Health Affairs, 10(3), 22-38.
• Sonğur, C. 2016. Sağlık Göstergelerine Göre Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü Ülkelerinin Kümeleme Analizi Cluster Analysis of Organization for, Sosyal Güvenlik Dergisi, 6(1), 197-223.
• Şener, M. ve Yiğit, V. 2017. Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma, Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 26(1), 266-290.
• Tatar, M. 2011. Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’de Gelişimi, Sosyal Güvenlik Dergisi (SGD), 1(1), 103-133.
• Tekin, B. 2015. Sağlık Hizmeti Sistemlerinin Etkinliği: Bir Kamu Hastanesi ve Özel Hastane Karşılaştırması, Journal of the Institute of Social Sciences Cankiri Karatekin University/Cankiri Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 6(1), 483-506.
• Top, M. 2006. Sağlık Hizmetlerinde Önceliklerin Belirlenmesi: Türkiye’de Öncelik Belirleme Sürecinde Rol Alan Tarafların Görüşleri ve Sağlık Politikalarına İlişkin Değerlendirmeleri, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(1), 93-23.