Pre-School Teachers' Utilizations of Reading Activities in Their Daily Education Flows

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 96 - 117, 30.08.2023

Aycan Buldur , Buşra Yıkılmaz

Öz

The aim of the study is to investigate the conditions for pre-school teachers’ use of reading activities in their lessons. The sample of the study, which is based on the survey model, consists of 179 preschool teachers. The data has been collected with “The Form of the Views on the Level of Using Reading Activities” prepared by the researchers in line with expert opinions. In data analysis, Cochran’s Q Test, Kruskal-Wallis Test, Mann-Whitney U Test, and Chi-Square Test have been used. As a result, it was determined that teachers mostly included reading activities three days a week, and applied the activity in the middle of the day for 15-30 minutes. The purposes of providing suitable environments and giving appropriate stimuli are effective in the choice of including the reading activity. In reading activities the teachers themselves made readings, used assessment tools and asked questions to the children.

Anahtar Kelimeler

PRESCHOOL EDUCATION, PRESCHOOL TEACHER, READING ACTIVITY

Okul Öncesi Öğretmenlerinin Günlük Eğitim Akışlarında Okuma Etkinliklerine Yer Verme Durumları

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin günlük eğitim akışlarında okuma etkinliklerine yer verme durumlarını incelemek ve bu durumların demografik değişkenler açısından nasıl bir dağılım gösterdiğini ortaya koymaktır. Genel tarama modelinin esas alındığı çalışmanın örneklemini 179 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, okul öncesi öğretmenlerinin günlük eğitim akışlarında okuma etkinliklerine yer verme durumlarını incelemek amacıyla araştırmacılar tarafından uzman görüşler doğrultusunda hazırlanan “Okuma Etkinliklerine Yer Verme Düzeyi Formu” kullanılarak toplanmıştır. Araştırma süresince elde edilen verilerin analizinde Cochran’s Q testi, Kruskal-Wallis Testi, Mann-Whitney U Testi ve Ki-Kare Uyum Testi esas alınmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin okuma etkinliklerine çoğunlukla haftada üç gün yer verdikleri, etkinliği genellikle gün ortasında 15-30 dakikalık sürede uyguladıkları belirlenmiştir. Okuma etkinliğine yer verme tercihinde uygun ortamların sağlanması ve uygun uyaran vermek amacının etkili olduğu belirlenmiştir. Okuma etkinliklerinde genellikle öğretmenlerin kendilerinin okumalar yaptıkları, değerlendirme aracı kullandıkları ve çocuklara sorular sordukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM, OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENİ

Kaynakça

• Adak Özdemir, A., & Özdemir Beceren, B. (2020). Çocuk kitaplarının okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri ve kitap incelemesi çerçevesinde değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 1216-1242.
• Akoğlu, G., Ergül, C. ve Duman Y. (2014). Etkileşimli kitap okuma: Korunmaya muhtaç çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerime etkisi. İlköğretim Online, 13(2), 622.
• Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21(105), 10-16.
• Altay, M. (2018). Okul öncesi eğitim kurumlarında, öğrenme merkezlerinin düzenlenmesinin ve kullanılmasının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tez No. 493116) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Aral, N. & Aktaş, Y. (1997). Çocukların televizyon ve diğer etkinliklere ayırdıkları sürenin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 99-105.
• Arıcı A. F. (2008). Okumayı niye sevmiyoruz? Üniversite öğrencileri ile mülakatlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 91-100.
• Aydın, M. (2019). 60-72 aylık çocuklarının öğrenme merkezlerini tercihleri ile geometri becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 571350) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
• Bay, D. N. (2011). Okul öncesi öğretmenlerine verilen soru sorma becerisi öğretiminin etkisinin incelenmesi (Tez No. 290509) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Bayraktar, V. (2018). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığı becerilerinin gelişiminde etkileşimli kitap okumanın önemi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 1 (1) , 31-41. doi: 10.36731/cg.418408
• Bayraktar, V. & Demiriz, S. (2017). Okul öncesi öğretmenlerin çocuk kitabı seçiminde kullandıkları ölçütlerin kıdem durumuna göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(3), 791-811.
• Bektaş, H. (2010). Okulöncesi öğretmenlerinin Türkçe dil etkinliklerinde kullandıkları hikâye anlatım yöntemlerinin incelenmesi: Karaman ili örneği (Tez No. 278633) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi - Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Bircan, E. E. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma becerisinin gelişimine yönelik rolleri ve uygulamalarının incelenmesi (Tez No. 563048) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Bulut, S. (2018). Okulöncesi eğitim ortamlarında çocuk kitaplarıyla gerçekleştirilen uygulamaların okuma kültürü edindirme bağlamında incelenmesi (Tez No. 494194) [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi- Ankara].Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Pegem A Yayıncılık.
• Cohrssen, C., Niklas, F. & Tayler, C. (2016). ‘Is that what we do? ’Using a conversation-analytic approach to highlight the contribution of dialogic reading strategies to educator–child interactions during storybook reading in two early childhood settings. Journal of Early Childhood Literacy, 16(3), 361-382. doi: 10.1177/14687984155920
• Collins, N. D. (1996). Motivating Low Performing Adolescent Readers. ERIC ED396265.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, (11), 231-244.
• Çakır, A. (2011). Okul öncesinde ilgi köşelerinin düzenlenmesinin ve kullanılmasının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tez No. 308952) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi- Çanakkale ]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Çocuk, H. E., Yanpar Yelken, T., Emsal-Aslantürk, İ. & Güçlü, M. (2013). Okul öncesi eğitim programı dil alanı ile ilgili etkinliklerin uygulanmasına ilişkin okul öncesi öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 305-320. doi: 10.9761/JASSS1740
• De Rivera, C., Girolametto, L., Greenberg, J. & Weitzman, E. (2005). Children's responses to educators' questions in day care playgroups. American Journal of Speech-Language Pathology, 14(1), 14-26. doi: 10.1044/1058-0360(2005/004)
• Demiriz, S., Karadağ, A. & Ulutaş, İ. (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim ortamı ve donanım. Anı Yayıncılık.
• Eray Alışkan, E. & Güneyli, A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin Türkçe dil etkinliklerine ilişkin görüşleri: Lefkoşa örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3), 348-371.
• Erden, E. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programını uygulama sırasında yaşadığı sorunlar (Tez No. 263041) [Yayımlanmamış Yyüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Gönen, M., Ünüvar, P., Bıçakçı, M., Koçyiğit, S., Yazıcı, Z., Orçan, M., Aslan, D., Güven, G. & Özyürek, A. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin dil etkinliklerini uygulama biçimlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19), 23-40.
• Güneş, F. (2006). Okuma-yazma öğretimi, and beyin teknolojisi. Çocuklarda okuma ilgisi ve kitap seçimi. İlköğretmen,2, 43-45.
• Güneş, F. (2017). Okuma ilgisi ve gücü. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 119-128.
• Hargrave, A. C. & Sénéchal, M. (2000). A book reading intervention with preschool children who have limited vocabularies: The benefits of regular reading and dialogic reading. Early Childhood Research Quarterly, 15(1), 75-90. doi: 10.1016/S0885-2006(99)00038-1
• Harrison, L. (1999). Drama curriculum bank key stage one Scottish levels C-E. UK: Scoalistic Ltd.
• Işık, N. E. (2015). Öğretmenlerin MEB 2013 okul öncesi eğitim programı hakkındaki görüşleri ve programı kullanma durumları (Tez No. 397478) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Işıkoğlu Erdoğan, N. & Akay, B. (2015). Okul öncesi eğitimde hikaye okuma ve öğretmen sorularının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 34-46.
• Kandır, A., Özbey, S. & İnal, G. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programlarını planlama ve uygulamada karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6),373-387.
• Karadağ, Ö. (2013). Okuma kültürüne katkıları bakımından Türkçe ders kitaplarının resimlemeleri (İllüstrasyonları). Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(2), 84-93.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları. Karatepe, F. Küçükgençay, N., & Peker, B. (2020). Öğretmen adayları senkron uzaktan eğitime nasıl bakıyor? Bir anket çalışması. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(53), 1262-1274. doi: 10.26450/jshsr.1868
• Kaya Bağdaş, Ç. & Demir, E. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin hikâye ve hikâye kitapları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi (Erzincan örneklemi). Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (ÖS-III), 219-230.
• Kerigan, B. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarına etkileşimli okuma yöntemiyle sosyal becerilerin kazandırılması (Tez No. 528686) [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi - İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kılınçcı, E. (2019). Etkileşimli ve geleneksel kitap okuma yöntemlerinin okul öncesi dönem çocuklarının öyküleme ve resimleme becerilerine etkisi (Tez No. 550339) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi- Ankara.]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Koçak, E. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel okuma becerilerinin incelenmesi. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 4(1), 17-30.
• Konar, E. (2004). 1995-2002 yılları arasında yayımlanan okul öncesi hikâye kitaplarındaki bazı kavramların içerik ve biçimsel olarak incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi- Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Massey, S. L., Pence, K. L., Justice, L. M. & Bowles, R. P. (2008). Educators’ use of cognitively challenging questions in economically disadvantaged preschool classroom contexts. Early Education and Development, 19(2), 340-360. doi: 10.1080/10409280801964119
• Maul, C. A. & Ambler, K. L. (2014). Embedding language therapy in dialogic reading to teach morphologic structures to children with language disorders. Communication Disorders Quarterly, 35(4), 237-247. doi: 10.1177/152574011452565
• Mesleki Eğitim ve Öğretimin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP), (2016). Türkçe dil etkinlikleri. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. Ankara.
• Metin, Ö. (2019). Müzikli hikâye ve masalların okul öncesi eğitim dönemindeki çocukların yaratıcılık düzeylerine etkisi (Tez No. 550339) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversites- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2013). Türkçe dil etkinlikleri. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. Ankara.
• Opel, A., Ameer, S.S. & Aboud, F. E. (2009). The effect of preschool dialogic reading on vocabulary among rural Bangladeshi children. International Journal of Educational Research 48, 12–20. doi: 10.1016/j.ijer.2009.02.008
• Ortaş, İ. (2014). Türkiye ve dünyada kitap okuma değerlerinin karşılaştırması ve sosyal yaşamımıza etkileri. Türk Kütüphaneciliği, 28(3), 323-337.
• Osei, A. M., Liang, Q. J. , Natalia, I. & Stephen, M. A. (2016). The use of pre-reading activities in reading skills achievement in preschool education. European Journal of Educational Research, 5 (1) , 35-42. doi: 10.12973/eu-jer.5.1.35.
• Öztürk Samur, A. & Soydan, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin Türkçe etkinliklerinde soru sorma stratejilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 70-83.
• Russell, D. L. (2017). Literature for children: a short introduction. Pearson Education
• Sabak Kaldan, E. (2007). İlköğretim 3. sınıf öğrencilerin Türkçe dersinde okuduğunu anlama becerilerini etkileyen ekonomik ve demografik faktörler (Tez No. 190985) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi- Gazientep]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Sawyer, W.F. (2009). Growing up with literature (5th edition). Delmar.
• Sezer, C. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin ölçme değerlendirmeyi kullanma düzeylerinin belirlenmesi. (Tez No. 308977) [Yüksek lisans tez, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi - Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Sınar-Çılgın, A. (2006). Çocuğa büyülü bir dünyanın kapılarını açmak, Milli Eğitim Dergisi, 172, 175-182.
• Siraj Blatchford, I., & Manni, L. (2008). ‘Would you like to tidy up now?’An analysis of adult questioning in the English Foundation Stage. Early Years, 28(1), 5-22. doi: 0.1080/09575140701842213
• Şahin, M. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme hakkındaki düşünce ve uygulamaları. (Tez No. 375601)[Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi- Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Tepetaş Cengiz, Ş. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin resimli öykü kitabı okuma etkinlikleri ile çocukların dil gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No.394846) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Tsung Hui, T. & Wei Ying, W. (2008). Preschool teacher-child verbal interactions in science teaching. Electronic Journal of Science Education, 12(2), 1-23.
• Tuğluk, İ. H., Kök, M., Koçyiğit, S. Kaya H. İ & Gençdoğan, B. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 72-81.
• Tuncer, M. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarında kullanılan resimli hikâye kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi (Elâzığ ili örneği). (Tez No.394846) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi- Malatya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Turan, F. (2014). Okul öncesi eğitim etkinliklerinde kullanılan resimli öykü kitaplarının karakter eğitimi-öğretmen görüşü ve uygulamaları açısından incelenmesi. (Tez No.381468) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Turan, F. & Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1),20-45.
• Uzun, Ü. (2013). Farklı türlerde eğitim hizmeti veren okul öncesi eğitim kurumu öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme yeterliklerine ait görüşleri. (Tez No. 348980) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi- İstanbul] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Wasik, B. A., & Bond, M. A. (2001). Beyond the pages of a book: Interactive book reading and language development in preschool classrooms. Journal of Educational Psychology, 93(2), 243–250. https://doi.org/ 10.1037/0022-0663.93.2.243
• White, H. (2005). Developing early literacy skills in the early years. Paul Chapman.
• Yıldırım, A. (2007). Okulöncesi eğitimde Türkçe etkinliklerinde uygulanan öykü tamamlama tekniğinin çocukların problem çözme becerisine etkisi konusunda öğretmen görüşleri. (Tez No. 211688). [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi- Eskişehir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Zucker, T. A., Cabell, S. Q., Justice, L. M., Pentimonti, J. M. & Kadaravek, J. N. (2013). The role of frequent, interactive prekindergarten shared reading in the longitudinal development of language and literacy skills. Developmental Psychology, 49 (8), 1425-1439. https://doi.org/10.1037/a0030347