Türkiye’de 2016 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Belgelerinin Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Vergilendirme Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 223 - 232, 24.12.2020

Cahide Göğüsdere

https://doi.org/10.38009/ekimad.774530

Öz

Bütçeler, vergi ve harcama yönüyle, çeşitli ülkelerde kadınları desteklemek ve onları ekonomide girişimci olarak teşvik etmek gibi amaçlara uygun hale getirilmiştir. Bütçelerin, gelir kalemleri başta olmak üzere, cinsiyetler arası eşitlik yönünden değerlendirilmesi gerekmektedir. Bütçe gelirlerinin büyük bir kısmını ise vergiler oluşturmaktadır. Vergilerle ilgili olarak uygulanan politikaların kadınlar ve erkekler üzerindeki etkileri ayrı ayrı tanımlanmalı ve buna uygun bütçe önerileri geliştirilmelidir. Bu kapsamda toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme (TCDB) anlayışı cinsiyet eşitliği perspektifini sunmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması içn, bütün politika alanlarında gelir ve giderlerin toplumsal cinsiyete duyarlı analizlerinin yapılması gereklidir. Bu çalışmada 2016 yılı merkezi yönetim bütçe belgeleri, ilgili mevzuat ve düzenlemeler toplumsal cinsiyete duyarlı vergilendirme açısından irdelenecektir. Bu amaçla doğrudan vergilerden gelir vergisi (GV) ve dolaylı vergilerden katma değer vergisi (KDV) ve özel tüketim vergisi (ÖTV) incelenecektir. Bu bütçelerde kadınlar yok sayılmış, vergi konusunda kadına hiçbir vurgu yapılmamıştır.

Anahtar Kelimeler

toplumsal cinsiyet, bütçe, vergi

The Evaluation of the 2016 Year Central Government Budget Documents in Terms of Gender Sensitive Taxation in Turkey

Öz

In terms of tax and expenditure, budgets have tailored to support women and encourage them as entrepreneurs in the economy in various countries. Budgets should evaluated in terms of gender equality, especially income items. Taxes constitute the majority of budget revenues. The effects of tax policies on women and men should be defined separatel, and budget proposals should developed accordingly. In this context, gender-sensitive budgeting (GSB) provides a gender equality perspective. To ensure gender equality, gender-sensitive analysis of income and expenditure is required in all policy areas. In this study, 2016 central government budget documents, related legislation, and regulations will be examined in terms of gender-sensitive taxation. For this purpose, income tax (IT) from direct taxes and valu- added tax (VAT) and excise duty (ED) from indirect taxes would examined. Women were ignored in these budgets and no emphasis was placed on women in tax issues.

Kaynakça

• Bianet (2016) Yarı Zamanlı Çalışma: İşini Kaybeden Kadınların Yerini Güvencesiz Çalışan Alacak, https://bianet.org/bianet/kadin/172146-yari-zamanli-calisma-isini-kaybeden-kadinlarin-yerini%20guvencesiz-calisan-alacak
• Bütçe Gerekçesi (2016). Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü,
• Eğitim Sendikası (2014). "2015 Yılı Merkezi Bütçe Görüşmelerinde “Kadınları Aile İçerisine Yerleştirme” Planları Yapılmaktadır. " Basın Açıklamaları.
• Elson, D. (1999). "Gender Budget İnitiative", Commonwealth Secretariat, 1-21.
• Göğüsdere, C. (2018). "Toplumsal Cinsiyet ve Vergilendirme: 2005-2016 Dönemi Bütçe Raporları, İlgili Mevzuat ve Düzenlemelerden Hareketle Türkiye Özelinde Bir İrdeleme", Gazi Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı (2016). Bütçe Kanunu ve Ekleri, https://www.hmb.gov.tr/bumko-merkezi-yonetim-butce-kanunu-ve-ekleri
• Kültür Sanat Sen. (2016). "2016 Merkezi Yönetim Bütçesi Analizi", Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası, Şubat 2016
• Malatya Vergi Dairesi Başkanlığı (2016), http://www.malatyavdb.gov.tr/muktezalar/kdv/muktezakdv33.htm
• Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu (2016) 2016 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü. http://www.bumko.gov.tr/TR,61/merkezi-yonetim-butce-kanunu-ve-ekleri.html
• Merkezi Yönetim Geçici Bütçe Kanunu (2016) 2016 Yılı Merkezi Yönetim Geçici Bütçe Kanunu, Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü. http://www.bumko.gov.tr/TR,61/merkezi-yonetim-butce-kanunu-ve-ekleri.html
• Nelson, J. (1996). Feminist Theory and The İncome Tax. In Feminism, Objectivity, and Economics. New York: Routledge.
• Orta Vadeli Mali Plan (OVMP). (2016 - 2018). Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, http://www.bumko.gov.tr/TR,43/orta-vadeli-mali-plan-ve-ekleri.html
• Orta Vadeli Program (OVP). (2016-2018). Maliye Bakanlığı. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, http://www.bumko.gov.tr/TR,42/orta-vadeli-program.html
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020) https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/turkiyede-girisimcilik-ve-kadin/1970
• Shibata, A. (1994). "The Effects of Japanese İncome Tax Provisions on Women’s Labour Force Participation. " In Folbre, Nancy, Bergmann, B., Agarwal, B. and Floro, M. (eds), Women’s Work in the World Economy. New York
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2016), 2016 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/02/MYB_GerceklesmeleriveBeklentilerRaporu_2016.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2017), 2016 Genel Faaliyet Raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/11/GenelFaaliyetRaporu_2016.pdf
• TUİK (2016). Türkiye İstatistik Kurumu, İşgücü İstatistikleri, 2016, www.tuik.gov.tr
• Vergi Sirküleri (2016) http://www.verginet.net/dtt/Sirkuler.aspx