Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret Arasındaki Nedensellik İlişkisi Zamanla Değişiyor mu?

Yıl 2022, , 43 - 62, 29.06.2022

Gülçin Kendirkıran , Furkan Emirmahmutoglu

https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.36.1055477

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de ekonomik büyüme, ihracat büyümesi ve ithalat büyümesi arasındaki ilişkiyi zamanla değişen nedensellik yöntemleriyle araştırmaktadır. Nedensellik ilişkisinin incelenmesinde çıkış noktası Granger’ın 1969 yılındaki çalışmasıdır. Granger (1969) nedensellik çalışması, örneklem dönemini bir bütün olarak ele aldığından dolayı yapısal değişimleri veya kırılmaları dikkate almamaktadır. Bu sebeple, örneklem aralığında yapısal kırılma veya değişimler meydana geldiğinde geleneksel Granger nedensellik analizi değişen nedensellik ilişkilerini belirleyememektedir. Dolayısıyla bu çalışmada zamanla değişen parametreli ve tekrarlamalı gelişen pencereli nedensellik yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Öncelikle örneklemin tamamı için uygulanan geleneksel Granger nedensellik analizi sonucunda ithalat büyümesi ve ekonomik büyüme arasında çift yönlü nedensellik ilişkisine ulaşılmaktadır. Ardından dirençli istatistiklere sahip zamanla değişen parametreli nedensellik ilişkisi incelenmektedir. Son olarak, değişen varyans altında tutarlı tekrarlamalı gelişen pencereli nedensellik yöntemi değerlendirilmektedir. Elde edilen sonuçlardan bahsedilen nedensellik ilişkilerinin parametreleri zamanla değişmektedir. Aynı zamanda, ekonomik büyümeden ihracat büyümesine ve ithalat büyümesine doğru, ihracat büyümesinden ve ithalat büyümesinden ekonomik büyümeye doğru belirli kriz dönemlerine karşılık gelen nedensellik ilişkileri tespit edilmektedir. Hem zamanla değişen parametreli hem de tekrarlamalı gelişen pencereli nedensellik yöntemleri, Türkiye’de yapısal değişimler meydana geldiğinde bu etkinin değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisine yansıdığını doğrulamaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada her iki nedensellik yöntemi, geleneksel Granger nedensellik yönteminin eksik yönlerini belirlemek ve Türkiye’de nedensellik ilişkilerinin değiştiği dönemleri tespit etmek için kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zamanla Değişen Parametreli Granger Nedensellik Testi, Tekrarlamalı Gelişen Pencereli Nedensellik, Ekonomik Büyüme, İhracat, İthalat

Does Change over Time the Causal Relationship between Economic Growth and Foreign Trade in Turkey?

Öz

This paper investigates the relation between economic growth, export growth, and import growth in Turkey using time-varying causality methods. The starting point in examining the causality relationship is Granger’s study in 1969. Granger’s(1969) causality study does not considerstructural changes or breaks because it examinesthe sample period as a whole. For this reason, traditional Granger causality analysis cannot determine changing causality relations when structural changes or breaks occur in the sample period. Therefore, this study uses the time-varying parameters and the recursive evolving window causality methods. First, a traditional Granger causality analysis applied for the entire sample period shows a bidirectional causality relationship between import growth and economic growth. Subsequently, the paper examines the time-varying parameters causality method that has robust statistics. Finally, it evaluates the consistency under the heteroscedasticity recursive evolving window causality method. The results of the parameters of the discussed causality relationships change over time. Further, numerous causality relationships corresponding to certain crisis periods are reached from economic growth to export growth and import growth and from export growth and import growth to economic growth. Both time-varying parameters and recursive evolving window causality methods confirm the reflection of the causality relationship between the variables when structural changes occur in Turkey. Consequently, the authors used two different causality methods to identify the inadequacies of the traditional Granger causality method and determine the periods of changing causality relations in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Time-varying Parameters Granger Causality Test, Recursive Evolving Window, Economic Growth, Export, Import

Kaynakça

• Abu-Qarn, A.S., & Abu-Bader, S. (2004). The Validity of the ELG Hypothesis in the MENA Region: Cointegration and Error Correction Model Analysis. Applied Economics, 36, 1685-1695. https://doi.org/10.1080/0003684042000266865
• Akar, G. ve Özcan, M. (2020). MIST Ülkelerinde İthalat, İhracat ve Ekonomik Büyüme: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 47-59.
• Akcan, A.T. ve Metin, İ. (2018). Dış Ticaretin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Turkish Studies-Economics, Finance and Politics, 13(14), 1-14.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 35-47.
• Akter, M., & Bulbul, Md.N. (2017). Comparative Analysis between Export-led Growth and Import-led Growth: A Study on Developing Eight (D-8). International Journal of Economics, Finance and Management Sciences, 5(4), 204-212. http://doi.org/10.11648/j.ijefm.20170504.11
• Aydın, M., & Sarı, M. (2014). Relationship between GDP and Export in Turkey. Annals of the Constantin Brancusi University of Targu Jiu, Economy Series, Special Issue, 282-288.
• Aytaç, A. (2017). Ekonomik Büyüme-İhracat İlişkisi: 2001-2016 Türkiye Örneği. Social Sciences Research Journal, 6(4), 214-222.
• Aytaç, A. ve Akduğan, U. (2012). Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Üzerine Bir Nedensellik Analizi: 2001-2011 Türkiye Örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 55-70.
• Bahramian, P., & Saliminezhad, A. (2019). On the Relationship between Export and Economic Growth: A Nonparametric Causality-in-Quantiles Approach for Turkey. The Journal of International Trade and Economic Development, 29(1), 131-145. https://doi.org/10.1080/09638199.2019.1648537
• Bal, H. ve Akça, E. (2017). İhracata Dayalı Büyümenin Geçerliliği Üzerine Ampirik Bir Araştırma: Türkiye’den Bulgular. International Conference on Eurasian Economies, 2017, 138-146.
• Balcilar, M., Ozdemir, Z.A., & Arslanturk, Y. (2010). Economic Growth and Energy Consumption Causal Nexus Viewed Through a Bootstrap Rolling Window. Energy Economics, 32, 1398-1410. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2010.05.015
• Çamurdan, B. (2013). Türkiye’de 1999-2013 Dönemi için İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(4), 183-195.
• Çepni, O., Çolak, M.S., Hacıhasanoğlu, Y.S., & Yılmaz, M.H. (2021). Capital Flows under Global Uncertainties: Evidence from Turkey. Borsa Istanbul Review, 21(2), 175-185. https://doi.org/10.1016/j.bir.2020.09.009
• Çepni, O., Gül, S., Hacıhasanoğlu, Y.S., & Yılmaz, M. H. (2020). Global uncertainties and portfolio flow dynamics of the BRICS countries. Research in International Business and Finance, 54, 101277. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2020.101277
• Dayıoğlu, M.R. ve Kaplan, E.A. (2016). Kriz Dönemlerinin Dış Ticaret Hacmi Üzerine Etkileri: AVRO Krizi Örneğinin Panel Çekim Modeli ile Analizi. Finans, Politik ve Ekonomik Yorumlar, 53(618), 31-42.
• Dura, Y.C., Beşer, M.K. ve Acaroğlu, H. (2017). Türkiye’nin İhracata Dayalı Büyümesinin Ekonometrik Analizi. Ege Akademik Bakış, 17(2), 295-310.
• Durmuş, A. (2010). Cointegration, Causality and Export-led Growth in Turkey, 1924-2008. The Empirical Economics Letters, 9(11), 1037-1041.
• Emirmahmutoğlu, F., & Köse, N. (2011). Testing for Granger Causality in Heterogeneous Mixed Panels. Economic Modelling, 28, 870-876. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2010.10.018
• Ersin, İ. (2018). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Test Edilmesi: MINT Ülkeleri Örneği. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-38.
• Gerni, C., Değer, M.K., Emsen, Ö.S., & Gencer, A.H. (2013). Relationship between Import-led Exports and Economic Growth: The Experience of Turkey (1980-2008). Social Sciences Research Journal, 2(2), 15-36.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica, 37(3), 424-438. https://doi.org/10.2307/1912791
• Granger, C.W.J. (2003). Some Aspects of Causal Relationships. Journal of Econometrics, 112, 69-71. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(02)00148-3
• Husein, J. (2010). Export-led Growth Hypothesis in the Mena Region: A Multivariate Cointegration, Causality and Stability Analysis. Applied Econometrics and International Development, 10(2), 161-174.
• İzgi, B.B. ve Yılmaz, H. (2018). Türkiye’de Ekonomik Büyüme, İhracat ve İthalat: Nedensellik İlişkisi (1992-2016). İktisadi Yenilik Dergisi, 5(2), 54-74.
• Jorda, O. (2005). Estimation and Inference of Impulse Responses by Local Projections. The American Economic Review, 95(1), 161-182. http://doi.org/10.1257/0002828053828518
• Karabulut, Ş. (2018). Türkiye’de Dış Ticaret ve Milli Gelir İlişkisinin Ampirik Analizi (1970-2016). Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı), 425-442.
• Karagöl, E.T., & Kavaz, İ. (2018). The Effect of Foreign Trade on Economic Growth: The Case of Turkey. Turkish Economic Review, 5(4), 387-401.
• Koçyiğit, A., Bayat, T., Kayhan, S., & Şentürk, M. (2015). Short and Long Term Validity of Export-led Growth Hypothesis in BRICS-T Countries: A Frequency Domain Causality Approach. Journal of Asian Development Studies, 4(3), 117-129.
• Korkmaz, S. (2014). Türkiye Ekonomisinde İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Business and Economics Research Journal, 5(4), 119-128.
• Korkmaz, S. ve Aydın, A. (2015). Türkiye’de Dış Ticaret-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 47-76.
• Kösekahyaoğlu, L. (2006). Test of Export-led Growth Hypothesis: A Comparative Analysis on Turkey and Newly Developing Countries. Verslas: Teorija Ir Praktika, 7(4), 243-253. https://doi.org/10.3846/btp.2006.30
• Kösekahyaoğlu, L. ve Şentürk, C. (2006). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Testi: Türkiye ve Yeni Gelişen Ekonomiler Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 23-45.
• Lütkepohl, H. (2005). New Introduction to Multiple Time Series Analysis. Germany: Springer. Özgür, M.I. (2015). İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 187-194.
• Rossi, B. (2005). Optimal Tests for Nested Model Selection with Underlying Parameter Instability. Econometric Theory, 21(5), 962-990. https://doi.org/10.1017/S0266466605050486
• Rossi, B., & Wang, Y. (2019). Vector Autoregressive-Based Granger Causality Test in the Presence of Instabilities. The Stata Journal, 19(4), 883–899. https://doi.org/10.1177/1536867X19893631
• Shi, S., Phillips, P.C.B., & Hurn, S. (2018). Change Detection and the Causal Impact of the Yield Curve. Journal of Time Series Analysis, 39, 966-987. https://doi.org/10.1111/jtsa.12427
• Shi, S., Hurn, S., & Phillips, P.C.B. (2020). Causal Change Detection in Possibly Integrated Systems: Revisiting the Money–Income Relationship. Journal of Financial Econometrics, 18(1), 158-180. http://doi.org/10.1093/jjfinec/nbz004
• Swanson, N.R. (1998). Money and Output Viewed Through a Rolling Window. Journal of Monetary Economics, 41, 455-473. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(98)00005-1
• Şahin, D. ve Durmuş, S. (2018). Türkiye’de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 1114-1122.
• Şenkardeşler, R.A. (2018). Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’nin Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Nedensellik Analizi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(1), 108-129.
• Taban, S., & Aktar, İ. (2008). An Empirical Examination of the Export-led Growth Hypothesis in Turkey. Journal of Yasar University, 3(11), 1535-1551.
• Takım, A. (2010). Türkiye’de GSYİH ile İhracat Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Testi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 315-330.
• Tapşın, G. (2016). The Relationship between Foreign Direct Investment, Export and Economic Growth in Turkey. Journal of Business Management and Economics, 4(5), 1-6.
• Taş, İ. (2013). Büyümenin Dinamiği Üzerine Bir Nedensellik Analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 69-86.
• Temiz, D., & Gökmen, A. (2010). An Analysis of the Export and Economic Growth in Turkey over the Period of 1950-2009. International Journal of Economic and Administrative Studies, 3(5), 123-142.
• Thoma, M.A. (1994). Subsample Instability and Asymmetries in Money-Income Causality. Journal of Econometrics, 64, 279-306. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)90066-3
• Tunçsiper, B. ve Rençber, E.Z. (2017). Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 619-630.
• TÜİK (2020), Dış Ticaret İstatistikleri.
• Uçan, O. ve Koçak, E. (2014). Türkiye’de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 51-60.
• Uğur, A. (2008). Import and Economic Growth in Turkey: Evidence from Multivariate VAR Analysis. Journal of Economics and Business, 11(1-2), 54-75.
• Yapraklı, S. (2007). İhracat ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 34, 97-112.
• Yıldırım, E. (2015). İhracata Dayalı Büyüme İllüzyon mu? Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Testlerinden Kanıtlar. International Journal of Economic and Administrative Studies, 8(15), 21-40.
• Yılmaz, A. (2020). Revisit Exports-Growth Nexus in Turkey. Business and Economics Research Journal, 11(1), 33-50. http://doi.org/10.20409/berj.2020.233