Dollarization and the Real Exchange Rate Nexus in Türkiye’s Economy

Yıl 2024, Sayı: 40, 199 - 207, 26.06.2024

Ahmet Metin Çamdibi , Server Demirci

https://doi.org/10.26650/ekoist.2024.40.1467704

Öz

Money has three main functions, serving as a medium of exchange, a unit of account, and a store of value. Dollarization is defined as having foreign currencies replace and/or accompany local currency in fulfilling these functions. Dollarization has the potential of affecting economies in various ways. The existence of dollarization is also an important issue regarding its effect on increasing economic fragility. Exchange rate fluctuations cause financial crises, while dollarization boosts the effects of economic crises. The relationship between dollarization and exchange rate fluctuations has always attracted the attention of both policy makers and researchers. The combined presence of dollarization and exchange rate fluctuations makes economies prone to inflationary risks due to depreciation of local currency. Therefore, studies should consider the significance of inflation. Inflation-adjusted real exchange rate data are useful for an accurate analysis in this regard. The Turkish economy has numerous observations on dollarization and exchange rate fluctuations since the beginning of its transition to financial liberalization in the 1980s. The aftermath of the 2001 financial crisis in Türkiye marked the start of a new era of stability, as significant successes were gained over controlling inflation, accompanied by legislative regulations through the Banking Regulation and Supervision Agency and the Central Bank of the Republic of Türkiye. However, fundamental issues such as dollarization, exchange rate fluctuations, and inflation still maintain their importance in the Turkish economy these days. This study examines the relationship between dollarization and the real exchange rate over the January 2003-December 2023 period using the literature’s newly added Fourier unit root and cointegration tests. The results of these tests have been implemented into the Granger causality test, which shows dollarization to affect the real exchange rate, while the real exchange rate does not cause dollarization.

Anahtar Kelimeler

Dollarization, exchange rate fluctuations, real exchange rate, inflation, Fourier test

Türkiye Ekonomisinde Dolarizasyon ve Reel Kur İlişkisi

Öz

Para, bir değişim aracı olarak, bir hesap birimi olarak ve bir değer saklama aracı olarak temelde üç ana fonksiyon ifa etmektedir. Bu fonksiyonlarını yerine getirmek üzere yabancı paranın ulusal para yerine veya ulusal para ile birlikte kullanılması dolarizasyon olarak ifade edilmektedir. Dolarizasyon, ülke ekonomilerini farklı yönlerden etkileme potansiyeline sahiptir. Ayrıca dolarizasyonun varlığı, ekonomilerin kırılganlığını arttırması açısından önemli bir konudur. Ekonomik krizlerin etkileri dolarizasyon ile artarken döviz kuru dalgalanmaları finansal krizlere yol açmaktadır. Dolarizasyon ile döviz kuru dalgalanmaları arasındaki ilişkinin araştırılması daima politika yapıcılar ve araştırmacıların dikkatini çeken bir konu olmuştur. Dolarizasyon ve döviz kuru dalgalanmalarının bir arada gerçekleşmesi ekonomileri yerel paranın değer yitirmesine bağlı enflasyonist risklere açık hale getirmektedir. Bu yüzden dolarizasyon üzerine yapılan çalışmalarda enflasyonun belirleyiciliği dikkate alınmalıdır. Enflasyondan arındırılmış reel kur verileri bu noktada doğru bir analiz için kullanışlıdır. Türkiye ekonomisi finansal serbestleşmeye geçtiği 1980’lerden itibaren dolarizasyon ve döviz kuru dalgalanmaları için çok sayıda gözlem barındırmaktadır. Türkiye’de yaşanan 2001 finansal krizinin ardından para otoritesinin düzenlemeleri eşliğinde ekonomide yeni bir istikrar dönemi başlamış ve enflasyonun kontrol altına alınmasında önemli başarılar elde edilmiştir. Ne var ki, günümüze değin Türkiye ekonomisinde dolarizasyon, yabancı kur oynaklıkları ve enflasyon gibi temel konular önemini korumaya devam etmiştir. Türkiye ekonomisinde dolarizasyon reel kur ilişkisinin araştırıldığı 2003 Ocak ile 2023 Aralık dönemini kapsayan bu çalışmada literatüre yeni katılan Fourier terimli birim kök ve eş bütünleşme testleri kullanılmıştır. Bu testlerden elde edilen bulgular kullanılarak yapılan Granger nedensellik test sonuçlarına göre dolarizasyon reel kurun nedeni iken, reel kurun dolarizasyonun nedeni olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dolarizasyon, döviz kuru dalgalanmaları, reel kur, enflasyon, Fourier testi

Kaynakça

• Akçay, O. Cevdet, C. Emre Alper, and Meral Karasulu. "Currency substitution and exchange rate instability: The Turkish case." European Economic Review 41.3-5 (1997): 827-835. google scholar
• Banerjee, P., Arcabic, V., and Lee, H. (2017). Fourier ADL cointegration test to approximate smooth breaks with new evidence from crude oil market. Economic Modelling, 67, 114-124. google scholar
• Calvo, G. A. (2002). On dollarization. Economics of transition, 10(2), 393-403. google scholar
• Çorak, G. M. and Aksoy, E, E. (2022). Dolarizasyon ile enflasyon arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 205-220. google scholar
• Dumrul, C. (2015). Türk ekonomisinde para ikamesinin belirleyicilerinin sınır testi yaklaşımı ile eş-bütünleşme analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (35), 199-231. google scholar
• Emsen, H. S. (2022). Dolarizasyon ve borsa ilişkileri: Türkiye üzerine incelemeler. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5(1), 29-48. google scholar
• Enders, W., and Lee, J. (2012). The flexible Fourier form and Dickey-Fuller type unitroot tests. Economics Letters, 117(1), 196-199. google scholar
• Erbaykal, E., Darıcı, B. ve Kadıoğlu, Ö; (2008), “Reverse Money Substitution Process: Turkey Case”, International Research Journal of Finance and Economics, 15, 240-248. google scholar
• Hekim, D. (2008). "Para ikamesi histerisi: Türkiye örneği." Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi 3.1, 27-43. google scholar
• Kaya, Z., ve Kara, O. (2022). Dolarizasyonun belirleyicileri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(43), 839-856 google scholar
• Kolcu, F., Yamak, R. (2022). Döviz Kurunun Mevduat Dolarizasyonu Üzerindeki Asimetrik Etkisi. İzmir İktisat Dergisi, 37(2). 481-500 google scholar
• Özkaramete, N. "Türkiye’de Dolarizasyon Ve Para İkamesi," Ekonomik Yaklasim, Ekonomik Yaklasim Association, vol. 7-20 (1996): 99-106. google scholar
• Yinusa, D. O. (2008). "Between dollarization and exchange rate volatility: Nigeria’s portfolio diversification option." Journal of Policy Modeling, 30.5, 811-826. google scholar